Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty

Kolenda, Justyna

doi:0079-7138

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty Kolenda, Justyna

Object structure

Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty

Kolenda, Justyna

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk ; Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza

Middle Ages ; excavation ; Milicz ; Ludwik Fleck ; scientific cognition

The article considers the factors determining the results of excavations and the relationship between the results obtained and the views expressed about the past by researchers/archaeologists. The author considers the extent to which and how the attitude of the researcher and the choice of method(s) of exploration of cultural stratification determine the amount of information obtained. These considerations are conducted on the basis of the theory of scientific cognition formulated in the interwar period by the Lviv microbiologist Ludwik Fleck. According to his assumptions, this was supposed to change the thinking of the time about, among other things, truth as a real existing entity or the objectivity of scientists' findings. Fleck's theory concerns science in the broadest sense of the term, the principles and rules governing its cognition, and in this form it was (and still is) applied by specialists in various disciplines. In this article, the theory of the Lviv microbiologist has been used to highlight the factors that determined the results of excavations carried out by two teams exploring the medieval burial ground and settlement of Milicz in 1953 and in 1960-1962.

Adamska D. (2017). Cum gratia et amicitia. W: D. Adamska, K. Chrzan, A. Pankiewicz (red.), Cum gratia et amicitia. Studia z dziejów osadnictwa dedykowane Pani Profesor Marcie Młynarskiej-Kaletynowej (9-14). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Barford P. (2002). East is East and West is West? Power and paradigm in European archaeology. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (77-97). Münster: Waxmann.
Bielicki T., Krupiński T., Strzałko J. (1987). Historia antropologii w Polsce. Przegląd Antropologiczny, 53(1-2), 3-28.
Bielicki T., Miszkiewicz B. (1987). Archimorficzne i neomorficzne cechy czaszki: analiza interkorelacji. Przegląd Antropologiczny, 53(1-2), 121-135.
Czekanowski J. (1938). Wstęp. W: Człowiek, jego rasy i życie, oprac. J. Czekanowski (15). Warszawa: Trzaska, Evert, Michalski.
Demidziuk K. (2014). Kartoteka grodzisk śląskich Maxa Hellmicha. W: K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch (red.), Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia (443-464). Wrocław, Głogów: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Fleck L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Fudali M., Gralla G. (1972). Asymetria w wielkości kości długich wczesnośredniowiecznych miliczan. Przegląd Antropologiczny, 38(1), 27-37.
Gałuszka A., Młynarska M. (1957). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Miliczu. Wiadomości Archeologiczne, 24, 71-86.
Gediga B. (2013). Instytucje i badacze (1945-2012). W: E. Tomczak (red.), Archeologia. Górny Śląsk (387-415). Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego.
Gieysztor A. (1948). Polskie Milenium. Z zagadnień współpracy historii i archeologii wczesnodziejowej. Przegląd Historyczny, 38, 391-412.
Gralla G. (1963). Długość in situ a wzrost wyliczony z kości długich (Milicz). Materiały i Prace Antropologiczne, 65, 241-268.
Grunwald S., Reichenbach K. (2009). Zur Geschichte der archäologischen Burgwallforschung in Sachsen und Schlesien in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts. W: S. Rieckhoff, S. Grunwald, K. Reichenbach (red.), Burgwallforschung im akademischen und öffentlichen Diskurs des 20. Jahrhunderts. Wissenschaftsgeschichtliche Tagung der Professur für Ur- und Frühgeschichte der Universität Leipzig, Leipzig 22.-23. Juni 2007. Leipziger online-Beiträge zur Ur- und Frühgeschichtlichen Archäologie 5 (63-95).
Hellmich M. (1930). Wehranlagen. Altschlesien, 3(1), 37-47.
Hensel W. (1946). Potrzeba przygotowania wielkiej rocz¬nicy. Przegląd Wielkopolski, 2(7-8), 193-206.
Hołubowicz W. (1953). Z zagadnień metodyki wykopalisk. Archeologia, 4, 80-89.
Hołubowicz W. (1954). Na marginesie dyskusji na temat metody wykopaliskowej. Dawna Kultura, 1(4), 149-156.
Johnson M. (2013). Teoria archeologii: wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kaletyn T. (1971). Ochrona zabytków archeologicznych na Dolnym Śląsku. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (77-94). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Kobyliński Z. (2000). Przełom antypozytywistyczny w archeologii a ochrona dziedzictwa archeologicznego. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (167-186). Warszawa: Komitet Nauk Pra- i- Protohistorycznych Wydziału I Nauk Społecznych PAN; Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kozaczek T. (1977). Uzębienie mieszkańców Dolnego Śląska we wczesnym średniowieczu. Materiały i Prace Antropologiczne, 94, 159-176.
Kóčka W. (1953). Wczesnodziejowa antropologia Słowian zachodnich. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
Kóčka W. (1958). Zagadnienia etnogenezy ludów Europy. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kóčka W., Ostrowska E. (1953). Uwagi do zagadnień metodyki wykopalisk. Zapiski Archeologiczne, 5, 1-19. Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne.
Kuhn T. (1962). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago & London: Phoenix Books. University of Chicago Press.
Mamzer H. (2003). Strategie konstruktywistyczne w archeologii. W: A. Pałubicka, A.P. Kowalski (red.), Konstruktywizm w humanistyce (149-162). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Mamzer H. (2004). Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Milosavljević M. (2020). How archaeological communities think: re-thinking Ludwik Fleck’s concept of the thought-collective according to the case of Serbian archaeology. W: J. Roberts, K.L. Shepperd, J.R. Trigg, U.R. Hansson (red.), Communities and knowledge production in archaeology (14-33). Manchester: Manchester University Press.
