Rola Prawosławnego Autokefalicznego Apostolskiego Kościoła Gruzińskiego w konfliktach na Kaukazie Południowym

Król-Mazur, Renata

doi:p-ISSN 1230-5057

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Rola Prawosławnego Autokefalicznego Apostolskiego Kościoła Gruzińskiego w konfliktach na Kaukazie Południowym Król-Mazur, Renata

Object structure

Rola Prawosławnego Autokefalicznego Apostolskiego Kościoła Gruzińskiego w konfliktach na Kaukazie Południowym

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej T. 51 z. 2 (2016)

Król-Mazur, Renata

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Warszawa

2016

Summary in English and Russian. ; p. 115-150

Journal/Article

Georgian Apostolic Autocephalous Orthodox Church ; Catholicos (Patriarch) ; religion and politics - Caucasus - 1990- ; Georgia - politics and government - 1991- ; ethnic conflicts - Georgia ; Georgia - social situation

The article sheds light on the questions related to the presence of Christians in the Georgian territories and demonstrates the important role played by the Georgian Apostolic Autocephalous Orthodox Church in the history of the Georgian people. For the national identity of the Georgians is closely tied to Christianity and autonomous structures of the Church, which has a profound impact of relations with non-Georgian communities (in the Southern Caucasus Georgia has the largest percentage of ethnic minorities) inhabiting Georgia for centuries, speaking its language, but regarded as “alien” due to their “non-Georgian” religion. The fact that the new authorities provided the Georgian Apostolic Autocephalous Orthodox Church with an exceptional role in the state (aft er the country regained its independence in 1991) exacerbated ethnic, religious, and social conflicts in Georgia which translates into the relations of the country with its neighbours. Such are the questions examined by the author in the presented article. The author reveals how, under the conditions in Georgia which resulted from the specific relations between the Church and the State, religion was instrumentalised and used used to achieve immediate political aims. Her conclusion is that religion in Georgia inspires nationalist entities and supports nationalism.

