Demograficzne konsekwencje zróżnicowania społecznego w osiemnastowiecznej Polsce

Poniat, Radosław; Guzowski, Piotr; Kaźmierczyk, Ewa (1990– ); Liedke, Marzena

doi:2451-1315

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Demograficzne konsekwencje zróżnicowania społecznego w osiemnastowiecznej Polsce Poniat, RadosławGuzowski, PiotrKaźmierczyk, Ewa (1990– )Liedke, Marzena

Object structure

Demograficzne konsekwencje zróżnicowania społecznego w osiemnastowiecznej Polsce

Kwartalnik Historyczny, R. 130 nr 4 (2023) ; Rozprawy

Poniat, Radosław ; Guzowski, Piotr ; Kaźmierczyk, Ewa (1990– ) ; Liedke, Marzena

Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla ; Polskie Towarzystwo Historyczne ; Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2023

P. 734-769 ; Summary in English.

Journal/Article

standard of living ; socio-economic differentiation ; life expectancy ; household servants ; historical demography ; historical demography - methodology ; demography - Poland - 18th century ; Poland - population - history - 18th century ; domestics - Poland - 18th century ; household employees - Poland - history - 18th century

The historical literature relatively often emphasises the socialand economic differentiation of pre-modern populations but rarely attempts to analyse this phenomenon quantitatively, especially in the case of the society of the pre-partitioned Polish-Lithuanian Commonwealth. Housing conditions, hygiene, diet, the nature of pro-fessional activity or the level of security all influenced the biological standard of living, which can be studied, among othert hings, using demographic methodology.

