Pollinating insects (Hymenoptera: Apoidea, Apiformes) as an example of changes in fauna

Banaszak, Józef

doi:doi: 10.3161/00159301FF2009.52.2.105

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Pollinating insects (Hymenoptera: Apoidea, Apiformes) as an example of changes in fauna Banaszak, Józef

Pollinating insects (Hymenoptera: Apoidea, Apiformes) as an example of changes in fauna

Fragmenta Faunistica, vol. 52, no. 2 ; Apiformes - changes in fauna ; Przemiany fauny na przykładzie owadów zapylających (Hymenoptera: Apoidea, Apiformes)

Banaszak, Józef

Polska Akademia Nauk. Muzeum i Instytut Zoologii

Museum and Institute of Zoology, PAS

Warszawa

2009

Bibliogr.: p. 119-122 ; P. 105-123 : ill. ; 25 cm ; Abstracts in Polish. Taxa in Latin

Journal/Article

bees ; Apoidea ; wild bees ; bumble bees ; honey bees ; Apiformes ; changes in fauna ; species extinction ; species expansion ; permanence of fauna ; Białowieża Primeval Forest ; pollinators ; pollinating insects ; Poland ; Europe ; Hymenoptera ; hymenopterans ; Insecta ; insects ; populations ; ecology

Changes in the Apiformes fauna are discussed on the basis of the fauna of Poland and other European countries, starting from historical times. The presentation of contemporary changes accounts for different trends: (a) population decline or disappearance of some species (shrinking ranges), (b) population increases or expansion of other species. The fauna is described dynamically against the background of environmental change (fluctuation hypothesis). It is postulated that updated comprehensive studies of faunal resources need to be undertaken, concentrating on species diversity and density.

