On the process of de-Stalinization of Polish historiography – Stefan Kieniewicz (1907–92) and the insurgent tradition

Wolniewicz, Marcin

doi:0001-6829

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

On the process of de-Stalinization of Polish historiography – Stefan Kieniewicz (1907–92) and the insurgent tradition Wolniewicz, Marcin

Object structure

On the process of de-Stalinization of Polish historiography – Stefan Kieniewicz (1907–92) and the insurgent tradition

Acta Poloniae Historica T. 115 (2017)

Wolniewicz, Marcin

Mękarski, Artur : Trans. ; Institute of History of the Polish Academy of Sciences ; Polish National Historical Committee

Instytut Historii PAN

Kieniewicz, Stefan (1907-1992) ; historiography - Poland - 1945-1970 ; Stalinism - Poland ; De-Stalinisation ; history of historiography ; Polish historiography 1956- ; Historiography - political aspect - Poland - 1945-1970 ; Polish national uprisings ; tradition ; „inventing traditions”

The article is a case study illustrating the process of Stalinization and de-Stalinization of Polish historiography. The issue in question is placed in the context of tradition understood in terms of one’s relation towards historical heritage. An analysis of Stefan Kieniewicz’s historical thought, one of the most distinguished experts on the history of the national uprisings of the post-partitioned era, is hoped to provide significant insights into the process of ideologization and de-ideologization of the Polish historiography of the communist era. While in the Stalinist account of Polish history national uprisings, having been included under the category of ‘progressive traditions’, tended to be equated with Lenin’s idea of agrarian revolution, Kieniewicz’s interpretation - the evolution of which marked the successive stages of the process of de-Stalinization - tended first to replace the Leninist concept with the nineteenth-century idea of social revolution and then to abandon the ‘progressive traditions’ in favour of the ‘reactionary ones’ (the role of Catholicism and the Polish presence in the East). Thus, the Stalinist account of the uprisings understood as the anti-feudal revolutions fostering the rise of ‘capitalism’ and ‘bourgeois nation’ was giving way to an interpretation in which the nineteenth-century armed movements were seen as a national struggle for freedom resulting in the development of Polish national consciousness in the ethnically Polish territories, and in the regression of this consciousness in the eastern lands of the old Polish-Lithuanian Commonwealth. When approached from the perspective of tradition, these interpretations appear to have aimed at inventing tradition (Stalinism) on one hand and at transforming heritage in a way which preserves its historical meaning on the other.

Connelly John, Captive University: The Sovietization of East German, Czech, and Polish Higher Education, 1945–1956 (Chapel Hill, 2000).
Czyżewski Andrzej, Proces destalinizacji polskiej nauki historycznej w drugiej połowie lat 50. XX wieku (Warszawa, 2008).
Foitzik Jan, ‘Entstalinisierungskrise in Ostmitteleuropa: Verlauf, Ursachen und Folgen’, in Roger Engelmann, Thomas Grossbölting, and Hermann Wentker (eds.), Kommunismus in der Krise. Die Entstalinisierung 1956 und die Folgen (Göttingen, 2008).
Górny Maciej, The Nation Should Come First: Marxism and Historiography in East Central Europe (Frankfurt am Main et al., 2013).
Gorizontov Leonid, ‘“Metodologičeskij perevorot” v pol’skoj istoriografii rubeža 40-50 gg. i sovetskaja istoričeskaja nauka’, in Alina Barszczewska-Krupa (ed.), W kręgu historii historiografii i polityki (Łódź, 1997), 103-26.
Grabski Andrzej Feliks, Zarys historii historiografii polskiej (Poznań, 2000).
Hübner Piotr, Polityka naukowa w Polsce w latach 1944–1953. Geneza systemu, 2 vols. (Wrocław et al., 1992).
Jones Polly (ed.), The dilemmas of de-Stalinization: Negotiating cultural and social change in the Khrushchev era (London and New York, 2006).
Kieniewicz Stefan and Wereszycki Henryk, Korespondencja z lat 1947-1990, ed. by Elżbieta Orman (Kraków, 2013).
Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład (Londyn, 1988).
Malczewska-Pawelec Dorota and Pawelec Tomasz, Rewolucja w pamięci historycznej. Porównawcze studia nad praktykami manipulacji zbiorową pamięcią Polaków w czasach stalinowskich (Kraków and Katowice, 2011).
Mękarski Artur, Między historiozofią a polityką. Historiografia Polski Ludowej w opiniach i komentarzach publicystów emigracyjnych 1945-1989 (Warszawa, 2011).
Romek Zbigniew, ‘Polsko-radzieckie dyskusje o “Istorii Polszi v trech tomach” w latach 1950-1959’, in Andrzej Wierzbicki (ed.), Klio Polska. Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej po II wojnie światowej, [i] (Warszawa, 2004).
Rutkowski Tadeusz P., Nauki historyczne w Polsce 1944–1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne (Warszawa, 2007).
Stobiecki Rafał, Bolszewizm a historia. Próba rekonstrukcji bolszewickiej filozofii dziejów (Łódź, 1998).
Stobiecki Rafał, Historia pod nadzorem. Spory o nowy model historii w Polsce (II połowa lat czterdziestych - początek lat pięćdziesiątych) (Łódź, 1993).
Stobiecki Rafał, Historiografia PRL: ani dobra, ani mądra, ani piękna ... ale skomplikowana. Studia i szkice (Warszawa, 2007).
Szacki Jerzy, Tradycja (Warszawa, 2011).
Szumski Jan, Polityka a historia. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945-1964 (Warszawa, 2016).
Szwarc Andrzej (ed.), Stefan Kieniewicz i jego dziedzictwo w polskiej historiografii (Warszawa, 2010).
Walicki Andrzej, Marksizm i skok do Królestwa Wolności. Dzieje komunistycznej utopii (Warszawa, 1996).
Wierzbicki Andrzej, ‘“Prawda jest i może być tylko w rękach klasy robotniczej”. Z dziejów zasady partyjności nauki historycznej w Polsce’, in idem (ed.), Klio Polska. Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej po II wojnie światowej, iii (Warszawa, 2008).
Zaremba Marcin, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce (Warszawa, 2001).