Augustyniak Urszula, Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizmy patronatu, Semper, Warszawa 2001.
Basu Kaushik, Pham Van Hoang, The Economics of Child Labor, „The American Economic Review” 88, 1998, 3, s. 412–427.
Bengtsson Tommy [i in.], Life under Pressure. Mortality and Living Standards in Europe and Asia, 1700–1900, MIT, Cambridge Mass. 2004.
Bengtsson Tommy, Poppel Frans van, Socioeconomic Inequalities in Death from Past to Present. An Introduction, „Explorations in Economic History” 48, 2011, 3, s. 343–356.
Borowski Stanisław, Próba odtworzenia struktur społecznych i procesów demograficznych na Warmii u schyłku XVII w. na przykładzie Dobrego Miasta i okolicy, „Przeszłość Demograficzna Polski” 8, 1975, s. 125–198.
Broadberry Stephen, Malinowski Mikołaj, Living Standards in the Very Long Run. The Place of Central, Eastern and South-Eastern Europe in the Divergence Debate, w: The Economic History of Central, East and South-East Europe. 1800 to the Present, red. Matthias Morys, Routledge, London–New York 2021, s. 13–36.
Brodnicka Emilia, Ludność parafii Wieleń nad Notecią w drugiej połowie XVIII w., „Przeszłość Demograficzna Polski” 2, 1969, s. 177–215.
Bukowski Maciej [i in.], Urbanization and GDP per capita. New Data and Results for the Polish Lands, 1790–1910, „Historical Methods. A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History” 52, 2019, 4, s. 213–227.
Czapliński Władysław, Długosz Józef, Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku, PIW, Warszawa 1976.
Dembińska Maria, Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1963.
Dribe Martin, Leaving Home in a Peasant Society. Economic Fluctuations, Household Dynamics and Youth Migration in Southern Sweden. 1829–1866, Almqvist & Wiksell International, Södertälje 2000.
Fetner Rafał A., Kształtowanie się wysokości ciała człowieka na ziemiach Polski od X do XVIII wieku, w: Conditio humana. Studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich, red. Michał Kopczyński, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2020, s. 17–56.
Fihel Agnieszka, Płeć a trwanie życia. Analiza demograficzna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
Górny Marek, Mieszkańcy parafii pępowskiej w 1777 roku. Analiza księgi status animarum, Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, Wrocław 1994.
Guzowski Piotr, Geneza europejskiego modelu małżeństwa na przełomie średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych z perspektywy historii Polski, „Przeszłość Demograficzna Polski” 31, 2012, s. 7–41.
Guzowski Piotr, Poniat Radosław, Standardy i jakość życia w historiografii światowej. Przegląd badań i problemów, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 76, 2016, s. 9–37.
Guzowski Piotr, Rodzina szlachecka w Polsce przedrozbiorowej. Studium demograficzne, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2019 (Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, t. 9).
Hollingsworth Thomas H., The Demography of the British Peerage, London School of Economics, London 1964.
Horan Patrick M., Hargis Peggy G., Children’s Work and Schooling in the Late Nineteenth-Century Family Economy, „American Sociological Review” 56, 1991, 5, s. 583–596.
Johansson Ryan S., Macro and Micro Perspectives in Mortality History, „Historical Methods. A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History” 33, 2000, 2, s. 59–72.
Johansson Ryan S., Welfare, Mortality, and Gender. Continuity and Change in Explanations for Male/Female Mortality Differences over Three Centuries, „Continuity and Change” 6, 1991, 2, s. 135–177.
Kaźmierczyk Ewa, Spisy Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego jako źródło do badań demograficznych – przykład powiatu proszowickiego, „Przeszłość Demograficzna Polski” 38, 2016, 2, s. 73–101.
Kędelski Mieczysław, Ewolucja umieralności i trwania życia ludności miasta Poznania w wiekach XIX i XX, „Studia Demograficzne” 84, 1986, 2, s. 3–27.
Komlos John, Nutrition and Economic Development in the Eighteenth-Century Habsburg Monarchy. An Anthropometric History, Princeton University Press, Princeton 1989.
Kopczyński Michał, Ludzie starzy w chłopskich i szlacheckich gospodarstwach domowych w Koronie u schyłku XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 58, 2010, 1, s. 111–119.
Kopczyński Michał, Młodość i młodzież na Kujawach w XVIII wieku. Rzecz o czeladzi i służbie w świetle parafialnych spisów mieszkańców z 1791 roku, „Przegląd Historyczny” 86, 1995, 3–4, s. 329–350.