ALFKEN J. D. 1912. Die Bienenfauna von Westpreussen. Bericht. Westpreussischen. Botanisch-Zoologischen Verein 34: 1-96.
BANASZAK J. 1970. Spostrzeżenia nad fauną błonkówek (Hymenoptera) glinianych ścian zabudowań wiejskich w środkowej Wielkopolsce. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Ser.B, 23: 231-233.
BANASZAK J. 1980. Studies on methods of censusing the numbers of bees (Hymenoptera, Apoidea). Polish Ecological Studies 6 (2): 355-366.
BANASZAK J. 1983. Ecology of bees (Apoidea) of agricultural landscape. Polish Ecological Studies 9 (4): 421-505.
BANASZAK J. 1987. Fauna of wild bees (Hymenoptera, Apoidea) of Wielkopolsko-Kujawska Lowland during the last fifty years. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Ser. C, 36: 67-77. [In Polish with English summary]
BANASZAK J. 1994. Contribution to the biology and ecology of Andrena (Andrena) fulva (Muller, 1766) (Hymenoptera, Apoidea). Polskie Pismo Entomologiczne 63: 169-182.
BANASZAK J. (ed.) 1995. Changes in fauna of wild bees in Europe. Pedagogical University, Bydgoszcz, 220 pp.
BANASZAK J. 1996. Wstępne wyniki badań nad zasobami naturalnymi owadów zapylających w Lednickim Parku Krajobrazowym. Studia Lednickie, Lednica-Poznań, 4: 495—498.
BANASZAK J. 1997. Local changes in the population of wild bees. I. Changes in the fauna ten years later. Ochrona Przyrody 4: 119-130.
BANASZAK J. 2002a. Apoidea Pszczoły. In: GŁOWACIŃSKI Z. (ed.), Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Red List of Threatened Animals in Poland. Wydawnoctwo Instytutu Ochrony PAN, Kraków, 69-74.
BANASZAK J. 2002b. The problem of changes in bee fauna - a question of time or scale. In: JONES R. (ed.), Proceedings of the Sixth European Bee Conference, pp. 106-121. International Bee Research Association, Cardiff, X + 162 pp.
BANASZAK J. 2003. Zagadnienie zmian fauny bezkręgowców. Prawda i mity na przykładzie owadów zapylających. In: BANASZAK J. (ed.), Stepowienie Wielkopolski - pół wieku później. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 101-116.
BANASZAK J. (ed.) 2003. Stepowienie Wielkopolski - pół wieku później. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 266 pp.
BANASZAK J. 2004. Apoidea In: Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. & Skibińska E. (eds), Fauna of Poland - characteristics and checklist of species. Vol 1, pp.346-350. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 509 pp.
BANASZAK J. 2006. Bees (Hymenoptera: Apiformes) in the Narew National Park. Polskie Pismo Entomologiczne 75: 511-537.
BANASZAK J. 2010. Pszczoły i lasy. Pszczoła miodna na tle polodowcowej historii lasów w Polsce. Wydawnictwo Wilczyska Maciej Rysiewicz, Wilczyska & Wydawnictwo „Alegoria”, Warszawa (in press).
BANASZAK J. & KRZYSZTOFIAK A. 1996. The natural Wild resources (Hymenoptera: Apoidea) of the Wigry National Park. Polskie Pismo Entomologiczne 65: 33-50.
BANASZAK J. & WENDZONKA J. 2002. Bees (Hymenoptera: Apoidea) of the Bory Tucholskie National Park (NW Poland). Polskie Pismo Entomologiczne 71: 327-350.
BANASZAK J., Cierzniak T. & RatyŃSKA H. 2003. Local changes in population of wild bees (Hymenoptera: Apoidea): 20 years later. Polskie Pismo Entomologiczne 72: 261-282.
BANASZAK J. & PIOTROWSKI W. 2005. Two very rare Polish bee species Xylopa valga Gerstaecker and X violacea (L.) in the Polesie National Park. Wiadomości Entomologiczne 24 (2): 77-80. [In Polish with English summary]
BANASZAK J. & Sołtyk D. 2005. Rare wild bee Xylocopa valga Gerstaecker, 1872 in Ojcowski National Park (Hymenoptera: Apoidea. Przegląd Zoologiczny 49 (3^1): 141-143. [In Polish with English summary]