Baramidze R., Islam in Adjara – Comparative Analysis of Two Communities in Adjara, w: Changing identities: Armenia, Azerbaijan, Georgia. Collection of Selected Works (ed.) V. Voronkov, Tbilisi 2011
Cerkiew protestuje przeciwko nowemu prawu, (dostęp: 29.06.2014)
Chanadiri A., Gruzini. Zagubieni Europejczycy, 14.12.2013, (dostęp: 9.07.2015)
Chedia B., The Georgian Orthodox Church in Current Georgian policy, „Central Asia and the Caucasus” 4–5 (58–59) (2009)
Chmielecki T.T., Kościół Prawosławny w Gruzji w latach zaboru rosyjskiego i władzy sowieckiej (XIX–XX w.), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1998, nr 70
Corm G., Religia i polityka w XXI wieku, tłum. E. Cylwik, Warszawa 2007
Curanović A., Kontrolowana „zemsta Boga”: znaki szczególne poradzieckiego systemu wyznaniowego, w: Religia i polityka na obszarze Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Centralnej, red. T. Stępniewski, Lublin–Warszawa 2013
Curanović A., Religie, Kościoły i konflikty międzywyznaniowe w regionie Kaukazu, w: Wprowadzenie do Studiów Wschodnioeuropejskich, t. 4: Armenia, Azerbejdżan, Gruzja. Przeszłość i teraźniejszość, red. nauk. M. Korzeniowski, D. Tarasiuk, K. Latawiec, Lublin 2013
Curanović A., Rosyjsko-kaukaskie sąsiedztwo w kontekście stosunków międzywyznaniowych, w: Kaukaz w stosunkach międzynarodowych. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, red. P. Olszewski, K. Borkowski, Piotrków Trybunalski 2008
Ćwiek-Karpowicz J., Cerkiew prawosławna w polityce zagranicznej Rosji, Biuletyn PISM, 9.08.2010, nr 110 (718), s. 2281, (dostęp: 20.07.2015)
Do Rosji przybywa Katolikos-Patriarcha Gruzji Eliasz II, 20.01.2013, (dostęp: 22.07.2015)
Domagała M., Percepcja konfliktu kaukaskiego w polskich mediach w 2008 r., Warszawa 2014
Dundua S., Religious Factors in Georgian Politics (the 2008 General Elections), „Central Asia and the Caucasus” 1 (2010)
Dyskryminacja ateistów w Gruzji. Wpływy Cerkwi w interesie Rosji, 21.07.2015, (dostęp: 22.07.2015)
Dzieduszycka-Manikowska A., Dramat kościoła na Kaukazie, (dostęp: 12.08.2015)
Eliasz II Patriarcha Gruzji,i (dostęp: 22.06.2015)
Falkowski M., Gruzja: kryzys polityczny i rosyjskie zagrożenie, Analizy Ośrodka Studiów Wschodnich, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-11-19/gruzja-kryzys-polityczny-i-rosyjskie-zagrozenie (dostęp: 10.06.2015)
Fox J., Sandler S., Bringing Religion into International Relations, New York 2004.
Furier A., Droga Gruzji do niepodległości, Poznań 2009.
Furier A., Znaczenie relacji między Kościołem a władzami państwowymi dla kształtowania się państwa i narodu gruzińskiego, w: Etniczność a religia, red. A. Posern-Zieliński, Poznań 2003
Georgia 2013 International Religious Freedom Report, Department of State USA, 28.07.2014, (dostęp: 15.07.2015)
Girard R., Sacrum i przemoc, tłum. M. i J. Plecińscy, Poznań 1993
Gruzin nie może być katolikiem, „Niedziela”, 11.06.2008
Gruzińska Cerkiew krytykuje nowe przepisy,(dostęp: 20.07.2015)
Gruzja między Wschodem a Zachodem, red. K. Masiuk et al., Kraków–Warszawa 2012
Gruzja: władze zamierzają finansować Kościół katolicki, „Niedziela”, 27.01.2014, (dostęp: 22.06.2015)
Hewitt G., Discordant Neighbours: A Reassessment of the Georgian-Abkhazian and Georgian-South Ossetian Confl icts, Leiden 2013
Human Rights World Report 2014: Georgia, http://www.hrw.org/world-report/2014/country--chapters/georgia
Kakachia K., Is Georgia’s Orthodox Church an Obstacle to European Values? PONARS Eurasia Policy Memo No. 322 June 2014, (dostęp: 20.05.2015)
Komoszyńska I., Niektóre aspekty współczesnych antagonizmów gruzińsko-ormiańskich, w: Dylematy kaukaskie. Problemy narodowościowe i migracyjne, red. M. Ząbek, Warszawa 2010
Kończak L., Religia i konflikty religijne w niepodległej Gruzji, w: Konflikty na obszarze byłego ZSRR, red. P. Adamczewski, Poznań 2009
Koрсо M., Грузия: Православная церковь может превратиться в очаг нетерпимости?, 26.06.2013, Eurasianet.org, (dostęp: 20.06.2015)
Koрсо M., Грузия: Растёт дискриминация в отношении мусульман?, 7.09.2013, Eurasianet.org, (dostęp: 20.06.2015)
Król-Mazur R., Polityczne aspekty działalności Prawosławnego Autokefalicznego Apostolskiego Kościoła Gruzińskiego po 1991 r. w: Na wschód od linii Curzona. Księga Jubileuszowa dedykowana profesorowi Mieczysławowi Smoleniowi, red. R. Król-Mazur, M. Lubina, Kraków 2014
Kuca G., Grzybowski M., System konstytucyjny Gruzji, Warszawa 2012
Laboa J.M., Monastycyzm gruziński, w: Mnisi Wschodu i Zachodu. Historia monastycyzmu chrześcijańskiego, red. J.M. Laboa, Warszawa 2009
