How does a strip of clearing affect the forest community of ants (Hymenoptera: Formicidae)

Babik, Hanna; Czechowski, Wojciech; Włodarczyk, Tomasz; Sterzyńska, Maria

doi:doi: 10.3161/00159301FF2009.52.2.125

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

How does a strip of clearing affect the forest community of ants (Hymenoptera: Formicidae) Babik, HannaCzechowski, WojciechWłodarczyk, TomaszSterzyńska, Maria

Object structure

How does a strip of clearing affect the forest community of ants (Hymenoptera: Formicidae)

Fragmenta Faunistica, vol. 52, no. 2 ; Strip of clearing affects ant community (Hymenoptera: Formicidae) ; Wpływ pasmowej przecinki na skład i strukturę borowego zgrupowania mrówek

Babik, Hanna ; Czechowski, Wojciech ; Włodarczyk, Tomasz ; Sterzyńska, Maria

Polska Akademia Nauk. Muzeum i Instytut Zoologii

Museum and Institute of Zoology, PAS

Warszawa

2009

Bibliogr. s. 139-141 ; S. 125-141 : il. w tym kolor. ; 25 cm ; Streszcz. pol. Nazwy taksonów również łac.

Czasopismo/Artykuł

Mrówki -- ekologia -- Polska -- Kampinoska, Puszcza [KABA] ; Mrówki -- populacje -- Polska -- Kampinoska, Puszcza [KABA] ; Mrówki -- skutki działalności człowieka -- Polska -- Kampinoska, Puszcza [KABA] ; Uprawa lasu -- aspekt środowiskowy -- Polska -- Kampinoska, Puszcza [KABA] ; Formica cinerea ; Formica fusca ; Myrmica rubra ; Myrmica ruginodis ; Temnothorax crassispinus ; mrówkowate ; Formicidae ; błonkoskrzydłe ; błonkówki ; Hymenoptera ; owady ; Insecta ; bór mieszany świeży ; Querco roboris-Pinetum

Badano skład gatunkowy, zagęszczenie gniazd, strukturę i profil ekologiczny zgrupowań mrówek w siedlisku boru mieszanego świeżego (Querco roboris-Pinetum) w Puszczy Kampinoskiej w transekcie: I - pas drzewostanu w głębi boru, II - pas drzewostanu na skraju boru, III - śródborowy pas trwale odlesiony (przecinka pod linią wysokiego napięcia). Celem było określenie zmian w myrmekofaunie boru, następujących pod wpływem odlesienia oraz wpływu przecinającego bór pasa odlesionego na zespół mrówek badanego środowiska. Łącznie (w skali całego obszaru) wykazano obecność 19 gatunków z najbardziej liczebnymi (pod względem liczby gniazd) Temnothorax crassispinus (Karav.) i Myrmica rubra (L.). W obu pasach borowych (I i II) bezwzględnym dominantem był T. crassispinus z udziałem, odpowiednio, 91,3% i 84,6%. W pasie odlesionym (III) dominowała M. rubra (30,9%), a subdominatami były Lasius flavus (F.) (18,5%) i Formica cinerea Mayr (16%). Zagęszczenie gniazd mrówek w poszczególnych pasach (I, II, III) wynosiło, odpowiednio, 146, 187 i 8,1 na 100 m2 Pozostałe analizowane parametry zgrupowań zmieniały się gradientowo od głębi, poprzez skraj boru, do pasa odlesionego: zwiększała się liczba gatunków (8 —> 10 —> 15) i wartość wskaźnika ogólnej różnorodności Shannona (0,19 —> 0,25 —> 0,88), zmniejszała się zaś wartość wskaźnika dominacji (0,84 —> 0,73 —> 0,17). Profil ekologiczny myrmekofauny poszczególnych pasów środowiskowych determinowały gatunki najbardziej liczebne: T. crassispinus, oligotop lasów iglastych, w obu pasach borowych, oraz M. rubra i L. flavus, gatunki eurytopowe (ubikwistyczne) w pasie odlesionym. Pod każdym analizowanym względem (także składów gatunkowych) zgrupowania z obu pasów borowych były do siebie bardzo podobne i można je traktować jako warianty jednego zespołu mrówek. Najbardziej znamienną różnicą między nimi było znacznie zwiększone na skraju w stosunku do głębi boru zagęszczenie (i udział) eurytopowej M. rubra, kosztem politopowej leśnej M. ruginodis Nyl. Wyniki zostały przedstawione na tle danych literaturowych o zgrupowaniach mrówek z innych borów Polski i przedyskutowane w kontekście bezpośrednich i pośrednich wpływów antropogenicznych na myrmekofaunę i walorów mrówek j ako grupy biowskaźnikowej.