Kopczyński Michał, Rodzinne gniazdo? Mieszkańcy szlacheckich dworów w XVII i XVIII wieku, w: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, t. 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, red. Maria Dąbrowska, Andrzej Klonder, IAiE PAN, Warszawa 2002, s. 81–95.
Kopczyński Michał, Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku, Krupski i S-ka, Warszawa 1998.
Kopczyński Michał, Szlacheckie gospodarstwo domowe – szlachecka rodzina w Koronie w XVII i XVIII wieku, w: Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim, red. Dobrochna Kałwa, Adam Walaszek, Anna Żarnowska, DiG, Warszawa 2005, s. 31–36.
Kopczyński Michał, Wielka transformacja. Badania nad uwarstwieniem społecznym i standardem życia w Królestwie Polskim 1866–1913 w świetle pomiarów antropometrycznych poborowych, Mówią Wieki, Warszawa 2006.
Kopczyński Michał, Ze studiów nad staropolską rodziną szlachecką – struktura gospodarstwa domowego i cykl życia jednostki, „Almanach Historyczny” 4, 2002, s. 29–47.
Koral Piotr, Rodzina szlachecka w województwie sieradzkim i ziemi wieluńskiej w świetle rejestrów pogłównego z 1673 r., „Przegląd Historyczny” 86, 1995, 3–4, s. 361–367.
Kot Stanisław, Polska rajem dla Żydów, piekłem dla chłopów, niebem dla szlachty, [s.n.], Warszawa 1937.
Kozak Jerzy, Biologiczne skutki zróżnicowania społecznego populacji ludzkich z terenu Polski w okresie feudalnym i przełomu industrialnego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1998.
Kuchowicz Zbigniew, Człowiek polskiego baroku, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1992.
Kuchowicz Zbigniew, O biologiczny wymiar historii. Książka propozycji, PWN, Warszawa 1985.
Kuchowicz Zbigniew, Wpływ odżywiania na stan zdrowotny społeczeństwa polskiego w XVIII wieku, [s.n.], Łódź 1966.
Kuklo Cezary, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, DiG, Warszawa 2009.
Kuklo Cezary, Gospodarstwo domowe osób starszego pokolenia w miastach na ziemiach polskich w epoce późnofeudalnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 58, 2010, 1, s. 121–134.
Kuklo Cezary, Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demograficzno-społeczne, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1998.
Kuklo Cezary, Małżeństwo, dzieci i rodzina w miastach i miasteczkach Korony w XVI–XVIII w., „Przegląd Historyczny” 103, 2012, 4, s. 697–731.
Kuklo Cezary, Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie, Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego, Białystok 1991.
Lambrecht Thijs, Peasant Labour Strategies and the Logic of Family Labour in the Southern Low Countries during Eighteenth Century, w: La famiglia nell’economia europea secc. XIII–XVIII, red. Simonetta Cavaciocchi, Firenze University Press, Firenze 2009, s. 639–642.
Laszuk Anna, Ludność województwa podlaskiego w drugiej połowie XVII wieku, Białostockie Towarzystwo Naukowe, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 1999.
Laszuk Anna, Szlachta w województwie krakowskim w świetle pogłównego z 1662 roku, „Przegląd Historyczny” 79, 1988, 3, s. 425–456.
Liczbińska Grażyna, Umieralność i jej uwarunkowania wśród katolickiej i ewangelickiej ludności historycznego Poznania, Biblioteka Telgte, Poznań 2009.
Liedke Marzena, Death of the Magnate. Life Expectancy of the Magnatery in the Polish-Lithuanian Commonwealth Versus the Demography of the Western European Elites in the Early Modern Age, „Przeszłość Demograficzna Polski” 41, 2019, s. 57–79.
Liedke Marzena, Rodzina magnacka w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVIII wieku. Studium demograficzno-społeczne, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2016 (Prace Centrum Badań Struktur Demograficznych i Gospodarczych Przednowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, t. 4).
Lilja Kristina, Backlund Dan, To Navigate the Family Economy over a Lifetime. Life-Cycle Squeezes in Pre-Industrial Swedish Towns, „European Review of Economic History” 17, 2013, 2, s. 171–189.
Malinowski Mikołaj, Little Divergence Revisited. Polish Weighted Real Wages in a European Perspective, 1500–1800, „European Review of Economic History” 20, 2016, 3, s. 345–367.
Malinowski Mikołaj, Van Zanden Jan Luiten, Income and its Distribution in Preindustrial Poland, „Cliometrica” 11, 2017, 3, s. 375–404.