Legucka A., Geopolityczne uwarunkowania i konsekwencje konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim, Warszawa 2013
Leszczenko L., Instytucja ombudsmana w państwach poradzieckich. Geneza – status prawny – rozwój, Warszawa 2011
Marczewska-Rytko M., Religia i polityka w globalizującym się świecie, Lublin 2010
Mariański J., Globalizacja i Kościoły – sprzymierzeńcy czy konkurenci, w: Religia i religijność w warunkach globalizacji, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, Kraków 2007
Marjanli M., Armenians. Russia. The Caucasus, Dubai 2011
Marsagiszwili M., Działalność Departamentu Policji Patrolowej Gruzji. Prawa Człowieka, w: Polsko-gruzińska wymiana doświadczeń w zakresie podejmowania czynności służbowych przez funkcjonariuszy policji w aspekcie praw i wolności człowieka, red. I. Nowicka, T. Mosio, Szczytno 2008
Materski W., Gruzja, Warszawa 2010
Matiunin S., Konflikty religijne na terenie byłego ZSRR, w: Religie i kościoły w społeczeństwach postkomunistycznych, red. I. Borowik, A. Szyjewski, Kraków 1993
Matusiak M., Wzrost nastrojów konserwatywno-nacjonalistycznych?, Ośrodek Studiów Wschodnich, 4.09.2013, http://www.osw.waw.pl/publikacje/analizy/2013_09_04/gruzja-wzrostnastrojow-konserwatywno-nacjonalistycznych, (dostęp: 4.06.2015)
McGuire M.B., Religia w kontekście społecznym, tłum. S. Burdziej, Kraków 2012
Modebadze V., Historical Background of Meskhetian Turks’ Problem and Major Obstacles to the Repatriation Process, „IBSU Scientific Journal” 3(1) (2009
Moscow Patriarchate shall not encourage the separation of the Abkhaz Diocese from Georgian Church, 16.09.2009, http://www.interfax-religion.com/?act=news&div=6445 (dostęp: 22.06.2015)
Nieczuja-Ostrowski P., Religia w polityce w państwach Kaukazu Południowego, w: Religia i polityka na obszarze Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Centralnej, red. T. Stępniewski, Lublin–Warszawa 2013
Ormianie w Gruzji, (dostęp: 20.07.2015)
Parzymies D., Życie codzienne w Tbilisi 1999–2003, Warszawa 2004
Pataraia T., Rozwój polityki migracyjnej w Gruzji, w: Polityka migracyjna Gruzji: wnioski z polskich doświadczeń, red. P. Kaźmierkiewicz, T. Pataraia, Warszawa 2011
Patriarch Ilia II asking Turkish authorities to resume services at Georgian churches, Tbilisi 13.09.2014, (dostęp: 20.06.2015)
Peradze G., Kościół Gruziński pod bolszewizmem w: idem, Dzieła zebrane, t. 2, red. ks. H. Paprocki, Warszawa 2011
Peradze G., Problemy historii początków Kościoła Gruzińskiego w: idem, Dzieła zebrane, t. 2, red. ks. H. Paprocki, Warszawa 2011
Porozumienie Konstytucyjne między Państwem Gruzińskim i Gruzińskim Apostolskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym z 14 X 2002, w: Badania wschodnie. Polityka wewnętrzna i międzynarodowa, red. W. Baluk, Z.J. Winnicki, Wrocław 2008
Prześlakiewicz P., Pamięć polskości w południowej Gruzji, w: Etnos przebudzony, red. L. Mróz, Warszawa 2004
Public Attitudes in Georgia: Results of an apr 2014 Survey, http://www.ndi.org/files/Georgia-April14-Survey-Political-English.pdf (dostęp: 20.06.2015)
Rada Europy o problemach mniejszości etnicznych i religijnych w Gruzji, Ośrodek Studiów Wschodnich, 12.10.2009, (dostęp: 13.04.2015
Rosyjsko-gruziński konflikt prawosławny, Radio Watykańskie, 27.09.2010,l (dostęp: 16.05.2015)
Rtskhiladze G., Religion and Conflict Potential in Georgia, „Central Asia and the Caucasus” 3 (39) (2005)
Sabanadze N., Globalization and Nationalism: the Cases of Georgia and the Basque Country, Budapest–New York 2010, (dostęp: 1.07.2015)
Suny R.G., The Making of Georgian Nation, Bloomington 1994
Szabaciuk A., Między konfliktem a pokojem. Polityka etniczna i wyznaniowa Gruzji w latach 1991–2012, „Wschodnioznawstwo” 2012
Szef watykańskiej dyplomacji oburzony postawą Gruzji, Katolicka Agencja Informacyjna (KAI), 21.09.2003,i (dostęp: 25.06.2015)
Szyszlak T.J., Próby teoretycznego ujęcia postradzieckich konfliktów religijnych, w: Religia i polityka na obszarze Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Centralnej, red. T. Stępniewski, Lublin–Warszawa 2013
Szyszlak T.J., Stosunki państwa z Apostolskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym we współczesnej Gruzji, w: Badania wschodnie. Polityka wewnętrzna i międzynarodowa, red. W. Baluk, Z.J. Winnicki, Wrocław 2008
Szyszlak T.J., Wolność religijna w konstytucjach i ustawach wyznaniowych państw postradzieckich, „Studia z prawa wyznaniowego” 10 (2007)