BANASZAK J., CIERZNIAK T., Kriger R. & WENDZONKA J. 2006. Bees of xerothermic swards in the lower Vistula valley: diversity and zoogeographic analyses (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes). Polskie PismoEntomologiczne, 75: 105-154.
BANASZAK J. & Kowalczyk J. K. 2007. Notes on bees (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes) of central Poland. Fragmenta Faunsitica 50 (1): 1-18.
BANASZAK J. & Motyka E. 2007. Diversity of bumblebee (Bombus Latreille, 1802) and cuckoo-bumblebee (Psithyrus Lepeletier, 1833) species in chosen nature reserves in northern Poland. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 26 (2): 75-92. [In Polish with English summary]
BANASZAK J., Mielczarek Ł. & Nowak C. 2008. New localities of solitery bee Xylocopa violacea (Linnaeus, 1758) (Hymenoptera: Apiformes) In Poland. Wiadomości Entomologiczne 27 (1): 37-38. [In Polish with English summary]
BANASZAK J., Miłkowski M. & Mikołajczyk K. 2009a. New localities of two very hymenopterans in Poland: Pamopes grandior (Pallas, 1771) and Xylocopa valga Gerstaecker, 1872 (Aculeata: Chrysididae and Apidae). Polish Journal of Entomology 78: 111-113.
BANASZAK J., Kriger R. & CIERZNIAK T. 2009b. Bees (Hymenoptera: Apoidea, Apiformes) of the Drawa National Park. Polish Journal of Entomology 78 (2): 135-156.
BANASZAK J. & JAROSZEWICZ B. 2009. Bees of the Białowieża National Park and adjacent areas, NE Poland (Hymenoptera: Apidea, Apiformes). Polish Journal of Entomology 78 (4): 281-313.
BANASZAK J. & Zięba P. 2009. The following localization of solitery bee Xylocopa violacea (Linnaeus, 1758) (Hymenoptera,: Apoidea) In Poland. Wiadomości Entomologiczne, 28 (1): 63-64. [In Polish with English summary]
BANASZAK W. A. 2005. What has caused the decline of the solitary bee Anthophora plagiata (Illiger, 1806) (Hymenoptera: Apidea) in the Wielkopolska-Kujawy Lowland in West Poland? Polskie Pismo Entomologiczne 74:157-185.
BLANK-WEISSBERG S. 1937. Barcie i kłody w Polsce. Polskie Towarzystwo Zootechniczne, Warszawa, 104 pp.
BLÜTHGEN P. 1919. Die Bienenfauna Pommems. Stettiner Entomologische Zeitung 80: 65-131.
BLÜTHGEN P. 1942. Die Bienenfauna Pommerns. Stettiner Entomologische Zeitung 103: 81-91.
BUDZYŃSKA M. 2005. Ochrona czarnej pszczoły Apis mellifera mellifera L. w północnej Europie. Przegląd Pszczelarski 1: 25-28.
CELIŃSKI F. & Balcerkiewicz S. 1973. Zespoły muraw psammofilnych w Wielkopolskim Parku Narodowym pod Poznaniem. Prace Monograficzne nad Przyrodą Wielkopolskiego Parku Narodowego 4 (5): 1-31.
CEBALLOS G. 1956. Catalogo de los Himenopteros de Espańa. Trabejos del Instituto Espańol de Entomologia, Madrid, 554 pp.
CIERZNIAK T. 1995. The effect of a differentiation of an agricultural landscape on Apoidea communities. Zeszyty Naukowe WSP, Studia Przyrodnicze 11: 13-50.
CIERZNIAK T. 2003 Changes in the bee fauna (Apoidea) of the Wielkopolska National Park over the last half century. Fragmenta Faunistica 46: 151-170.
CIERZNIAK T., RATYŃSKA H., BANASZAK J. & KACZMAREK L. 2005. Wpływ ochrony ścisłej na murawę kserotermiczną oraz faunę pszczół na przykładzie ozu nad Jeziorem Budzyńskim (Wielkopolski Park Narodowy). Przegląd Przyrodniczy XVI, 3-4: 53-83.
COLLINSN. M. 1987. Legislation to conserve insects in Europe. The Amateur Entomologist’s Society 13: 1-80.
COLLINS N. M. & WELLS S. M. 1987. Invertebrates in need of special protection in Europe. Nature and Environment Series 35. Council of Europe. Strasbourg, 162 pp.