ALINVI O., BOHLIN J. & BALL J. P. 2008. Interspecific competition among ants in the boreal forest: testing predictions from a linear hierarchical competition model. Insectes Sociaux 55: 1—11.
ALONSO L. E. & Agosti D. 2000. Biodiversity studies, monitoring, and ants: an overview. In: AGOSTID., MAJER J. D., ALONSO L. E. & SCHULTZ T. R. (eds), Ants: standard methods for measuring and monitoring biodiversity, pp. 1-8. Smithsonian Institution Press, Washington, DC, 11 + 280 pp.
ANDERSEN A. N. 1997. Using ants as bioindicators: multiscale issues in ant community ecology. Conservation Ecology 1: 8. http://www.consecol.org/voll/issl/art8/
ANDERSEN A. N. & Majer J. D. 2004. Ants show the way Down Under: invertebrates as bioindicators in land management. Frontiers in Ecology and the Environment 2: 291-298.
BEEVER E. A., Tausch R. J. & Brussard P. F. 2003. Characterizing grazing disturbance in semiarid ecosystems across broad scales, using diverse indices. Ecological Applications 13: 119-136.
BOLTON B. 2003. Synopsis and classification of Formicidae. Memoirs of the American Entomological Institute 71: 1-370.
CHUDZICKA E. & SKIBIŃSKA E. 1998a. Monitoring and role of terrestrial invertebrates in bioindicatory evaluation of environment condition and changes. Memorabilia Zoologica 51: 3-12.
CHUDZICKA E. & SKIBIŃSKA E. 1998b. Diversity of reactions of insect communities as a response to anthropogenic pressure. Memorabilia Zoologica 51: 13-30.
CZECHOWSKI W. & Czechowska W. 2006. Succession of Lasius s. str. ant species (Hymenoptera: Formicidae) in moist pine forests - reassessment after taxonomic revisions of the subgenus. Fragmenta Faunistica 49: 91-97.
CZECHOWSKI W. & PISARSKI B. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of linden-oak-hombeam forests and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. 1. Nest density. Fragmenta Faunistica 34: 133-141.
CZECHOWSKI W., Pisarski B. & Czechowska W. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of moist meadows on the Mazovian Lowland. Fragmenta Faunistica 34: 47-60.
CZECHOWSKI W., Pisarski B. & Yamauchi K. 1995. Succession of ant communities (Hymenoptera, Formicidae) in moist pine forests. Fragmenta Faunistica 38: 447—488.
CZECHOWSKI W., Radchenko A. & Czechowska W. 2002. The ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland. Museum and Institute of Zoology PAS, Warszawa, 200 pp.
CZECHOWSKI W., CZECHOWSKA W., VEPSÄLÄINEN K. 2005. Structure and succession of Lasius s. str. (Hymenoptera: Formicidae) assemblages in a Finnish sand dune area - reassessment after taxonomic revisions of the sugenus. Entomologica Fennica 16: 2-8.
DAUBER J. & SIMMERING D. 2006. Ant assemblages in successional stages of Scotch Broom stands (Hymenoptera: Formicidae; Spermatophyta). Myrmecologische Nachrichten 9: 55-64.
DLUSSKIJ G. M. 1967. Murav'i roda formika (Hymenoptera, Formicidae, g. Formica). Izdatelstvo Nauka, Moskva, 236 pp.
GALLÉ 1991. Structure and succession of ant assemblages in a north European sand dune area. Holarctic Ecology 14: 31-37.
KACZMAREK W. 1953. Badania nad zespołami mrówek leśnych. Ekologia Polska 1: 69-96.
LOBRY DE Bruyn L. A. 1999. Ants as bioindicators of soil function in rural environments. Agriculture, Ecosystem and Environment 74: 425^141.
MABELIS A. A. 1977. Artenreichtum von Ameisen in einigen Waldtypen. In: R. Tuxen (ed.), Vegetation und Fauna. Berichte der Intemationalen Symposien der Intemationalen Vereinigung fur Vegetationskunde, Rinteln, 12-14 April 1976, pp. 187-204.
MABELIS A. A. 2002. Bruikbaarheid van mieren voor de monitoring van natuurgebieden. Alterra-rapport 571, 97 pp.
