Recent Developments in the Archaeology of the Pomeranian-Prussian borderland in the Early Middle Ages. The case of the settlement complex in Węgry, northern Poland

Wadyl, Sławomir

doi:0081-3834

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Recent Developments in the Archaeology of the Pomeranian-Prussian borderland in the Early Middle Ages. The case of the settlement complex in Węgry, northern Poland Wadyl, Sławomir

Object structure

Recent Developments in the Archaeology of the Pomeranian-Prussian borderland in the Early Middle Ages. The case of the settlement complex in Węgry, northern Poland

Sprawozdania Archeologiczne 70 (2018)

Wadyl, Sławomir

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Frontier studies ; early Middle Ages ; central places ; Pomerania ; identity ; cultural connections

Between the late 8th and the turn of the 12th and 13th centuries, the territories east of the lower Vistula valley represented a borderland between eastern Pomerania and Prussia. The frontier area was generally uninhabited at least until the turn of the 8th and 9th centuries, when colonization from both sides (Pomeranian and Prussian) started. Significant changes in the colonization of the investigated area may be dated back to the 11th century, when a large settlement complex in Węgry was established. For at least seven decades, with its military, economic, trade, political and administrative functions, it was the most important culture-generating East Pomerania-related centre situated to the east of the lower Vistula river. Undoubtedly the stronghold in Węgry had a central function. The paper discusses new research on the issue of the making of the Pomeranian-Prussian borderland, and especially on the significance of the settlement complex in Węgry and its role in the cultural development of the area