Markowski Artur, Między Wschodem a Zachodem. Rodzina i gospodarstwo Żydów suwalskich w pierwszej połowie XIX wieku, Neriton, Warszawa 2008.
Miesiąc-Stępińska Anna, Rzemieniecki Konrad, Greckokatolicka rodzina chłopska w ziemi chełmskiej w końcu XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 69, 2009, s. 91–110.
Miodunka Piotr, Społeczność małych miast południowej Małopolski od końca XVI do końca XVIII wieku, Universitas, Kraków 2021.
Mironov Boris, The Standard of Living and Revolutions in Russia, 1700–1917, Routledge, London–New York 2012.
Nerlich Andreas G. [i in.], Adipositas and Metabolic Bone Disorder in a 16th Century Upper Austrian Infant Crypt Mummy – An Interdisciplinary Palaeopathological Insight into Historical Aristocratic Life, „Frontiers in Medicine” 9, 2022, s. 29–35.
Ogórek Bartosz, Niezatarte piętno? Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa, Universitas, Kraków 2018.
Perrenoud Alfred, La Population de Genève du seizième au début du dix-neuvième siècle, A. Jullien, H. Champion, Genève–Paris 1979.
Piasecki Edmund, Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII–XX w. Studium demograficzne, PWN, Warszawa–Wrocław 1990.
Piątkowski Marcin, Europe’s Growth Champion. Insights from the Economic Rise of Poland, Oxford University Press, Oxford 2018.
Pieczara Jakub, Population of Wieliczka in 1788 – Household Size and Structure, „Przeszłość Demograficzna Polski” 41, 2019, s. 81–122.
Polaszewski Leon, Szlachta Wielkopolski na podstawie rejestrów pogłównego z lat 1673– 1676, w: Społeczeństwo staropolskie. Studia i szkice, t. 3, red. Andrzej Wyczański, PWN, Warszawa 1983, s. 229–265.
Poniat Radosław, Kozłowski Jakub, Zróżnicowanie ekonomiczne właścicieli ziemskich w powiecie grodzieńskim w końcu XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 84, 2022, s. 53–78.
Poniat Radosław, The Jewish Family, w: Framing the Polish Family in the Past, red. Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, Routledge, Abingdon 2022, s. 149–161.
Poniat Radosław, Wiek opuszczania rodzinnego gospodarstwa domowego w dobie stanisławowskiej w świetle zeznań sądowych, „Przeszłość Demograficzna Polski” 35, 2014, s. 7–39.
Popiołek Bożena, Rytuały codzienności. Świat szlacheckiego dworu w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2022.
Pośpiech Andrzej, Tygielski Wojciech, Społeczna rola dworu magnackiego XVII–XVIII wieku, „Przegląd Historyczny” 69, 1978, 2, s. 215–237.
Rachwał Piotr, Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582–1900, Wydawnictwo KUL, Lublin 2019.
Razi Zvi, Life, Marriage and Death in a Medieval Parish. Economy, Society and Demography in Halesowen 1270–1400, Cambridge University Press, Cambridge 1980.
Razzel Peter, Population and Disease. Transforming English Society 1550–1850, Caliban, London 2007.
Romaniuk Zbigniew, Działalność Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Ziemi Bielskiej w świetle zachowanej dokumentacji (1790–1792), „Studia Podlaskie” 30, 2022, s. 71–100.
Rzemieniecki Konrad, Rodzina i gospodarstwo chłopskie w ziemi wieluńskiej i powiecie ostrzeszowskim w końcu XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 29, 2010, s. 29–68.
Rzemieniecki Konrad, Struktura zaludnienia gospodarstw w parafii Będków w świetle spisu z 1791 roku, „Prace Historyczno-Archiwalne” 17, 2006, s. 117–130.
Rzemieniecki Konrad, Wielkość i struktura rodziny chłopskiej w parafii rzymsko-katolickiej gorzkowskiej w 1791 r., „Przeszłość Demograficzna Polski” 30, 2011, s. 79–98.
Szołtysek Mikołaj, Family Systems and Welfare Provision in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Discrepancies and Similarities, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 42, 2014, s. 25–57.
Szołtysek Mikołaj, Poniat Radosław, Gruber Siegfried, Age Heaping Patterns in Mosaic Data, „Historical Methods. A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History” 51, 2018, 1, s. 13–38.
Szołtysek Mikołaj, Rethinking East-Central Europe. Family Systems and Co-Residence in Polish-Lithuanian Commonwealth, t. 1–2, Peter Lang, Bern 2015.
Wyczański Andrzej, Studia nad konsumpcją żywności w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII w., PWN, Warszawa 1969.
Wyrobisz Andrzej, Ludzie polskiego baroku, „Przegląd Historyczny” 84, 1993, 1, s. 89–101.
Wyżga Mateusz, Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI– XVIII wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2019.