MAJER J. D. 1983. Ants: bio-indicators of mine site rehabilitation, land-use, and land conservation. Environmental Management 7: 375-383.
MARKÓ, B. 1999. Ant community succession and diversity changes in spruce forest clearcuts in Eastern Carpathians, Rumania. In: TAJOVSKY K. & PlZL V. (eds), Soil zoology in Central Europe, pp. 203-210. České Budějovice , 377 pp.
MATUSZKIEWICZ W. 1981. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 297 pp.
MAZUR S. 1983. Mrówki borów sosnowych Polski. Wydawnictwo SGGW-AR, Warszawa, 70 pp.
MAZUR S. 2001. Wpływ zróżnicowania gatunkowego i szerokości ekotonu polno-leśnego na zgrupowania mrówek epigeicznych. Sylwan 4: 33-41.
ODUM E. P. 1982. Podstawy ekologii. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 664 pp.
PALLADINI J. D., JONES M. G., SANDERS N. J. & JULES E. S. 2007. The recovery of ant communities in regenerating temperate conifer forests. Forest Ecology and Management 242: 619-624.
PARAPURA E. & PISARSKI B. 1971. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) Bieszczadów. Fragmenta Faunistica 17: 319-356.
PĘTAL J. & PISARSKI B. 1966. Metody ilościowe stosowane w badaniach myrmekologicznych. Ekologia Polska, B 12: 363-376.
PISARSKI B. 1975. Mrówki Formicoidea. Katalog Fauny Polski, XXVI, 1. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 85 pp.
PISARSKI B. & CZECHOWSKI W. 1978. Influence de la pression urbaine sur la myrmecofaune. Memorabilia Zoologica 29:109-128.
Plan Ochrony Ekosystemów Leśnych na okres 1.01.2002-31.12.2021. [Program of Protecting of Forest Ecosystems]. Opis wyłączeń leśnych i nieleśnych. Wykazy zabiegów ochronnych. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Oddział Warszawa.
PUNTTILA P., HAILA Y., Pajunen T. & TUKIA H. 1991. Colonization in clearcut forests by ants in the southern Finnish taiga: a quantitative survey. Oikos 61: 250-262.
SEIFERT B. 1986. Vergleichende Untersuchungen zur Habitatwahl von Ameisen (Hymenoptera: Formicidae) in mittleren und sudlichen Teil der DDR. Abhandlungen und Berichte des Naturkunde Museums Górlitz 59: 1-124.
SEIFERT B. 1988. A taxonomic revision of the Myrmica species of Europe, Asia Minor, and Caucasia (Hymenoptera, Formicidae). Abhandlungen und Berichte des Naturkunde Museums Görlitz 62: 1-75.
SEIFERT B. 1991. Lasius platythorax n. sp., a widespread sibling species of Lasius niger (Hymenoptera: Formicidae).Entomologia Generalis 16: 69-81.
SEIFERT B. 2007. Die Ameisen Mittel- und Nordeuropas. Lutra-Verlags- und Vertriebsgesellschaft, Görlitz, 368 pp.
UCHMAŃSKI J. & PĘTAŁ J. 1982. Long-term stability of ant colonies - a simulation model. The Journal of Animal Ecology 51: 349-362.
VANDERWOUDE C., ANDERSEN A. N. & House A. P. N. 1997. Ant communities as bio-indicators in relation to fire management of spotted gum (.Eucalyptus maculata Hook) forests in south-east Queensland. Memoirs of the Museum of Victoria 56: 671-675.
WlKE L. D., MARTIN F. D., PALLER M. H. & NELSON E. A. 2007. Using ant communities for rapid assessment of terrestrial ecosystem health. WSRC-TR-2005-00283, U.S. Department of Energy.http://www.osti.gov/energycitations/purl.cover.jsp;jsessionid=BF4A4CBB5E7381D7135ElDAlD05E4306?purl=/896849-eK016P/.
WESTHOFF V. & WESTHOFF-DE JONCHEERE J. N. 1942. Verspreiding en nestoecologie van de mieren in de Nederlandsche bosschen. Tijdschrift over Plantenziekten 48: 138-212.
YORK A. 1994. Long-term effects of fuel reduction burning on invertebrates in a dry sclerophyll forest. In: Fire and biodiversity: the effects and effectiveness of fire management. Proceedings of the Conference, 8-9 October 1994, Footscray, Melbourne. Biodiversity Series 8.http://www.environment.gov.au/biodiversity/publications/series/paper8/paperl4.html.