Biolik M. 1989. Zuflusse zur Ostsee zwischen unterer Weichsel und Pregel (Nazwy wodne dopływów Bałtyku między dolną Wisłą a Pregołą) (= Hydronymia Europaea 5), Stuttgart: F. Steiner
Biolik M. 1992. Toponimia byłego powiatu ostródzkiego. Nazwy miejscowe (= Pomorskie monografie toponomastyczne 10), Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe
Biolik M. 1994. Mikrotoponimia byłego powiatu ostródzkiego, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Biskup M. and Labuda, G. 1988. Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka – Społeczeństwo – Państwo – Ideologia, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie
Bojarski J. 2002. Z badań nad pograniczem słowiańsko-pruskim we wczesnym średniowieczu. In W. Chudziak (ed.), Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, 4, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 9-28
Brown A. D. and Pluskowski A. G. 2011. Detecting the environmental impact of the Baltic Crusades on a late medieval (13th-15th century) frontier landscape: palynological analysis from Malbork castle and hinterland, northern Poland, Journal of Archaeological Science 38, 1957-1966
Buko A. 1998. Polska w dobie zjazdu gnieźnieńskiego i jej miejsce w kulturze europejskiej X-XX w.: założenia i cele programu, Światowit 41B, 557-564
Chudziak W. 1997. Wczesnośredniowieczny szlak komunikacyjny z Kujaw do Prus – studium archeologiczne. In W. Chudziak (ed.), Wczesnośredniowieczny szlak lądowy z Kujaw do Prus (XI wiek). Studia i materiały, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 9-35
Chudziak W. 1999. Ze studiów nad pograniczem słowiańsko-bałtyjskim we wczesnym średniowieczu. Problem przynależności etnokulturowej Pomezanii w IX-XI wieku. In M. F. Jagodziński (ed.), Pogranicze polsko-pruskie w czasach św. Wojciecha. Materiały z konferencji, 18-19 wrzesień 1997 r., Elbląg: Elbląskie Towarzystwo Kulturalne, 81-98
Chudziak W. 2000. Wyniki badań weryfikacyjnych i rozpoznawczych na ziemi chełmińskiej. In A. Buko and Z. Świechowski (eds.), Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, Warszawa: Letter Quality, 85-100
Czaplewski P. 1946. Gdzie leżał Czanterz?, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu 12, 86-90
Długokęcki W. and Haftka M. 2000. Między Santyrem a Malborkiem. Z dziejów osadnictwa wzdłuż północno-zachodniej krawędzi pojezierza iławskiego w XIII w., Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza 7, 73-87
Duda F. 1909. Rozwój terytorialny Pomorza Gdańskiego, Kraków: Akademia Umiejętności
Goslar T. 2014. Raport z wykonania datowań C-14 w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym, Poznań (unpublished report stored in Archive of Muzeum Zamkowe w Malborku)
Górnowicz H. 1975. Ze studiów nad toponomastyką Pomorza Gdańskiego. Nazwy miejscowe z sufiksem -ec i jego pochodnymi, Gdańskie Studia Językoznawcze 1, 5-61
Górnowicz H. 1978. Nazwy geograficzne pruskie i polskie od pruskich podstaw słowotwórczych na zachód od dolnej Wisły, Gdańskie Studia Językoznawcze 2, 19-35
Górnowicz H. 1980. Toponimia Powiśla Gdańskiego, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe
Górnowicz H. 1987. Staroeuropejskie nazwy wodne na wschód od dolnej Wisły. In A. Pawłowski (ed.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980-1983, Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 63-70
Górnowicz H. 1989. Synteza hydronimii dorzecza dolnej Wisły, Gdańskie Studia Językoznawcze 4, 29-40
Górski K. 1933. Początki kolonizacji polskiej w Prusach, Strażnica Zachodnia 16, 549-553
Grążawski K. 2006. Z najnowszych badań pogranicza słowiańsko-pruskiego w rejonie lubawsko-iławskim, Pruthenia 2, 119-143
Grążawski K. 2009. Ziemia lubawska na pograniczu słowiańsko-pruskim w VIII-XIII w. Studium nad rozwojem osadnictwa, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
Grążawski K. 2012. Terra Lubovia na północno-wschodnich rubieżach Słowiańszczyzny. In K. Grążawski and M. Dulinicz (eds.), Pogranicza kulturowe w Europie średniowiecznej. Słowianie i ich sąsiedzi, Brodnica, Warszawa, Olsztyn: Fundacja Vetustas. Przestrzeń Pogranicza, 43-56
Haftka M. 1971. Uwagi w sprawie wczesnośredniowiecznego osadnictwa północnej Pomezanii i kwestia lokalizacji Santyra, Pomorania Antiqua 4, 455-477
Haftka M. 1975. Elbląg we wczesnym średniowieczu i problem lokalizacji Truso, Pomorania Antiqua 6, 194-279
Haftka M. 1977. Węgry. In G. Labuda and Z. Stieber (eds.), Słownik Starożytności Słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII, 6:2, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1977, 394-395
Haftka M. 1987. Mikroregion osadniczy Węgry – Gościszewo – Malbork w świetle kilkunastoletnich obserwacji terenowych. In A. Pawłowski (ed.), Badania archeologiczne w woj. Elbląskim w latach 1980-83, Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 27-42
Haftka M. 1988. Grodzisko w Waćmierku, gm. Tczew, Pomorania Antiqua 13, 171-198
Haftka M. 1991. Środowisko naturalne wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego Węgry – Gościszewo – Malbork. In H. Judzińska (ed.), Archeologia Bałtyjska: Materiały z konferencji Olsztyn, 24-25 kwietnia 1988 roku (= Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 120), Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 120-135
Hodder I. 1982. Symbols in Action. Ethnoarchaeological Studies of Material Culture, Cambridge-New York: Cambridge University Press
Hodder I. 1985. Boundaries as strategies: an ethnoarchaeological study. In S. W. Green and S. M. Perlman (eds.), The Archaeology of Frontiers and Boundaries, Orlando: Academic Press, 141-159
Jagodziński M. F. 1997. Archeologiczne ślady osadnictwa między Wisłą a Pasłęką we wczesnym średniowieczu. Katalog stanowisk, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Jagodziński M. F. 1998. Archeologiczne ślady osadnictwa między Wisłą a Pasłęką we wczesnym średniowieczu. Komentarz do katalogu stanowisk. In P. Urbańczyk (ed.), Adalbertus. Wyniki programu badań interdyscyplinarnych 1, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 159-196
Kasiske K. 1942. Beiträge zur Bevölkerungsgeschichte Pomerellens im Mittelalter (= Einzelschriften der Historischen Kommission für Ost- und Westpreussische Landesforschung 9), Königsberg: Gräfe und Unzer
