Język metadanych
Geographia Polonica Vol. 92 No. 2 (2019)
Twórca:
Urban, Grzegorz
:
Autor
;
Kowalewski, Michał K
:
Autor
dane z radiosondy ; powierzchnia izobaryczna ; cyrkulacja atmosferyczna ; temperatura powietrza ; niziny Europy Środkowej
Abstrakt:This paper analyses the changes of temperature at the ground-level and the temperature and location of the selected isobaric surfaces in relation to Lityński atmospheric circulation (1969) as modified by PiankoKluczyńska (2007). The basic data used in this paper were everyday radiosonde measurements obtained from the Aerological Station in Legionowo in the years 2001-2010 at 00 UTC. The subject of the analysis were yearly and seasonal average temperatures as well as the locations of isobaric surfaces. The biggest differences between isobaric surfaces locations during anticyclonic kinds of circulation and those during cyclonic ones occur in winter, while the smallest such differences appear since May till September. When analysing the circulation type (direction and kind), it was established that isobaric surfaces are located at the lowest level during circulations from the northern quadrant. The universality of the circulation calendar which was used and the geographical location of the Aerological Station in Legionowo entitle us to claim the results of this study to be representative for the lowland of Central Europe.
Bibliografia:
1. ASNANI G.C., MISHRA S.K., 1975. Annual preasure oscillation from sea-level to 100 mb in the Northen Hemisphere. International Journal of Meteorology Hydrology and Geophysics, vol. 26, pp. 355-361.
2. BARTOSZEK K., 2017. The main characteristics of atmospheric circulation over East-Central Europe from 1871 to 2010. Meteorology and Atmospheric Physics, vol. 129, no. 2, pp. 113-129. https://doi.org/10.1007/s00703-016-0455-z
3. BĄKOWSKI R., 2003. Cyrkulacja dolnotroposferyczna na obszarze Karpat Polskich. Wiadomości IMGW, vol. 26, no. 4, pp. 3-38.
4. BĄKOWSKI R., 2007. Wpływ adwekcyjnych zmian temperatury w swobodnej atmosferze na zmiany temperatury powietrza przy powierzchni ziemi w Krakowie [in:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (eds.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, pp. 245-252.
5. BISZCZUK-JAKUBOWSKA E., ZABŁOCKI G., 2015. Pomiary aerologiczne w Polsce. Gazeta Obserwatora IMGW, vol. 64, no. 1, pp. 19-23.
6. BUISHAND T.A., BRANDSMA T., 1997. Comparison of circulation classification schemes for predicting temperature and precipitation in the Netherlands. International Journal of Climatology, vol. 17, pp. 875-889. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-0088(19970630)17:8<875::AID-JOC164>3.0.CO;2-C
7. DEGIRMENDŽIĆ J., 2003. Sezonowe zmiany przestrzennej struktury adwekcji ciepła i chłodu na powierzchni izobarycznej 850 hPa nad Polską. Czasopismo Geograficzne, vol. 74, no. 1-2, pp. 107-117.
8. DEGIRMENDŽIĆ J., KOŻUCHOWSKI K., 2017. Makrocyrkulacyjne uwarunkowania długotrwałych fal termicznych w Polsce. Przegląd Geofizyczny, vol. 62, no. 1-2, pp. 3-28.
9. HESS M., 1965. Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, vol. 11, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
10. HESS M., NIEDŹWIEDŹ T., OBRĘBKA-STARKLOWA B., 1980. O prawidłowościach piętrowego zróżnicowania stosunków klimatycznych w Sudetach. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, vol. 71, pp. 167-201.
11. HILL A.E., SIMPSON J.H., 1989. On the interaction of thermal and haline fronts: The Islay Front Revisited. Estuarine Coastal and Shelf Science, vol. 28, no. 5, pp. 495-505. https://doi.org/10.1016/0272-7714(89)90025-5
12. HUANG J., VAN DEN DOOL H.M., BARNSTON A.G., 1996. Long-lead seasonal temperature prediction using optimal climate normals. Journal of Climate, vol. 9, no. 4, pp. 809-817. https://doi.org/10.1175/1520-0442(1996)009<0809:LLSTPU>2.0.CO;2
13. HUTH R., BECK C., PHILIPP A., DEMUZERE M., USTRNUL Z., CAHYNOVÁ M., KYSELÝ J., TVEITO O.E., 2008. Classifications of atmospheric circulation patterns recent advances and applications. Annals of the New York Academy of Sciences, vol. 1146, no. 1, pp. 105-152. https://doi.org/10.1196/annals.1446.019
14. JAPAN METEOROLOGICAL AGENCY, 1988. On the improvement of the significant weather chart. Weather Service Bulletin, vol. 55, pp. 1-16.
