Zmienność czasowa i przestrzenna opadów atmosferycznych w Wielkopolsce w latach 1981–2014 = Temporal and spatial variability of atmospheric precipitation in Wielkopolska in the 1981–2014 period

Szyga-Pluta, Katarzyna

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zmienność czasowa i przestrzenna opadów atmosferycznych w Wielkopolsce w latach 1981–2014 = Temporal and spatial variability of atmospheric precipitation in Wielkopolska in the 1981–2014 period Szyga-Pluta, Katarzyna

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 90 z. 3 (2018)

Szyga-Pluta, Katarzyna : Autor

precipitation ; days with precipitation ; Wielkopolska

The aim of this study is to characterize pluvial conditions in the Wielkopolskie Voivodeship at the turn of the 20th and 21st centuries. The work comprises analysis of the long-term, annual and seasonal precipitation, as well as their spatial distribution and variability concerning the number of days with precipitation of a certain intensity in the period of 1981–2014. The study was based upon daily sums of atmospheric precipitation in years 1981–2014 derived from 5 synoptic stations, 9 climatological stations and 78 precipitation stations located in the Wielkopolskie Voivodeship (Fig. 1). The data was obtained from IMGW-PIB. The Wielkopolskie Voivodeship is an area with relatively low precipitation sums comparing to other regions of Poland. In the years 1981–2014, the average annual rainfall amounted to 548 mm and was characterized by high variability of rainfall amounts from year to year (Fig. 2, 3). The amplitude of fluctuations exceeded 500 mm. In the examined period, the average annual rainfall (from 92 stations) presents an upward trend (23 mm/10 years), the highest in the summer. The number of days with precipitation is increasing at a slower rate (Fig. 4). The distribution of rainfall in analyzed area is characterized by considerable spatial diversity (Fig. 5, 6, 7). The highest average sum of precipitation and the highest number of precipitation days were registered in the north-west, northern and southern parts of the region. On the contrary, the driest was the Wrzesińska Plain and the eastern part of the Wielkopolskie Voivodeship. Majority of the region is characterized by an average of 120–160 days with precipitation per year. The lowest number of such days are noted in the north-eastern part, and the highest – in the north-western part of the voivodeship (Fig. 8). In the seasonal distribution of rainfall, a clear prevalence of summer precipitation is visible, comprising 36.6% of the annual sum, with a maximum in July of 76.5 mm on average. The most intense precipitation, i.e. above 20 mm day, was least frequent in the central part of the study area (Fig. 9). The most diverse distribution is characterized by the weakest precipitation, i.e. less than 1 mm per day. Considerable variation in spatial distribution of precipitation indicates that rainfall is often of local nature. The amount and duration of precipitation as well as range depends on the cloud structure formed under specific synoptic conditions and local relief. The concentration of stations considered in a given area provides a more detailed image concerning the actual spatial variation of precipitation.

