Szlaki niżów śródziemnomorskich nad Europą Środkowo-Wschodnią a opady w Polsce* = Tracks towards Central and Eastern Europe followed by Mediterranean Cyclones, and the precipitation associated with them

Degirmendžić, Jan; Kożuchowski, Krzysztof

doi:0033-2143

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Szlaki niżów śródziemnomorskich nad Europą Środkowo-Wschodnią a opady w Polsce* = Tracks towards Central and Eastern Europe followed by Mediterranean Cyclones, and the precipitation associated with them Degirmendžić, JanKożuchowski, Krzysztof

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 87 z. 3 (2015)

Degirmendžić, Jan ; Kożuchowski, Krzysztof

niże śródziemnomorskie ; szlaki niżów ; opady ; Polska

Artykuł zawiera analizę związków między położeniem niżów śródziemnomorskich na ich szlakach przebiegających przez Europę Środkowo-Wschodnią a wysokością opadów atmosferycznych na obszarze Polski w okresie 1958-2008. Wyróżniono 6 typów szlaków niżów śródziemnomorskich oraz odcinki opadotwórcze na tych szlakach, określające położenie niżów, generujące wzrost opadów atmosferycznych w Polsce. Stwierdzono, że wyższe od przeciętnej obfitości całkowitych opadów (Ie >100%) są opady śródziemnomorskie związane z niżami wędrującymi znad Morza Śródziemnego przez obszar Polski szlakiem centralnym (C), szlakiem wschodnim (E) oraz na południe od granic kraju (szlak S). Najwyższe opady występują po lewej (zachodniej i północnej) stronie tych szlaków, w strefach panowania składowej północnej i wschodniej cyrkulacji cyklonalnej.