Kętrzyński W. 1882. O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Kiersnowska T. and Kiersnowski R. 1959. Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Pomorza. Materiały, Polskie Badania Archeologiczne 4, Warszawa, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Kittel P. 2014. Wyniki analizy geomorfologicznej kompleksu osadniczego w Węgrach, gm. Sztum – analiza porównawcza z wynikami analiz zrealizowanych w latach 1984-1985, Łódź (unpublished report stored in Archive of Muzeum Zamkowe w Malborku)
Kościński B. and Paner H. 2005. Nowe wyniki datowania grodu gdańskiego – stanowisko 1 (wyk. I-V). In H. Paner and M. Fudziński (eds.), XIV Sesja Pomorzoznawcza 2, Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 11-47
Kowalczyk E. 2003. Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej (między Drwęcą a Pisą), Warszawa: Wydawnictwo DiG
Labuda G. 1972. Ustrój społeczno-polityczny Pomorza Gdańskiego w XIII wieku. In G. Labuda (ed.), Historia Pomorza. Tom I do roku 1466, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 545-564
Lightfoot K. G. and Martinez A. 1995. Frontiers and boundaries in archaeological perspective, Annual Reviews of Anthropology 24, 471-492
Łęga W. 1930. Kultura Pomorza we wczesnem średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Łowmiański H. 1931. Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego 1, Wilno: Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Mańkowski A. 1923. Nazwy miejscowe powiatu lubawskiego, Wąbrzeźno: Głos Wąbrzeski
Milewski T. 1939-1947. Stosunki językowe polsko-pruskie, Slavia Occidentalis 18, 21-84
Moździoch S. 1999. Miejsca centralne polski wczesnopiastowskiej. Organizacja przestrzeni we wczesnym średniowieczu jako źródło poznania systemu społeczno-gospodarczego. In S. Moździoch (ed.), Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej (= Spotkania Bytomskie 3), Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 21-51
Pawłowski A. 1987. Zespół grodzisk pruskich w Weklicach, gminie Elbląg w świetle badań w latach 1982-1983. In A. Pawłowski (ed.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980-1983, Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 387-408
Pawłowski A. 1991. Z badań wczesnośredniowiecznych grodzisk Pomezanii i Pogezanii. In H. Judzińska (ed.), Archeologia Bałtyjska. Materiały z konferencji Olsztyn, 24-25 kwietnia 1988 roku (= Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 120), Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych Im. W. Kętrzyńskiego, 156-173
Petrus de Dusburgk 2007. Chronica terrae Prussiae, J. Wenta, and S. Wyszomirski (eds.) (= Monumenta Poloniae Historica nova series 13), Kraków: Polska Akademia Umiejętności
Pollakówna M. 1958. Zanik ludności pruskiej. In. G. Labuda (ed.), Szkice z dziejów Pomorza. Pomorze średniowieczne, Warszawa: Książka i Wiedza, 160-206
Powierski J. 1965a. Kształtowanie się granicy pomorsko-pruskiej w okresie od XII do początku XIV wieku (część 1), Zapiski Historyczne 30(2), 7-33
Powierski J. 1965b. Kształtowanie się granicy pomorsko-pruskiej w okresie od XII do początku XIV wieku (część 2), Zapiski Historyczne 30(3), 7-27
Powierski J. 1968. Na marginesie najnowszych badań nad problemem misji cysterskiej w Prusach i kwestią Santyra, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 100, 239-261
Powierski J. 1996. Prusowie, Mazowsze i sprowadzenie Krzyżaków do Polski 1, Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku
Sawicki Z., Pluskowski A., Brown A., Badura M., Makowiecki D., Shillito L.-M., Zabilska-Kunek M. and Seetah K. 2015. Survival at the Frontier of Holy War: Political Expansion, Crusading, Environmental Exploitation and the Medieval Colonizing Settlement at Biała Góra, North Poland, European Journal of Archaeology 18(2), 282-311
Semrau A. 1919. Flurnamen aus dem Kreise Löbau, Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft Und Kunst zu Thorn 27, 26-42
Semrau A. 1928. Die Orte und Fluren in ehemaligen Gebiet Stuhm und WaldamtBönhof, Komturei Marienberg, Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn 36, 1-222
Toeppen M. 1858. Historisch-comparative Geographie von Preußen, Gotha: Justus Perthes
Quandt L. 1853. Pommerns Ostgränzen, Baltische Studien 15, 205-216
Wadyl S. 2012. Grodzisko w Ornowie-Lesiaku w świetle wyników ostatnich badań archeologicznych, Pruthenia 7, 117-133
Wadyl S. 2013a. Wczesnośredniowieczna ceramika naczyniowa a kształtowanie się pogranicza słowiańsko-bałtyjskiego, The manuscript of the PhD dissertation at the Institute of Archaeology, Nicolaus Copernicus University in Toruń
Wadyl S. 2013b. Badania weryfikacyjno-sondażowe grodzisk wczesnośredniowiecznych w dorzeczu górnej Drwęcy (Domkowo, Lipowiec, Ornowo-Lesiak, Morliny). In Z. Kobyliński (ed.), Grodziska Warmii i Mazur. Stan wiedzy i perspektywy badawcze 1 (= Archaeologica Hereditas 2), Warszawa, Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 109-124
Wadyl S. 2013c. The usefulness of toponymy in settlement studies. Instructive Pomesanian-Lubavian example, Gdańskie Studia Archeologiczne 3, 51-58
Wiącek B. 1966. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na osadzie z okresów: rzymskiego i wczesnośredniowiecznego w Węgrach, pow. Sztum, Sprawozdania Archeologiczne 18, 286-292
Wiącek B. 1968. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na osadzie z okresów: rzymskiego i wczesnośredniowiecznego w Węgrach, pow. Sztum w 1965, Sprawozdania Archeologiczne 19, 350-351
Wiącek B. 1969. Sprawozdanie z badań osady z późnego okresu rzymskiego i grodziska wczesnośredniowiecznego na „Dębiej Górze” w Węgrach, pow. Sztum, w 1966 roku, Sprawozdania Archeologiczne 20, 313-318
Wiącek B. and Haftka M. 1968. Węgry, pow. Sztum, Informator Archeologiczny. Badania 1967 1, 292-293
Wiącek B. and Haftka M. 1969. Węgry, pow. Sztum, Informator Archeologiczny. Badania 1968 2, 313-314
Zachowicz J. 1984. Sprawozdanie z wykonania analiz palinologicznych z próbek osadów dennych pobranych z jeziorka polodowcowego położonego po wschodniej stronie rezerwatu przyrody „Węgry”, Malbork (unpublished report stored in Archive of Muzeum Zamkowe w Malborku)