Tauber M., Geopolityka, sytuacja wewnętrzna w Gruzji, a stanowisko Gruzińskiej Cerkwi Prawosławnej, 22.04.2013, (dostęp: 12 I 2015)
The Constitution of the Republic of Georgia, Parliament of Georgia
The Georgian Authorities should not water down the country’s first anti-discrimination bill, Amnesty International Public Statement, 24.04.2014, (dostęp: 20.05.2015)
The Political Landscape of Georgia. Political Parties: Achievements, Challenges and Prospects, eds. G. Nodia, Á. Pinto Scholtbach, Delft 2006
Trier T., Tarkhan-Mouravi G., Kilimnik F., Meskhetian: Homeward Bound, Tbilisi 2011
Wojtasiewicz W., „Wojna religijna” i afera szpiegowska w Gruzji, Nowa Europa Wschodnia (NEW), 18.07.2011, (dostęp: 20.07.2014)
Wojtasiewicz W., Polityka zagraniczna Republiki Gruzji pod rządami premiera Bidziny Iwaniszwilego – kontynuacja czy zmiana?, w: Prawo i polityka na wschód od Europy, red. J. Marszałek-Kawa, P. Wawrzyński, Toruń 2014
Wojtasiewicz W., Wybory za pasem, Nowa Europa Wschodnia (NEW), 4.04.2013, (dostęp: 5.06.2015)
Zadura D., Chrześcijaństwo i Kościół narodowy w historii Gruzji – od źródeł do okresu sowieckiego, „Pro Georgia. Journal of Kartvelological studies” 19 (2009)
Zadura D., Liberalna demokracja i prawosławny dżihad w Gruzji, 21.09.2010 (dostęp: 20.06.2015)
Zadura D., Naród w tygrysiej skórze. Tożsamość narodowa Gruzinów w dobie „rewolucji róż”, w: Dylematy kaukaskie. Problemy narodowościowe i migracyjne, red. M. Ząbek, Warszawa 2010
Zadura D., Ormiańskie świątynie w Tbilisi, (dostęp: 14.06.2015)
Zajączkowski W., Rosja i narody. Ósmy kontynent – szkic z dziejów Eurazji, Warszawa 2009
Zasztow K., Georgia Dream’s Foreign Policie: An Attempt to Change the Paradigm?, „The Polish Institute of International Affairs Policy Paper” 3(51) (2013)
Zenderowski R., Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011
Абрамян Г., Армения: Имущественные споры способствуют эскалации напряженности между церквями Армении и Грузии, 11.08.2011, Eurasianet.org, http://russian.eurasianet.org/node/58814 (dostęp: 20.06.2015)
В населенном армянами Самцхе-Джавахети поднят вопрос об автономии в составе Грузии, REGNUM -Информационное агентство, 22.08.2008, (dostęp: 27.08.2015)
Гаджиев К.С., Кавказcкий узел в геополитических приоритетах Pоссии, Москва 2010
Государство и Церковь в Грузии будут вместе сохранять культурное наследие, Образованне и Православие, 20.07.2014,l (dostęp: 20.05.2015)
Грузия ведет переговоры с Азербaйджаном о передаче монастыря Удабно входяего в комплекс Давид Гареджи, Православие.Ru, 15.05.2012, (dostęp: 16.06.2015)
Грузия вошла в десятку самых религиозных стран, Православие.Ru, 14.04.2015, (dostęp 15.05.2015)
Грузия профинансируeт Грузинскую Православную Церковь в размере 25 миллионов лари, Православие.Ru, 8.10.2013, (dostęp: 16.05.2015)
Двали Г., Грузия отделилась от церкви, „Коммерсанть”, 7.07.2011
Илия II попросил Иран не наказывать грузин, возвращающихся в Христианство, 21.08.2013, Образование и Православие, (dostęp: 25.06.2015)
Комплекс Давид Гареджи является клтурным памятником Грузии – Грузинский МИД, Православие. Ru. 16.05.2012, (dostęp: 16.06.2015)
Мальцев B., Илия II: „Не унижайте Церковь!” Масштабные протесты православных верующих заставили власти Грузии свернуть с европейского путi, (dostęp: 26.06.2015)
Московский Патриархат принимает делегацию Грузинской Православной Церкви, 13.02.2014, Образование и Православие, (dostęp: 25.06.2015)
Обнародовано постановление Священного Синода Грузинской Православной Церкви, 6.06.2014, Образование и Православие, (dostęp: 25.06.2015)
Патриарх Илия II: были братьями и останемся братьями, 10.08.2013, Образование и Православие, (dostęp: 26.06.2015)
Патриархи Грузии: Продажа земли инoстраицам ставит под удaр сущетвование гoсудaрста, Православие.Ru, 14.07.2014, (dostęp: 16.05.2015)
Премьер – министр Грузии: Вся наша история зиждется на христянскoй вере, Православие.Ru. 15.05.2014, (dostęp: 16.05.2015)
Рамишвили B., Армяно-Грузинский спор: Джавахети или Джавахк?, „КАВКАЗ & ГЛО-БАЛИЗАЦИЯ” „Журнал социально-политических и экономических исследований” 5 (2007), (dostęp: 1.07.2015)
Силантьев P., Религиозный фактор во внешнеполитических конфликтах на Кавказе, w: Религия и конфликт, ред. А. Малашенко, С. Филатов, Москва 2007
Токарев A., Влияние государственности на эволюцию политических режимов Грузии и Украины в 1991–2014 годах, Москва 2015
საპატრიარქოს ტელევიზია „ერთსულოვნების“ კერძო სამაუწყებლო სიხშირის გათიშვის გამო, 14.06.2013, (dostęp: 4.06.2015)
საქართველოს საპატრიარქოს განცხადება, 27.01.2014, (dostęp: 22.06.2015)