The ambiguous concept of "source"

Zalewska, Anna

doi:0066-5924

Planned object

Title: The ambiguous concept of "source"

Abstract:

The paper discusses some cognitive and social implications of dealing with texts, things and thoughts treated as "sources" of/from or about the past. The stress is put here on the outcome of such interactions. The richness of options of dealing with the "category of source" is signaled by a presentation of some elements of philosophical reflection (among others "topos of the void", the challenge of "infinitism", etc.) which can be prescribed also to scientific activities. The analy-sis of ways in which "archaeological and historical sources" were and are understood is treated here as a source of knowledge on circumstances which shape the past in the present. The author uses anthropology as a model for critical involvement with a specific cognitive situation rather than a distanced and magisterial explanation of such a situation. Consequently, the latest debate on the ethnogenesis of the Slavs is presented as an example of the fundamental dissension that is affecting Polish scholars in regard to their treatment of sources and their related informational potential. In conclusion, it is recommended to replace dichotomist perception, all forms of radicalism, as well as classically understood epistemology with an "intermediate point of view" and with cognition placed within a broader, historically changing, psychological, interpersonal, inter-institutional context open to searching for the senses

References:

Bachelard, G. 1994. The poetics of space. Boston
Bauman, Z. 1995. Ciało i przemoc w obliczuponowoczesności. Toruń
Bergson, H. 2006. Materia i Pamięć. Kraków
Borgmann, A. 2000. Holding on to reality. The nature of information at the turn of the millennium. Chicago—London
de Léon, M.D. 2003. Artefactual intelligence. The development and use of cognitively congenial artefacts. Lund
Derrida, J. 2002. Where a teaching body begins and how it ends. In Who's afraid of philosophy. Right to philosophy. J. Derrida, 67—98. Stanford
Derrida, J. 2003. Prawda w malarstwie, Gdańsk
Domańska, E. 2001. Ku archeontologii martwego ciała. (Kontemplacyjne podejście do przeszłości). Er(r)go, 3: 37—60
Florek, S. 1983. Niektóre aspekty interpretacji w archeologii na przykładzie hipotezy adaptacyjnej dla zespołów środkowego paleolitu. Archeologia Polski 27: 167—8
Giedymin J. 1958. Problemy logiczne analizy historycznej, Studia Źródłoznawcze 2: 1—39
Giedymin J. 1961. Z problemów logicznych analizy historycznej. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Prace Komisji Filozoficznej 10 (3): 3—75
Godłowski, K. 2000. Pierwotne siedziby Słowian. Wybór pism pod redakcją Michała Parczewskiego. Kraków
Gosden, C. 2001. Making sense: archaeology and aesthetics. World Archaeology 33(2): 163—7
Hodder, I. 1999.The archaeological process. An Introduction. Oxford
Herzfeld,M. 2001. Anthropology. Theoretical practice in culture and society. Oxford
Herzfeld,M. 2001. 2004. Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Kraków
Kaczanowski P. and M. Parczewski (eds). 2005. Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19—21 listopada 2001. Kraków
Klejn, L.S. 2001. Metaarchaeology. Acta Archaeologica 72 (1). Supplementa 3
Kmita, J. 1976. Wykłady z logiki i metodologii nauk. Warszawa. Kołakowski, L. 1990. Horror metaphysicus. Warszawa
Kostyrko, K. 1995. O pojęciu źródła historycznego na marginesie Giedyminowskiej krytyki koncep-cji E. Bernheima. In O nauce i filozofii nauki. Księga poświęcona pamięci Jerzego Giedymina, K. Zamiara (ed.), 79—89, Poznań
Kotarbińska, J. 1990. Z zagadnień teorii nauki i teorii języka. Warszawa
Labuda, G. 1957. Próba nowej systematyki i nowej interpretacji źródeł historycznych. Studia Zródłoznawcze I, 3—51. Warszaw
Lipszyc, A. 2004. Międzyludzie. Koncepcja podmiotowości w pismach Harolda Blooma, Kraków
Mamzer, H. 1999. Problem etniczny w archeologii. Slavia Antiqua 40: 169—201