Minta-Tworzowska D. (2002). Between a community of inspiration and the separateness of archaeological traditions. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (53-64). Münster: Waxmann.
Minta-Tworzowska D. (2017). Tradycja i inspiracje teoretyczne we współczesnej archeologii. Filo – Sofija, 36(1), 267-285.
Miszkiewicz B. (1954). Fragmenta craniologica. Cmentarzyska z Polski i ziem ościennych. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Materiały i Prace Antropologiczne. Zakład Antropologii PAN Wrocław.
Miszkiewicz B. (1959). Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Groszowicach pod Opolem. Przegląd Antropologiczny, 25, 221-230.
Miszkiewicz B. (1959a). Analiza antropologiczna serii kraniologicznej okresu późnego średniowiecza z Ziemięcic powiat gliwicki. Przegląd Antropologiczny, 25, 447-454.
Miszkiewicz B. (1960). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych kontynuowanych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Miliczu (woj. wrocławskie) w czasie od 5. VII do 18. VIII 1960 r. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 3(2/10), 99-101.
Miszkiewicz B. (1961). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych kontynuowanych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Miliczu (woj. wrocławskie) w czasie od 12. VI. do 7. VIII. 1961 r. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 4(3/15), 123-124.
Miszkiewicz B. (1962). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych prowadzonych w 1962 r. na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w miejscowości Milicz. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 5(3/19), 121-122.
Miszkiewicz B. (1967). Ludność średniowieczna Opola w świetle badań antropologicznych. Materiały i Prace Antropologiczne, 74, 199-216.
Miszkiewicz B. (1973). Ludność wczesnośredniowieczna z Tomic w świetle danych antropologicznych. W: J. Romanow, B. Miszkiewicz, K. Wachowski (red.), Tomice, pow. Dzierżoniów, wielokulturowe stanowisko archeologiczne (261-296). Wrocław.
Miszkiewicz B., Gronkiewicz S. (1986). Analiza antropologiczna wczesnośredniowiecznej ludności z Milicza. Przegląd Antropologiczny, 52, 195-202.
Młynarska M. (1960). Burgum milickie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 8, 453-457.
Młynarska-Kaletynowa M. (1973). Pierwsze lokacje miast w dorzeczu Orli w XIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nadolski A. (1954). Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Neumann J.N. (2013). Medycyna jako praktyka uwarunkowana kulturowo. Dyskusje z tezami historyczno-społecznymi w teorii medycyny Ludwika Flecka. W: B. Chołuj, J.C. Joerden (red.), Od faktu naukowego do produkcji wiedzy. Ludwik Fleck i jego znaczenie dla nauki i praktyki badawczej (137-158). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Ostoja-Zagórski J. (1997). Wstęp. W: J. Ostoja-Zagórski (red.), Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka? (7-12). Poznań: Instytut Historii UAM.
Pałubicka A., Tabaczyński S. (1986). Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych. W: W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych. Przesłanki metodologiczne, 1 (57-183). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rączkowski W. (1999). Power of image: some ideas on post-processual aerial archaeology. AARGnews, 19, 10-14.
Rączkowski W. (2002). Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rączkowski W. (2011). Theory, empiricism and practice: archaeological discourses in a network of dependency and opposition. Analecta Archaeologica Ressoviensia, 4, 7-34.
Roberts J., Shepperd K.L., Trigg J.R., Hansson U.R. (red.) (2020). Communities and knowledge production in archaeology. Manchester: Manchester University Press.
Rydlewski M. (2016). Żeby widzieć, trzeba wiedzieć. Kulturowy wymiar percepcji wzrokowej. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Sady W. (2013). Spór o racjonalność naukową: od Poincarego do Laudana. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Skład osobowy (1960). Skład osobowy Katedr i Zakładów Antropologii oraz placówek pokrewnych w Szkołach Wyższych i Instytutach Naukowych w Polsce. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 3(3/11), 175-176.
Tabaczyński S. (1992). Paradygmat poszlakowy” i problemy wnioskowania w badaniach archeologicznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 16, 13-27.
Tabaczyński S. (2002). From the history of eastern and western archaeological thought: an introduction to discussion. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (67-76). Münster: Waxmann.
Trudzik Z. (1971). Instytucje archeologiczne na Dolnym Śląsku. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (7-26). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Wachowski K. (1969). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 11, 199-223.
Wachowski K. (1970). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 12, 123-187.
Wachowski K. (1971). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 13, 191-213.
Wojciechowska D. (1971). Wykaz stanowisk archeologicznych badanych przez wrocławskie instytucje archeologiczne w latach 1946-1970. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (110-169). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Wokroj F. (1953). Wczesnośredniowieczne czaszki polskie z Ostrowa Lednickiego. Materiały i prace antropologiczne. Wrocław: Polskie Towarzystwo Antropologiczne.
Zalewska A. (2005). Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodologicznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zybertowicz A. (1995). Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Życiorys (1967). Życiorys prof. dra Włodzimierza Hołubowicza. Studia Archeologiczne, 2, 5-17.
https://web.archive.org./web/20140425005435/http://antropologia.wroclaw.pl/pl/0/historia-zakladu Historia Zakładu Antropologii Polska Akademia Nauk Zakład Antropologii we Wrocławiu (archive.org) 25.02.2023.