CORBET S. A., WILLIAMS L. H. & OSBORNE J. L. 1991. Bees and the pollination of crops and wild flowers in the European Community. Bee World 72 (2): 47-59.
COX-FOSTER D. & VAN Engelsdorp D. 2009. Na ratunek pszczołom. Przegląd Pszczelarski 2(15): 8-14.
CZACHOROWSKI S. & Buchholz L. (ed.) 2002. Ochrona owadów w Polsce - ekologiczne i gospodarcze konsekwencje wymierania i ekspansji gatunków. Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Olsztyn, 21-23 września 2002. Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Poznań, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn, 64 pp.
DARVILL B., ELLIS J. S., LYE G. C. & Goulson D. 2006. Population structure and inbreeding in a rare and declining bumblebee, Bombus muscorum (Hymenoptera: Apidae). Molecular Ecology, 15: 601-611.
DAY M. C. 1991. Towards the conservation of aculeate Hymenoptera in Europe. Nature and Environment Series, N° 51, Council of Europe Press 44 + XXXIII pp.
DITTRICH R. 1903. Verzeichnis der bisher Schlesien aufgefundenen Hymenopteren. 1. Apidae. Zeitschrift fur Entomologie 28: 21-54.
DYLEWSKA M. 1990. Badanie nad zmianami fauny pszczół Apoidea w Ojcowskim Parku Narodowym po roku 1976. Prądnik. Prace Muzeum im. W. Szafera 2: 107-110.
DYLEWSKA M. 1997. Trzmiele (Bambus Latr.) i trzmielce (Psithynts Lep.) Parków Narodowych Ojcowskiego i Świętokrzyskiego. Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Kamiowice, 10 pp.
FITZPATRICK U., MURRAY T. E., BYRNE A., PAXTON R. J. & BROWN M. J. F. 2006. Regional red list of Irish bees. HEA, Queen’s University Belfast.
GAULD I. D., COLLINS N. & Fitton M. G. 1990. L’importance biologique et la conservation des hymenopteres en Europe. Council of Europe, Strasburg 52 pp.
GLIŃSKI Z. 2007. Zespół CCD (Colony Collapse Disorder) nową chorobą pszczoły miodnej. Przegląd Pszczelarski 3 (8): 31-32.
GOGALA A. 1999. Bee Fauna of Slovenia: Checklist of species (Hymenoptera: Apoidea). Scopolia, Ljubljana 42: 1-79.
GOULSON D., Hanley M. E., Darvill B., Ellis J. S. & Knight M. E. 2005. Causes of rarity in bumblebees. Biological Conservation 122: 1-8.
GOULSON D., lye G. C. & Darvill B. 2008. Decline and conservation of bumble bees. Annual Review Entomology 53:191-208.
GROMISZ M. 1995. O stanie krajowej hodowli pszczół I kierunkach jej rozwoju. Zakład Upowszechniania Postępu ISK, Skierniewice, 51 pp.
GUGLIA O. 1969. Einfuhrung Heinrich Friese (1860-1948) In: FRIESE H. (ed.), Die Bienen Europas (Apidae Europaeae). I-III. Edition Anastatica Amsterdamie, A. Asher &. Co. III-XIV pp.
IUGA V. G. 1958. Hymenoptera Apoidea, Fam. Apidae, Subfam. Anthophorinae. In: Fauna Republici Populare Romine. Academia Republici Populare Romine, Bucuresti, 270 pp.
JANZON L.-A., SVENSSON B. G. & Erlandsson S.. 1991. Catalogus Insectorum Succiae. Hymenoptera, Apoidea. Entomologisk Tidskrift 112: 93-99.
JORGENSEN L. 1921. Bier. Danmarks fauna 25: 1-264, G. E. C. Gads, Kobenhavn.
KLUK K. 1802. Zwierząt domowych i dzikich, osobliwie krajowych, historyi naturalney początki i gospodarstwo.Tom IV. O owadzie i robakach, Warszawa, 500 ss + 9 rycin.
KOSIOR A. 1987. Wpływ działalności gospodarczej na populacje trzmieli Bombus Latr. w BieszczadachZachodnich. Ochrona Przyrody 45: 239-262.
KOSIOR A., CELARY W., SOLARZ W., RASMONT P., FIJAŁ J., KRÓL W., WITKOWSKI Z. & ISERBYT S. 2008. Long-term changes in the species composition and distribution of Bombini (Apidae) in Cracow since the mid 1850s. Annales de la Societe Entomologique de France (Nouvelle serie) 44 (4): 393-407.