1. Alpert P., Neeman B.U., Shay-El Y., 1990, Climatological analysis of Mediterranean cyclones using ECMWF data, Tellus, 42A, s. 65-77.
2. Apostol I., 2008, The Mediterranean cyclones – The role in ensuring water resources and their potential of climatic risk, in the east of Romania, Present Environment and Sustainable Development, 2, s. 143-164.
3. Bartoszek K., 2006, Niże śródziemnomorskie, Przegląd Geofizyczny, 51, 1, s. 35-43.
4. Bielec-Bąkowska Z., 2010, A classification of deep cyclones over Poland (1971-2000), Physics and Chemistry of the Earth, 35, s. 491-497.
5. Bogdanowicz E., Stachý J., 1998, Maksymalne opady deszczu w Polsce – charakterystyki projektowe, Materiały Badawcze IMGW, seria Hydrologia i Oceanologia, 23.
6. Bogdanowicz E., Stachý J., 2002, Maximum rainfall in Poland – a design approach, [w:] A. Snorasson, H.P. Finnsdottir, M. Moss (red.), The Extremes of the Extremes: Extraordinary Floods, IAHS Publication, 271, s. 15-18.
7. Buchert L., Cebulak E., Drwal-Tylmann A., Wojtczak-Gaglik E., Kilar P., Limanówka D., Łapińska E., Mizera M., Ogórek Sz., Pyrc R.,Winnicki W., Zawiślak T., 2013, Vademecum. Niebezpieczne zjawiska meteorologiczne. Geneza, skutki, częstość występowania, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, http://www.imgw.pl/attachments/1605_vademecum_wiosna_lato.pdf (20.03.2015).
8. Degirmendžić J., Kożuchowski K., 2006, O drogach i kierunkach adwekcji mas powietrza nad obszar Polski, [w:] J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, s. 339-350.
9. Degirmendžić J., Kożuchowski K., 2014, Sezonowe wahania liczby niżów śródziemnomorskich w Europie Środkowo-Wschodniej, Przegląd Geofizyczny 59, 1-2, s. 5-18.
10. Degirmendžić J., Kożuchowski K., 2015, Precipitation of the Mediterranean origin in Poland – its seasonal and long-term variability, Quaestiones Geographicae, 34, 1, s. 37-53.
11. Dubicka M., 1991, Opady atmosferyczne we Wrocławiu i ich związek z cyrkulacją atmosferyczną, Prace Instytutu Geografii, Geografia Fizyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, A, 6, s. 55-84.
12. Kirschenstein M., 2013, Zmienność temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w Polsce północno-zachodniej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk.
13. Kosiba A., 1972, Klimat Wrocławia w 1962 roku, Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Geograficzne, Prace Obserwatorium Meteorologii, 19.
14. Kożuchowski K., 2003, Cyrkulacyjne czynniki klimatu Polski, Czasopismo Geograficzne, 74, 1-2, s. 93-105.
15. Morozowska I., 1987, Prognoza obfitych opadów w Polsce związanych z przemieszczaniem się cyklonów poludniowoeuropejskich, Wiadomości IMGW, 21, 4, s. 63-78.
16. Osuchowska-Klein B., 1978, Katalog typów cyrkulacji atmosferycznej, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa.
17. Projekt: KLIMAT, 2011, Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego), zadanie nr 4: Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju, IMGW, Warszawa; http://klimat.imgw.pl/wp-content/uploads/2011/02/ zad.4_R2010.pdf (7.04.2015).
18. Serreze M.C., 2009, Northern Hemisphere Cyclone Locations and Characteristics from NCEP/NCAR Reanalysis Data, Boulder, Colorado USA: National Snow and Ice Data Center. Digital media; ftp://sidads.colorado.edu/pub/DATASETS/atmosphere/nsidc0423_cyclone_ncep_ncar_reanalysis/ (25.09.2011).
19. Sobik M., Błaś M., 2010, Wyjątkowe zdarzenia meteorologiczne, [w:] P. Migoń (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 35-59.
20. Świątek M., 2009, Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na zmienność opadów na polskim wybrzeżu Bałtyku, Rozprawy i Studia, 826, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
21. Świątek M., 2013, Advection of air masses responsible for extreme rainfall totals in Poland, as exemplified by catastrophic floods in Racibórz (July 1997) and Dobczyce (May 2010), Acta Agrophysica, 20, 3, s. 481-494.
22. Światek M., 2013, Związek opadów atmosferycznych na polskim wybrzeżu Bałtyku z położeniem niżów barycznych nad Europą, Przegląd Geograficzny, 85, 1, s. 87-102.
23. Tamulewicz J., 1993, Struktura pola opadów atmosferycznych Polski w okresie 1951-1980, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Seria Geografia, Wydawnictwo Naukowe UAM, 56, Poznań.
24. Twardosz R., 1997, Ekstremalne sumy dobowe opadów w Krakowie, [w:] Ekstremalne zjawiska meteorologiczne, hydrologiczne i oceanograficzne. Materiały Sympozjum Jubileuszowego Polskiego Towarzystwa Geofizycznego, 12-14 listopada 1997, PTGeofiz., Warszawa, s. 161-163.
25. Ulbrich U., Brűcher T., Fink A.H., Leckebusch C., Krűger A., Pinto J.G., 2003, The central European floods of August 2002: Part 2 – Synoptic causes and considerations with respect to climatic change, Weather, 58, s. 434-442.
26. Wibig J., Fortuniak K., 1998, The extreme precipitation conditions in the period 1931-1995, [w:] Klimat i bioklimat miast, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 3, s. 241-249.
27. Van Bebber W.J., 1891, Die Zugstrassen der barometrischen Minima, Meteorologische Zeitschrift, 8, s. 361-366.
28. Wrona B., 2008, Meteorologiczne i morfologiczne uwarunkowania ekstremalnych opadów atmosferycznych w dorzeczu górnej i środkowej Odry, Materiały Badawcze IMGW, seria Meteorologia, 41.
29. Ziemiański M., 2002, Systemy baryczne umiarkowanych szerokości geograficznych jako wynik działania niestabilności baroklinowej, [w:] A.A. Marsz, A. Styczyńska (red.), Oscylacja północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Morskiej, Gdynia.
30. Żmudzka E., 2010, Współczesne zmiany wielkości i charakteru opadów w Tatrach, [w:] Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, 1, TPN, Zakopane, s. 157-164.