Kto napisał Zwierzciadło człowieka krześcijańskiego? O pierwszych jezuickich tłumaczach pism Ludwika z Granady

Artykuł, czyniąc punktem wyjścia problem atrybucji dzieła Zwierzciadło człowieka krześcijańskiego (1567), które od czasów publikacji bibliografii Estreichera uważano za sporządzony przez Stanisława Warszewickiego SJ przekład fragmentu Libro de la oración y meditación Ludwika z Granady, wskazuje Szymona Wysockiego SJ jako właściwego tłumacza oraz przy tej okazji przedstawia dwa inne, nieznane dotychczas, przełożone przez niego teksty hiszpańskiego dominikanina. Twórczość Wysockiego, będącego najpłodniejszym tłumaczem jezuickim we wczesnonowożytnej Europie, pozostaje do tej pory niezbadana. Zarówno jego przekłady pism Ludwika z Granady, jak też kolejne translacje są wszakże interesującym pryzmatem, pozwalającym analizować tajemnice duchowości pierwszej generacji jezuitów polskich oraz ich sposoby konfrontowania się ze „zwrotem antymistycznym” w Towarzystwie Jezusowym za generalatu Ewerarda Mercuriana i później.

Aumann J., Louis of Granada: The Layman’s Theologian, „Angelicum”, 65, 1988, 4, s. 565–584
Bednarski S., Warszewickiego pochodzenie, studia w Wittenberdze i w Padwie, w: Studia z dziejów kultury polskiej, red. H. Barycz, J. Hylewicz, Warszawa 1949, s. 243–255
Bednarz M., Jezuici a religijność polska (1564–1964), „Nasza Przeszłość”, 20, 1964, s. 149–224
Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. Piśmiennictwo staropolskie, t. 1–3, red. R. Pollak [et al.], Warszawa 1963–1965
Bielak A., Po co i jak medytować? Instrukcje Stanisława Warszewickiego (SJ) i Jana Wuchaliusza Leopolity (SJ) w przedmowach do pism Ludwika z Grenady, „Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”, 28, 2017, s. 127–143
Bieś A. P., Wysocki Szymon, w: Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin 2014, szp. 1082
Błoński J., Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 1967
Brown J., Biblioteka pisarzów assystencyi polskiej Towarzystwa Jezusowego, tł. W. Kiejnowski, Poznań 1862
Ciesielska-Borkowska S., Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim, Kraków 1939
Cultural Translation in Early Modern Europe, ed. by P. Burke, R. Po-Chia Hsia, Cambridge–New York 2007
Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, t. 1–5, red. R. Loth [et al.], Warszawa 2000–2004
Early Modern Cultures of Translation, ed. by K. Newman, J. Tylus, Philadelphia 2015
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 1–38, Kraków 1890–1916
Górski K., Od religijności do mistyki. Zarys dziejów życia wewnętrznego w Polsce, cz. 1, Lublin 1962
Gryga S., Złoty wiek mistyki hiszpańskiej, t. 1–2, Kraków 1987–1996
Grzebień L., Wysocki Szymon, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 4, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 486–488
Grześkowiak R., Objaśnienia, w: Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak, A. Karpiński, K. Mrowcewicz, Warszawa 2001, s. 139–214
Gwioździk J., Biblioteka panien benedyktynek łacińskich we Lwowie (XVI–XVIII wiek), Katowice 2001
Hanusiewicz-Lavallee M., Maryks R. A., The Earliest Polish Translation of a Jesuit Catechism, w: Early Modern Catholicism and the Book: Agents – Networks – Responses, ed. by J. Kiliańczyk-Zięba, M. Komorowska, Leiden 2024, s. 275–287 (w druku)
Huerga A., Fray Luis de Granada entre mística, alumbrados e Inquisición, „Angelicum”, 65, 1988, 4, s. 540–564
Kawecka-Gryczowa A., Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego. Dzieje i bibliografia, Wrocław 1974
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, t. 1–4, Gniezno 1883
Korzo M., Polski przekład katechizmu Jakuba Ledesmy i jego wpływ na tradycję unicką w XVII wieku, OiRwP, 48, 2004, s. 149–159