1. Brázdil R., Kożuchowski K., 1986, Some aspects of precipitation variability in Poland in the period of 1881–1980, Scripta Facultatis Scientiarum Naturalium Universitatis Purkynianae Brunensis, 16 (Geographia), s. 365–382.
2. Czarnecka M., Nidzgorska-Lencewicz J., 2012, Wieloletnia zmienność sezonowych opadów w Polsce, Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 12, 2, s. 45–60.
3. Degirmendžić J., Kożuchowski K., Żmudzka E., 2004, Changes in air temperature and precipitation on Poland in the period 1951–2000 and their relationship to atmospheric circulation, International Journal of Climatology, 24, s. 291–310. https://doi.org/10.1002/joc.1010
4. Ewert A., 1984, Opady atmosferyczne na obszarze Polski w przekroju rocznym: analiza i porównanie pól średnich miesięcznych sum opadów, Cz. I i II, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Słupsk.
5. Farat R. (red.), 2004, Atlas klimatu województwa wielkopolskiego, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu, Poznań.
6. Farat R., 2010, Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce Północno-Zachodniej, [w:] E. Bednorz (red.), Klimat Polski na tle klimatu Europy. Warunki termiczne i opadowe, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 117–130.
7. Ilnicki P., Farat R., Górecki K., Lewandowski P., 2012, Mit stepowienia Wielkopolski w świetle wieloletnich badań obiegu wody, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
8. IPCC, 2013, Climate change: The physical science basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel in Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge.
9. Kaczorowska Z., 1962, Opady w Polsce w przekroju wieloletnim – Tendencje, okresowość oraz prawdopodobieństwo niedoboru i nadmiaru opadów, Prace Geograficzne IG PAN, 33.
10. Kirschenstein M., 2005, Wieloletnie zmiany sum opadów atmosferycznych na wybranych stacjach północno-zachodniej Polski, Słupskie Prace Geograficzne, 2, s. 199–214.
11. Kirschenstein M., Baranowski D., 2005, Sumy opadów atmosferycznych w Polsce w latach 1951–1995, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna, 56, PTPN, Poznań, s. 55–72.
12. Koczorowska R., 1980, Miesiące i lata ze średnią normalną temperaturą powietrza i opadów atmosferycznych w Poznaniu, Przegląd Geofizyczny, 25 (33), 2, s. 171–176.
13. Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
14. Kotońska B., Tamulewicz J., 1990, Stosunki termiczne i opadowe na Nizinie Wielkopolskiej, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna, 41, PTPN, Poznań, s. 43–62.
15. Kożuchowski K., 1985, Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w stuleciu 1881–1980, Acta Geographica Lodziensia, 48.
16. Kożuchowski K., 2004, Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w XX i XXI wieku, [w:] K. Kożuchowski (red.) Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź, s. 47–58.
17. Kożuchowski K., Trepińska J., 1986, Fluktuacje opadów atmosferycznych w Krakowie w okresie 1881‑1980, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 64, s. 7–20.
18. Kożuchowski K., Trepińska J., 1986, Niektóre aspekty wieloletniej zmienności temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w Krakowie, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 67, s. 33–44.
19. Kożuchowski K., Wibig J., 1988, Kontynentalizm pluwialny w Polsce: zróżnicowanie geograficzne i zmiany wieloletnie, Acta Geographica Lodziensia, 55, s. 41–56.
20. Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa.
21. Malinowska M., Jakusik E., 2015, Charakterystyka opadów atmosferycznych w centralnej części Pojezierza Kaszubskiego w latach 1971‑2010, Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 69, s. 273–285.
22. Mager P., Kasprowicz T., Farat R., 2009, Change of air temperature and precipitation in Poland in 1966–2006, [w:] J. Leśny (red.): Climate change and agriculture in Poland – impacts, mitigation and adaptation measures. Acta Agrophysica. Rozprawy i Monografie, 169 (1), s. 19–38.
23. Mrugała S., 2001, Opady o normalnej i anomalnej wysokości na obszarze Polskie (1951–1990), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
24. Niedźwiedź T., 1993, Variability of Precipitation in Kraków (Cracow) with Relation to Atmospheric Circulation Indices, [w:] Precipitation Variability and Climate Change, Proceedings of the International Symposium on Precipitation and Evaporation, 2, Bratislava − Zurich, s. 61–62.
25. Olechnowicz-Bobrowska B., 1970, Częstość dni z opadem w Polsce, Prace Geograficzne IG PAN, 86.
26. Paszyński J., Niedźwiedź T., 1991, Klimat, [w]: L. Starkel (red.): Geografia Polski – Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, s. 296–355.
27. Skowera B., 2014, Zmiany warunków hydrotermicznych na obszarze Polski (1971–2010), Fragmenta Agronomica, 31 (2), s. 74–87.
28. Szwed M., 2018, Variability of precipitation in Poland under climate change, Theoretical and Applied Climatology, doi.org/10.1007/s00704‑018‑2408‑6.
29. Szwed M., Karg G., Pińskwar I., Radziejewski M., Graczyk D., Kędziora A., Kundzewicz Z.W., 2010, Climate change and its effect on agriculture, water resources and human health sectors in Poland, Natural Hazards and Earth System Sciences, 10, s. 1725–1737. https://doi.org/10.5194/nhess-10-1725-2010
30. Szyga-Pluta K., Grześkowiak K., 2016, Warunki pluwialne w Poznaniu w latach 1981–2015, Badania Fizjograficzne, Seria A, Geografia Fizyczna, 67, s. 239–258.
31. Tamulewicz J., 1992, Roczny przebieg opadów atmosferycznych na Nizinie Wielkopolskiej w latach 1931‑1980, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna, 43, PTPN, Poznań, s. 123–131.
32. Tamulewicz J., 1993, Struktura pola opadów atmosferycznych Polski w latach 1951–1980, Wydawnictwo Naukowe UAM, Seria Geografia, 56.
33. Tamulewicz J., 1996, Poznańska seria opadów atmosferycznych w świetle wskaźników kontynentalizmu pluwialnego, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna, 47, PTPN, Poznań, s. 115–126.
34. Tomczyk A.M., Szyga-Pluta K., 2018, Variability of thermal and precipitation conditions in the growing season in Poland in the years 1966–2015, Theoretical and Applied Climatology, doi.org/10.1007/s00704‑018‑2450‑4.
35. Twardosz R., 1997, Long-term variability in the number of days with precipitation in Kraków in relation to circulation patterns, Geographia Polonica, 70, s. 77–88.
36. Twardosz R., 2000, Wieloletnia zmienność sum dobowych opadów w Krakowie w powiązaniu z sytuacjami synoptycznymi, Prace Geograficzne, 105, s. 19–71.
37. Wibig J., 2009, The variability of daily precipitation totals in Poland (1951–2000), Geographia Polonica, 82 (1), s. 21–32. https://doi.org/10.7163/GPol.2009.1.2
38. Woś A., 1994, Klimat Niziny Wielkopolskiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
39. Woś A., 2010, Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
40. Ziernicka-Wojtaszek A., 2006, Zmienność opadów atmosferycznych na obszarze Polski w latach 1971–2000, [w:] J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego. IGiGP UJ, s. 139–148.
41. Żmudzka E., 2002, O zmienności opadów atmosferycznych na obszarze Polski nizinnej w drugiej połowie XX wieku, Wiadomości IMGW 24 (46), 4, s. 23–38.
42. Żmudzka E., 2009, Współczesne zmiany klimatu Polski, Acta Agrophysica, 13 (2), s. 555−568.