KOWALCZYK J. K. 1997. New localities of Sting wasp species (Hymenoptera: Aculeata) in Poland. Wiadomości Entomologiczne 16: 53-54. [In Polish with English summary]
MOUSEVICIUS V. 1995. A checklist of wild bee species of Lithuania with data to their distribution and bionomics. In: Jonaitis V. (ed.), New and Rare for Lithuania Insect Species. Institute of Ecology, Vilnius, pp. 7-145.
NOSKIEWICZ J. 1939-1948a. [Referaty z zebrań w roku 1948 Polskiego Związku Entomologicznego]: J. W. Szulczewski. 1947. Pół wieku spostrzeżeń nad stepowieniem Wielkopolski. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Matematyczno-Przyrodniczej, Ser. B. X, 200-206, Poznań. Polskie Pismo Entomologiczne 18 (2-4): 438-439.
NOSKIEWICZ J. 1939-1948b. [Referaty z zebrań w roku 1948 Polskiego Związku Entomologicznego]: J. W. Szulczewski. 1948. Błonkówki (Hymenoptera) Wielkopolskiego Parku Narodowego. Część 111. Pszczołowate (Apidae). Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace monograficzne nad przyrodą Wielkopolskiego Parku Narodowego pod Poznaniem. 2: 71-90. Poznań. Polskie Pismo Entomologiczne 18 (2—4): 440.
OSYTSHNJUK A. Z. 1970. Bdzoli-Koletidi (Apoidea, Colletidae). Fauna Ukrainy, Kiev 12 (4): 5-158.
O’TOOLE C. 1993. Diversity of native bees and agroecosystems. In: LaSalle J. AND. GAULD 1. D (eds), Hymenoptera and biodiversity, pp. 169-196. Natural History Museum London and CAB International, Wallingford, UK,. 348 pp.
O’TOOLE C. 1994. Who cares for solitary bees? In: MATHESON A. (ed.), Forage for Bees in an Agricultural Landscape. International Bee Research Association, Cardif, UK, pp. 47-55.
O’TOOLE C. & RAW A. 1993. Bess of the World. Blandford Press, London, 192pp.
PAGLIANO G. 1995. Hymenoptera Apoidea. In: MINNELLI A., RUFFO S., La POSTA S. (eds), Checklist delle specie della fauna italiana, 25 pp.
PAWLIKOWSKI T. 1987. Wpływ systemu gospodarowania na dzikie pszczołowate (Hymenoptera, Apoidea) w krajobrazie rolniczym. Acta Universitatis Nicolai Copemici Biologia 35: 153-167.
PEKKARINEN A. 1999. Oligolectic bee species and their decline in Finland (Hymenoptera: Apoidea). In: ELBERG K., MARTIN M. & PEKKARINEN A. (eds), Proceedings of the 24th Nordic Congress of Entomology, Tartu, Estonia, 1997, pp. 151-156. University of Tartu & Estonian Naturalists’ Society.
PEKKARINEN A., TerAs L, Viramo J. & PAATELA J. 1981. Distribution of bumblebees (Hymenoptera, Apidae: Bombus and Psiihyrus) in eastern Fennoscandia. Notulae Entomologicae 61: 71-89.
PESENKO YU. A., BANASZAK J., REDCHENKO V. G. & CIERZNIAK T. 2000. Bees of the family Halictidae (excluding Sphecodes) of Poland: taxonomy, ecology, bionomics. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, 348 pp.
PlDEK A. 1991. Trendy w ekonomice pasiek w latach 1970-88 na podstawie estymacji funkcji. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe 35: 83-90.
PLEWKA T. 1995. Bombus semenoviellus Skor. - nowy dla Polski gatunek trzmiela. In: NOWACKI J. (ed.), Materiały Zjazdowe, 42 Zjazd Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, 8-10. 09. 1995, Poznań, 37-38, Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Poznań, 53 pp.
RASMONT P., LECLERCO J., JACOB-REMACLE A., PAULY A. & GASPAR CH. 1993. The faunistic drift of Apoidea in Belgium. In: BruneauE. (ed.), Bees for pollination. Commision of the European Communities, Brussels, pp. 65-87.
RASMONT P., EBMER A., BANASZAK J., VAN DER ZANDEN G. 1995. Hymenoptera Apoidea Gallica. Liste taxonomique des abeilles de France, de Belgique, de Suisse et du Grand-Duche de Luxembourg. Bulletin de la Societe entomologique de France 100: 1-98.
