Wieloletnie zmiany przepływów Wisły i Bugu (1951–2015) = Long-term (1951–2015) changes in runoff along Poland’s Rivers Vistula and Bug

Górnik, Marek

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wieloletnie zmiany przepływów Wisły i Bugu (1951–2015) = Long-term (1951–2015) changes in runoff along Poland’s Rivers Vistula and Bug Górnik, Marek

Object structure

Wieloletnie zmiany przepływów Wisły i Bugu (1951–2015) = Long-term (1951–2015) changes in runoff along Poland’s Rivers Vistula and Bug

Przegląd Geograficzny T. 90 z. 3 (2018)

Górnik, Marek : Autor

hydrology ; river runoff ; Mann-Kendall test ; multivariational trend analysis ; drainage basin of Vistula ; drainage basin of Baltic Sea

The paper presents analysis of long-term changes in average, maximum and minimum annual and semi-annual and monthly average river runoff of the Vistula (Tczew and Zawichost water level gauges) and Bug (Wyszków water level gauges) in the years 1951–2015. The data came from the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute (IMGW-PIB). Using the Mann-Kendall test and the directional coefficient β expressed by the Theil-Sen estimator, a multi-temporal trend analysis was carried out, which allowed to determine the direction, significance and strength of flow trends and indicate the periods in which the direction of trends reversed. A multi-temporal trend analysis allows for the calculation of periods covering every possible combination of the beginning and end year. The minimum duration of the calculation period is 20 years. The changes observed in average river runoff were fluctuating in nature and in large part were statistically insignificant. In the case of maximum flows the decreasing tendencies were prevalent, while in the case of minimal flows increasing tendencies were. On the Bug, much of the analyzed trends were statistically significant. In the surveyed for many years, the trend changed twice, around 1965 and 1980.