Mamzer, H. 2004. Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań
Mamzer, H. 2005. Kultura archeologiczna jako wspólnota interpretacyjna. In Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19—21 listopada 2001. M. Kaczanowski and M. Parczewski (eds), 51—64, Kraków
Mamzer, H. 2006. From metaarchaeological point of view. Archaeologia Polona 44: 65—72
Mc Guire, J. and B. Tuchańska 1997. Sytuacja poznawcza. Analiza ontologiczna. In Porozumiewanie się i współpraca uczonych, J. Goćkowski and M. Sikora (eds), 141—59. Kraków
Meskel, L. 2005. Introduction. Object orientations. In Archaeologies of Materiality, L. Meskel (ed.), 1—17. Oxford—Victoria
Minta-Tworzowska, D. 1998. Jerzego Topolskiego koncepcja źródeł historycznych a ujęcia źródeł archeologicznych. In Świat Historii, W. Wrzosek (ed.), 329—40. Poznań
Minta-Tworzowska, D. 2002. Between a community of inspiration and the separateness of archaeological traditions. In Archaeologies of Europe. History, methods and theories, P. Biehl, A. Gramsch and A . Marciniak (eds), 53—64. Münster—Berlin
Miller, D. 1987. Material culture and mass consumption. New York
Nowak, L. 1998. O metaforze. In: Świat Historii, W. Wrzosek (ed.), 341—53. Poznań
Parczewski, M. 2005. Stan dyskusji polskich archeologów nad etnogenezą Słowian. In Archeologia o po-czątkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19—21 listopada 2001. M. Kaczanowski and M. Parczewski (eds), 503—9. Kraków
Pawłowski, K. 2006. Ujarzmienie mocy wężowej. In Religia — System — Ewolucja. I. Trzcińska (ed.), 161—74. Kraków
Piontek, J. 2006. Origin of the Slavs as a pretext for discussion. Archaeologia Polona 44: 317—31
Reale, G. 2001. Mądrość antyczna lekarstwem na zło nękające współczesnego człowieka. Lublin
Skarga, B. 2005. Kwintet metafizyczny. Kraków
Tabaczyński, S. 1998. Archaeological source: Problems of identification and inference. In Theory and practice of archaeological research, W. Hensel, S. Tabaczyński and P. Urbańczyk (eds), 33—63. Warszawa
Tabaczyński, S. 1998. Procesy etnogenetyczne: doświadczenia badawcze archeologii i przyszłość. In Słowianie w Europie wczesnego średniowiecza, M. Miśkiewicz (ed.), 79—99. Warszawa
Tabaczyński, S. 2005. Procesy etnogenetyczne jako problem badawczy archeologii. In Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19—21 listopada 2001, M. Kaczanowski and M. Parczewski (eds), 37—50. Kraków
Thurston, T.L. 1997. Historians, Prehistorians, and the tyranny of the historical record: Danish state formation through documents and archaeological data. Journal of Archaeological Methods and Theory 4: 239—63
Topolski J. 1972. Metodologiczne klasyfikacje źródeł historycznych. In Problemy dydaktyczne nauk po-mocniczych historii 1: 7—20. Katowice
Topolski J. 1976. Refleksje na temat teorii źródła historycznego. Historyka 6: 19—41
Topolski J. 1983. Teoria wiedzy historycznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
Topolski J. 1984. Teoria wiedzy źródłowej. In Metodologia historii. 322—33. Warszawa
Topolski J. 1995. Mit źródła historycznego, źródła historyczne w filozofii argumentacji. In O nauce i filozofii nauki, K. Zamiara (ed.), 139—49. Poznań
Topolski J. 1996. Jak się pisze i rozumie historię. Warszawa
Topolski J. 1997. Czy historyk ma dostęp do przeszłej rzeczywistości. Problem źródeł historycznych. In Historia o jeden świat za daleko, E. Domańska (ed.), 56—70. Poznań
Urbańczyk, P. ed. 2006. Nie-Słowianie o początkach Słowian. Poznań—Warszawa
Wierciński, A. 1983. An anthropological vision of culture and cultural evolution. Ethnologia Polona 9: 23-31
Wojtysiak, J. 2002. Istnienie. Podstawowe koncepcje. Studia metafilozoficzne II: 215—62
Wylie,A. and R.A. Watson 1992. On skepticism, philosophy, and archaeological science. Current Anthropology 33/2 : 209—14
Zalewska, A. 2005. Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodologicz-nej. Lublin
Znaniecki, F. 1984. Społeczne role uczonych. Warszawa