RASMONT P. & TERZO M. 1996. Les Apoides de la Gaule (Hymenoptera). In: MAURIN H., Gutt,bot R., Lhonore J.. CHABROL L., Sibert J. M., Gauvoit B. (eds), Inventaire et cartographie des invertebres comme contribution a la gestion des milieux naturels Franęais. Musem National d'Histoire Naturelle, Paris pp. 219-222.
RAZOWSKI J. (ed.) 1990-1997. Checklist of Animals of Poland. Vol. 1-5. Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Kraków, 158, 342, 217, 303, 260 pp.
SCHWARZ F., Gusenleitner P., Westrich P. & Dathe H. 1996. Katalog der Bienen sterreichs, Deutschlands und der Schweiz (Hymenoptera, Apidae). Entomofauna. Zeitschrift fur Entomologie, Suppl. 8, 398 pp.
SKOWRONEK W. 1997. Rasy pszczoły miodnej. Instytut, Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Skierniewice, 22 pp.
SMISSEN VAN DER J. & P. RASMONT. 1999. Bombus semenoviellus Skorikov 1910. eine fur Westeuropa neue Hummelart (Hymenoptera: Bombus, Cullumanobombus). Bembix 13: 21-24.
SOKOŁOWSKI J. 1947. Wpływ oddrzewienia na stepowienie fauny Wielkopolski. In: WODZICZKO A. (ed.), Stepowienie Wielkopolski. I. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Matematyczno-Przyrodniczej, B, 10 (4): 194-199.
SZULCZEWSKI J. W. 1947. Pół wieku spostrzeżeń nad stepowieniem Wielkopolski, In: WODZICZKO A. (ed.), Stepowienie Wielkopolski. I. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Matematyczno- Przyrodniczej, Ser. B, 10 (4): 200-206.
SZULCZEWSKI J. W. 1948. Błonkówki (Hymenoptera) Wielkopolskiego Parku Narodowego. 3: Pszczołowate (Apidae). Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace monograficzne nad przyrodą Wielkopolskiego Parku Narodowego pod Poznaniem 2 (3): 71-90.
STOECKHERT F. K. 1933. Die Bienen Frankens (Hym., Apid.) Deutsche Entomologische Zeitschrift 1932: 1-294.
STOECKHERT F. K. 1954. Fauna Apoideorum Germaniae. Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften 65: 1-87.
STRAKA J., Bogusch P., Pridal A. 2007. Apoidea: Apiformes (vcely). Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, Suppl. 11: 241-299.
ŚWIĘCICKI W. 2009. Dlaczego giną pszczoły? Przegląd Pszczelarski 2 (15): 16-21.
TORKA V. 1913. Die Bienen der Provinz Posen. Zeitschrift des Naturwissenschaftlichen Vereis Posen 20: 67-181
TORKA V. 1933. Nachtrage zu meiner Veroffentlichung ber "Die Bienen der Provinz Posen". Deutsche Wissenschaftliche Zeitschrift fur Polen 26: 83-94.
VlKBERG V. 1986. A checklist of aculeate Hymenoptera of Finland (Hymenoptera, Apocrita, Aculeata). Notulae Entomolgicae 66: 65-85.
WILDE J. 2009a. Varroa destructor a. CCD i zapobieganie masowym ginięciom pszczół. Pszczelarstwo, 60 (3): 2-4.
WILDE J. 2009b. Inne przyczyny masowego ginięcia pszczół. Pszczelarstwo 60 (4): 2-4.
WILLIAMS P. H. 1982. The distribution and decline of British bumblebee bees (Bombus Latr.). Journal of ApiculturalResearch 21 (4): 236-245.
WILLIAMS P. H. 1986. Environmental change and the distributions of British bumble bees (Bombus Latr.). Bee World 67 (2): 50-61.
WILLIAMS P. H. 1989. Bumble bees and their decline in Britain. Central Association of Beekeepers, Ilford, UK, 15 pp.
WODZICZKO A. (ed.) 1947. Stepowienie Wielkopolski. I. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Matematyczno-Przyrodniczej, Ser. B, 10 (4): 137-235.
WRÓBLEWSKI R. 1991. Polskie pszczelarstwo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 376 pp + 170 rys.
ZARĘBA R. 1986. Puszcze, bory i lasy Polski. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 204 pp.