1. ASI, www: dds.cr.usgs.gov/srtm/
2. Bartnik A., Jokiel P., 1997, Zmiany odpływu na obszarze Polski w latach 1971–1990 w świetle analiz jednorodności szeregów przepływów rzek, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 4, s. 67–85.
3. Dynowska I., 1971, Typy reżimów rzecznych w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, 28, s. 1–133.
4. Dynowska I., 1994, Reżim odpływu rzecznego, plansza 32.3. Odpływ rzeczny, [w:] Atlas Rzeczpospolitej Polskiej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Główny Geodeta Kraju, PPWK, Warszawa.
5. Fal B., 1993; Zmienność odpływu z obszaru Polski w bieżącym stuleciu, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 3, s. 3–20.
6. Fal B., Bogdanowicz E., 2002, Zasoby wód powierzchniowych Polski, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 2, s. 3–38.
7. Hannaford J., Buysl G., Stahl G.K., Tallaksen L.M., 2013, The influence of decadal-scalevariability on trends in long European streamflow records, Hydrology and Earth System Sciences, 17, s. 2717–2733. https://doi.org/10.5194/hess-17-2717-2013
8. Jokiel P., Bartnik A., 2001, Zmiany w sezonowym rozkładzie odpływu w Polsce środkowej w wieloleciu 1951–1998, Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 2, s. 3–16.
9. Jokiel P., Kożuchowski K., 1989, Zmiany wybranych charakterystyk hydroklimatycznych Polski w bieżącym stuleciu, Dokumentacja Geograficzna, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 6, Warszawa.
10. Jokiel P., Stanisławczyk B., 2012, Roczne odpływy maksymalne i minimalne w dorzeczach Odry i Wisły w przekroju wieloletnim, Czasopismo Geograficzne, 83, 3, s. 133–143.
11. Kendall M.G., 1975, Rank Correlation Methods, Charles Griffin, London.
12. Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
13. Mann H.B., 1945, Non-parametric test against trend, Econometrica, 13, s. 245–259. https://doi.org/10.2307/1907187
14. Marsz A.A., Styszyńska A., Krawczyk W.E., 2016, Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego, Przegląd Geograficzny, 88, 3, s. 295–316. https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.1
15. Marszelewski W., Dąbrowski M., 2010, Wieloletnie tendencje zmian odpływu Biebrzy, [w:] D. Wrzesiński (red.), Odpływ rzeczny i jego regionalne uwarunkowania, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 109–127.
16. Michalczyk Z., 2009, Średnie i skrajne odpływy z obszaru Polski, [w:] R. Bogdanowicz, J. Fac-Beneda (red.), Zasoby i ochrona wód. Obieg wody i materii w zlewniach rzecznych, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 37–46.
17. McCabe G.J., Wolock D.M., 2002, A step increase in streamflow in the conterminous United States, Geophysical Research Letters, 29, s. 38‑1–38‑4.
18. Piniewski M., Marcinkowski P., Kundzewicz Z. W., 2018, Trend detection in river flow indices in Poland, Acta Geophysica, 66, 3, s. 347–360. https://doi.org/10.1007/s11600-018-0116-3
19. Pociask-Karteczka J., Limanówka D., Nieckarz Z., 2003, Wpływ oscylacji północnoatlantyckiej na przepływy rzek karpackich (1951‑2000), Folia Geographica, Series Geographica Physica, 33–34, s. 89–104.
20. Pociask-Karteczka J., 2006, River hydrology and the North Atlantic Oscillation: A general review, AMBIO: A Journal of the Human Environment, 35, 6, s. 312–314. https://doi.org/10.1579/05-S-114.1
21. Pociask-Karteczka J., 2017, Położenie hydrograficzne Polski na tle Europy, [w:] P. Jokiel, W. Marszelewski, J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 15–20.
22. Ruiz-Villanueva V., Stoffel M., Wyżga B., Kundzewicz Z.W., Czajka B., Niedźwiedź T., 2014, Decadal variability of floods in the northern foreland of the Tatra Mountains., Regional Environmental Change, 16, 3, s. 603–615. https://doi.org/10.1007/s10113-014-0694-9
23. Ruiz-Villanueva V., Wyżga B., Kundzewicz Z.W., Niedźwiedź T., Łupikasza E., Stoffel M., 2016, Variability of Flood Frequency and Magnitude During the Late 20th and Early 21st Centuries in the Northern Foreland of the Tatra Mountains, [w:] Z.W. Kundzewicz, M. Stoffel, T. Niedźwiedź, B. Wyżga (red.), Flood risk in the Upper Vistula Basin, GeoPlanet: Earth and planetary sciences. Springer, Berlin, s. 231–256.
24. Sen P.K., 1968, Estimates of the regression coefficient based on Kendalls Tau, Journal of the American Statistical Association, 63, s. 1379–1389. https://doi.org/10.1080/01621459.1968.10480934
25. Soja R., 2002, Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach, Prace Geograficzne, 186, s. 7–130.
26. Stachý J., 1968, Zmniejszanie się odpływu rzek polskich w bieżącym stuleciu, Prace Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego, 95, s. 3–13.
27. Stachý J., 1969, Wieloletnia prognoza odpływu rzek polskich, Wiadomości Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej, 5, 1, s. 5–64.
28. Stachý J., 1970, Wieloletnia zmienność odpływu rzek polskich, Prace Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego, 97, s. 1–42.
29. Stachý J., 1984, Odpływ rzek polskich w latach 1971–1980 na tle danych wieloletnich, Gospodarka Wodna, 5, s. 138–141.
30. Stachý J., 1984, Odpływ rzek polskich w latach 1971–1980 na tle danych wieloletnich, Gospodarka Wodna, 6, s. 163–167.
31. Styszyńska A., Tamulewicz J., 2005, Warta river discharges in Poznań and atmospheric circulation in the North Atlantic region, Quaestiones Geographicae, 23, s. 63–81.
32. Theil H., 1950, A rank-invariant method of linear and poly-nomial regression analysis. Nederlands Academy Wetenschappen Proces, 53, s. 386–392 (cz. I), 521–525 (cz. 2), 1397–1412 (cz. 3).
33. Węglarczyk S., 2010, Statystyka w inżynierii środowiska, Wydawnictwo Politechnika Krakowska, Kraków.
34. Wrzesiński D., 2009, Tendencje zmian przepływu rzek Polski w drugiej połowie XX wieku, Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, seria A – Geografia Fizyczna, 60, s. 147–162.
35. Wrzesiński D., 2011, Regional differences in the influences of the North Atlantic Oscillation on seasonal river runoff in Poland, Quaestiones Geographicae, 30, 3, s. 127–236. https://doi.org/10.2478/v10117-011-0032-y
36. Wrzesiński D., Paluszkiewicz R., 2011, Spatial differences in the impact of the North Atlantic Oscillation on the flow of rivers in Europe, Hydrology Research, 42, 1, s. 30–39. https://doi.org/10.2166/nh.2010.077
37. Wrzesiński D., 2017, Reżimy rzek Polski, [w:] P. Jokiel, W. Marszelewski, J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 215–222.
38. Wrzesiński D., Sobkowiak L., 2018, Detection of changes in flow regime of rivers in Poland, Journal of Hydrology and Hydromechanics, 66, 1, s. 55–64. https://doi.org/10.1515/johh-2017-0045
39. Yue S., Pilon P., Phinney B., Cavadias G., 2002, The influence of autocorrelation on the ability to detect trend in hydrological series, Hydrological Processes, 16, s. 1807–1829. https://doi.org/10.1002/hyp.1095