15. KALNAY E., KANAMITSU R., KISTLER R., COLLINS W., DEAVEN D., GANDIN L., IREDELL M., SAHA S., WHITE G., WOOLEN J., ZHU Y., CHELLIAH M., EBISUZAKI W., HIGGINS W., JANOWIAK J., MO K.C., ROPELEWSKI C., WANG J., LEETMAA A., REYNOLDS R., JENNE R., JOSEPH D., 1996. The NCEP/NCAR 40-year reanalysis project. Bulletin of American Meteorological Society, vol. 77, pp. 437-471. https://doi.org/10.1175/1520-0477(1996)077<0437:TNYRP>2.0.CO;2
16. KASZEWSKI B.M., 2012. Zastosowanie typologii cyrkulacji atmosfery w badaniach klimatologicznych w Polsce na początku XXI wieku [in:] Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (ed.), Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, vol. 74, pp. 53-66.
17. KOWALEWSKI M., 2003. Zmienność położenia tropopauzy w wysokich szerokościach geograficznych. Problemy Klimatologii Polarnej, vol. 13, pp. 37-41.
18. KOŻUCHOWSKI K., WIBIG J., MAHERAS P., 1992. Connections between air temperature and precipitation and the geopotential height of the 500 hPa level in a meridional cross-section in Europe. International Journal of Climatology, vol. 12, no. 4, pp. 343-352. https://doi.org/10.1002/joc.3370120403
19. KULESZA K., 2017. Nowe spojrzenie na klasyfikację typów cyrkulacji atmosfery J. Lityńskiego. Prace Geograficzne, no. 150, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 79-94.
20. KYSELÝ J., 2002. Temporal fluctuations in heat waves at Prague-Klementinum, the Czech Republic, from 1901-97, and their relationships to atmospheric circulation. International Journal of Climatology, vol. 22, no. 1, pp. 33-50. https://doi.org/10.1002/joc.720
21. KYSELÝ J., HUTH R., 2006. Changes in atmospheric circulation over Europe detected by objective and subjective methods. Theoretical and Applied Climatology, vol. 85, no. 1-2, pp. 19-36. https://doi.org/10.1007/s00704-005-0164-x
22. LITYŃSKI J., 1968. Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski. University of Warsaw [PhD thesis, typescript].
23. LITYŃSKI J., 1969. Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski. Prace Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego, vol. 97, pp. 3-15.
24. ŁUPIKASZA E., 2010. Relationships between occurrence of high precipitation and atmospheric circulation in Poland using different classifications of circulation types. Physics and Chemistry of the Earth, vol. 35, no. 9-12, pp. 448-455. https://doi.org/10.1016/j.pce.2009.11.012
25. MARSHALL G.J., 2002. Analysis of recent circulation and thermal advection in the northern Antarctic Peninsula. International Journal of Climatology, vol. 22, no. 12, pp. 1557-1567. https://doi.org/10.1002/joc.814
26. NIEDŹWIEDŹ T., 1981. Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatycznych w dorzeczu górnej Wisły. Rozprawy Habilitacyjne, vol. 58, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
27. NIEDŹWIEDŹ T., 2000. Dynamics to selected extreme climatic events in Poland. Geographia Polonica, vol. 73, no. 2, pp. 25-39.
28. NOWOSAD M., 2004. Sezony cyrkulacyjne nad Polską 1951-1990. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio B, vol. 59, no. 5, pp. 83-100.
29. OJRZYŃSKA H., 2012. Obiektywny kalendarz cyrkulacji atmosferycznej dla Sudetów - założenia i metody konstrukcji oparte na systemie GRASS. Przegląd Geofizyczny, vol. 57, no. 2, pp. 17-29.
30. ORDAKOWSKI H., STEFANICKI K., KOWALSKA D., 2000. Klucze aerologiczne. Instrukcja szyfrowania wyników pomiarów aerologicznych. Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
31. PAWŁOWSKA J., JANKOWSKA A., PINDOR T., 2000. Kalendarz typów cyrkulacji atmosferycznej według J. Lityńskiego (1991-1999). Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
32. PHILIPP A., BARTHOLY J., BECK CH., ERPICUM M., ESTEBAN P., FETTWEIS X., HUTH R., JAMES P., JOURDAIN S., KREIENKAMP F., KRENNERT T., LYKOUDIS S., MICHALIDES S.C., PIANKO-KLUCZYŃSKA K., POSTM P., RASILLA ÁLVAREZ D., SCHIEMANN R., SPEKAT A., TYMVIOS F.S., 2010. Cost733cat - A database of weather and circulation type classifications. Physics and Chemistry of the Earth, vol. 35, no. 9-12, pp. 360-373. https://doi.org/10.1016/j.pce.2009.12.010
33. PIANKO-KLUCZYŃSKA K., 2007. Nowy kalendarz typów cyrkulacji atmosfery według J. Lityńskiego. Wiadomości Meteorologii Hydrologi i Gospodarki Wodnej, vol. 1, no 4, pp. 65-85.
34. PLAUT G., SIMONNET E., 2001. Large-scale circulation classification, weather regimes, and local climate over France, the Alps and Western Europe. Climate Research, vol. 17, no. 3, pp. 303-324. https://doi.org/10.3354/cr017303
35. PYKA J.L., 1990. Zmienność pola barycznego i termicznego swobodnej atmosfery nad Europą w latach 1961-1985. Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 1275, Studia Geograficzne, vol. 55, Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
36. RENARD R.J., CLARK L.C., 1965. Experiments in numerical objective frontal analysis. Monthly Weather Review, vol. 93, pp. 547-556. https://doi.org/10.1175/1520-0493(1965)093<0547:EINOFA>2.3.CO;2
37. SEPP M., JAAGUS J., 2002. Frequency of circulation patterns and air temperature variations in Europe. Boreal Environment Research, vol. 7, pp. 273-279.
38. SEWERYŃSKA H., 1978. Związek między polem geopotencjału powierzchni 500 mb a temperaturą w Polsce. Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, vol. 3, Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy.
39. STRAUCH A., 1974. Przebieg temperatury w troposferze nad Polską Środkową w różnych masach powietrza. Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, vol. 1, Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy.
40. THORNCROFT C.D., HOSKINS B.J., 1990. Frontal cyclogenesis. Journal of the Atmospheric Sciences, vol. 47, no. 19, pp. 2317-2336. https://doi.org/10.1175/1520-0469(1990)047<2317:FC>2.0.CO;2
41. TOMCZYK A.M., BEDNORZ E., 2016. Heat waves in Central Europe and their circulation conditions. International Journal of Climatology, vol. 36, no. 2, pp. 770-782. https://doi.org/10.1002/joc.4381
42. TOMCZYK A.M., BEDNORZ E., PÓŁROLNICZAK M., KOLENDOWICZ L., 2018. Strong heat and cold waves in Poland in relation with the largescale atmospheric circulation. Theoretical and Applied Climatology, pp. 1-15. https://doi.org/10.1007/s00704-018-2715-y
43. URBAN G., RICHTEROVÁ D., KLIEGROVÁ S., ZUSKOVÁ I., PAWLICZEK P., 2018. Winter severity and snowiness and their multiannual variability in the Karkonosze Mountains and Jizera Mountains. Theoretical and Applied Climatology, vol. 134, no. 2, pp. 221-240. https://doi.org/10.1007/s00704-017-2270-y
44. USTRNUL Z., CZEKIERDA D., WYPYCH A., 2010. Extreme values of air temperature in Poland according to different atmospheric circulation classifications. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, vol. 35, no. 9-12, pp. 429-436. https://doi.org/10.1016/j.pce.2009.12.012
45. USTRNUL Z., WYPYCH A., 2011. Ekstremalne wartości temperatury powietrza w Polsce w świetle różnych klasyfikacji typów cyrkulacji. Prace i Studia Geograficzne, vol. 47, pp. 87-95.
46. USTRNUL Z., WYPYCH A., WINKLER J.A., CZEKIERDA D., 2014. Late spring freezes in Poland in relation to atmospheric circulation. Quaestiones Geographicae, vol. 33, no. 3, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, pp. 165-172. https://doi.org/10.2478/quageo-2014-0039
47. WIBIG J., 1994. Wpływ cyrkulacji na powierzchni izobarycznej 500 hPa na temperaturę powietrza w Polsce. Przegląd Geofizyczny, vol. 39, no. 2, pp. 133-150.
48. WIBIG J., 2001. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na rozkład przestrzenny anomalii temperatury i opadów w Europie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
49. WIBIG J., PODSTAWCZYŃSKA A., RZEPA M., PIOTROWSKI P., 2009. Heat waves in Poland - frequency, trends and relationships with atmospheric circulation. Geographia Polonica, vol. 82, no. 1, pp. 33-46. https://doi.org/10.7163/GPol.2009.1.3
50. WIBIG J., PODSTAWCZYŃSKA A., RZEPA M., PIOTROWSKI P., 2009. Cold waves in Poland - frequency, trends and relationships with atmospheric circulation. Geographia Polonica, vol. 82, no. 1, pp. 47-59. https://doi.org/10.7163/GPol.2009.1.4
51. ŻMUDZKA E., 2007. Zmienność zachmurzenia nad Polską i jej uwarunkowania cyrkulacyjne (1951-2000). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
0016-7282 (print) ; 2300-7362 (online) ; 10.7163/GPol.0144
Źródło:CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.2085, Cz.2173, Cz.2406 ; kliknij tutaj, żeby przejść
Język: Język streszczenia: Prawa:Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0
Zasady wykorzystania:Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -
Digitalizacja:Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk
Lokalizacja oryginału: Dofinansowane ze środków: Dostęp: