Opozycja demokratyczna w Polsce (1976–1989) wobec historii i pamięci pogromu kieleckiego

Grądzka-Rejak, Martyna (1986– ); Olaszek, Jan (1985– )

doi:0023-5903

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Opozycja demokratyczna w Polsce (1976–1989) wobec historii i pamięci pogromu kieleckiego Grądzka-Rejak, Martyna (1986– )Olaszek, Jan (1985– )

Object structure

Opozycja demokratyczna w Polsce (1976–1989) wobec historii i pamięci pogromu kieleckiego

Kwartalnik Historyczny, R. 130 nr 1 (2023), Rozprawy

Grądzka-Rejak, Martyna (1986– ) ; Olaszek, Jan (1985– )

Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla ; Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Polskie Towarzystwo Historyczne

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2023

s. 83-130

Antysemityzm -- Polska -- 20 w. [KABA] ; Polska -- stosunki międzyetniczne -- 20 w. [KABA] ; Kielce, Zbrodnia (1946) [KABA] ; Opór wobec władzy -- Polska -- 1945-1990 [KABA] ; Polska -- 1944-1989 (Polska Ludowa) [KABA] ; opozycja demokratyczna ; Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" [KABA] ; drugi obieg wydawniczy ; film ; Łoziński, Marcel (1940- )

Polska opozycja demokratyczna tworzyła polemiczną wobec oficjalnej wizję historii najnowszej (odkłamywanie białych plam jak zbrodnia katyńska, represje sowieckie wobec Polaków i historia Armii Krajowej). Podejmowano również temat relacji polsko-żydowskich, odnosząc się do negatywnych postaw Polaków wobec przedstawicieli tej mniejszości narodowej, w tym kwestii stosowania przemocy. W ten nurt wpisywały się opozycyjne inicjatywy związane z historią pogromu kieleckiego, który miał miejsce w lipcu 1946 r.

About our House which was Devastated, red. David Sztokfisz, Kielce Societies in Israel and in the Diaspora, Tel Aviv 1981
Adamczyk Mieczysław, Pogrom kielecki (4 lipiec 1946 r.) – antysemityzm kielczan? Czy prowokacja? (tezy i hipotetyczne komentarze), w: Kontrowersje historyczne. Fakty dokumenty, szkice, cz. 3, red. Mieczysław Adamczyk, Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Oddział w Kielcach, Kielce 1991
Bała Marlena, Aleksander Smolar, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 3, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2006, s. 245–247
Batóg Włodzimierz, Jerzy Stępień, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 1, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2000, s. 330–331
Berendt Grzegorz, Dekada ożywienia. Instytucjonalne życie żydowskie w Polsce w latach 1980–1989, w: Społeczeństwo polskie w latach 1980–1989, red. Natalia Jarska, Jan Olaszek, IPN-KŚZpNP, Warszawa 2015, s. 349–373
Brzostek Błażej, Jakub Karpiński, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 1, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2000, s. 145–147
Bubnicki Rafał, Jan Waszkiewicz, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 2, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2002, s. 348–350
Chęciński Michał, Poland, Communism, Nationalism, Anti-semitism, Karz-Cohl Publishers, New York 1981
Chodakiewicz Marek Jan, Po Zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944–1947, IPN-KŚZpNP, Warszawa 2008
Daniel Jerzy, Żyd w zielonym kapeluszu. Rzecz o kieleckim pogromie 4 lipca 1946, Scriptum, Kielce 1996
Doucette Siobhan, The Uses of History by the Polish Democratic Opposition in the late 1970s, „Nationalities Papers. The Journal of Nationalist and Ethnicity” 46, 2018, 3, s. 341–357
Engel David, Patterns of Anti-Jewish Violence in Poland 1944–1946, „Yad Vashem Studies” 26, 1998
Friszke Andrzej, Czasopisma „drugiego obiegu”, w: Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, red. Urszula Jakubowska, IBL PAN, Warszawa 2012, s. 383–462
Friszke Andrzej, Krystyna Kersten, w: Krystyna Kersten, Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Fundacja Kerstenów, Textura, ISP PAN, Warszawa 2018, s. VII–XXXI
Garbal Łukasz, Jan Józef Lipski. Biografia źródłowa, t. 1: 1926–1968, t. 2: 1969–1991, IPN-KŚZpNP, Muzeum Literatury, Warszawa 2018
Gasztold-Seń Przemysław, Wielka lekcja tolerancji? NSZZ Solidarność wobec zjawiska antysemityzmu, w: O Polskę wolną! O Polskę Solidarną! NSZZ Solidarność w latach 1980–1989, red. Wojciech Polak et al., Tatastudio, Gdańsk 2011, 305–315
Grądzka-Rejak Martyna, Olaszek Jan, Beyond Censorship. Polish Independent Press Debates on Claude Lanzmann’s „Shoah”, „East European Politics & Societies” 36, 2020, 2, s. 509–539
Grądzka-Rejak Martyna, Olaszek Jan, Holokaust, pamięć, powielacz. Zagłada Żydów i okupacyjne stosunki polsko-żydowskie w publikacjach drugiego obiegu w PRL, Biblioteka „Więzi”, IPN-KŚZpNP, ISP PAN, Warszawa 2020
Grosicka Marzena, Śmietanka-Kruszelnicki Ryszard, NSZZ „Solidarność” Region Świętokrzyski, w: NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 6: Polska południowa, red. Łukasz Kamiński, Grzegorz Waligóra, IPN, Warszawa 2010, s. 737–826
Gross Jan Tomasz, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Znak, Kraków 2008 (oryg. ang. 2006)
Gutman Izrael, Jehudei be-Polin acharei milchama ha-olamit ha-szeni, Merkaz Zalman Shazar, Jeruszalaim 1985
Hendrykowski Marek, Marcel Łoziński, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2008
Hillel Marc, Le massacre des survivants en Pologne 1945–1947, Plon, Paris 1985
Kersten Krystyna, Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Krąg, Warszawa 1985
Kersten Krystyna, O stanie badań nad pogromem w Kielcach, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1996, 4, s. 3–17
Kersten Krystyna, Pogrom kielecki – znaki zapytania, w: Krystyna Kersten, Polacy. Żydzi. Komunizm. Anatomia półprawd 1939–68, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1992, s. 89–142
Kersten Krystyna, Refleksje wokół pamięci Katynia, w: Krystyna Kersten, Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944–1956, Aneks, Londyn 1993, s. 163–171
Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych, 1939–1950, red. Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014
Korboński Stefan, W imieniu Kremla, Instytut Literacki, Paryż 1956
Korzeniowski Józef, Bibliografia do tematu: „Pogrom Żydów w Kielcach” (4 VII 1946 r.), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1996, 4, s. 143–154
Krzyżanowski Łukasz, Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018
Kula Marcin, A Leftist Intellectual on the Kielce Pogrom, „Gal-Ed” 2002, 18, s. 101–117
Kunicki-Goldfiner Marek, Andrzej Osęka, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny, t. 3, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2006, s. 215–217
Kunicki-Goldginger Marek, Władysław Bartoszewski, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny, t. 1, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2000, s. 28–30
Kuśnierz Robert, Pogrom kielecki na łamach prasy w Polsce, w: Wokół pogromu kieleckiego, t. 2, red. Leszek Bukowski, Andrzej Jankowski, Jan Żaryn, IPN, Warszawa 2008, s. 132–162
Kwiek Julian, Nie chcemy Żydów u siebie. Przejawy wrogości wobec Żydów w latach 1944– 1947, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa 2021
Leończuk Wojciech, Jan Kofman, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny, t. 1, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2000, s. 166–167
Ludzie Nowej 1977–2007, Stowarzyszenie Wolnego Słowa, Niezależna Oficyna Wydawnicza „Nowa”, Warszawa 2007
Majchrzak Grzegorz, Krystyna Starczewska, w: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny, t. 1, red. Jan Skórzyński, Paweł Sowiński, Małgorzata Strasz, Ośrodek Karta, Warszawa 2000, s. 324–325
Mikołajczyk Magdalena, Jak się pisało o historii… Problemy polityczne powojennej Polski w publikacjach drugiego obiegu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Księgarnia Akademicka, Kraków 1998
Olaszek Jan, Domagalska Stanisława, w: Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 4, red. Jan Olaszek et al., IPN-KŚZpNP, Stowarzyszenie Pokolenie, Warszawa 2020, s. 70
Olaszek Jan, Konstanty Gebert. Redaktor i publicysta prasy podziemnej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, 24, s. 191–226
Peters Florian, Revolution der Erinnerung. Der Zweite Weltkrieg in der Geschichtskultur des spätsozialistischen Polen, Ch. Links Verlag, Berlin 2016
Romek Zbigniew, Krystyna Kersten – historyk dziejów najnowszych. Kartka z dziejów kształtowania się opozycji antykomunistycznej w PRL, w: Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. Tomasz Szarota, Neriton, Warszawa 2001, s. 217–232
Sefer Kelc. Toldot Kehilat Kelc mi-Jom Hiwasda we-Ad Churbana, red. Pinhas Tsitron, Tel Awiw 1957
Shneiderman Szmuel Lejb, Between Fear and Hope, Arco Publishing Co., New York 1947
Shore Marci, Smak popiołów. O dziedzictwie totalitaryzmu w Europie Wschodniej, Świat Książki, Warszawa 2014 (oryg. ang. 2013)
Smolar Aleksander, Tabu i niewinność, „Aneks” 1986, 41–42, s. 89–133
Stobiecki Rafał, W poszukiwaniu szkół historiografii dziejów najnowszych po 1989 roku, w: Klio na wolności. Historiografia dziejów najnowszych po 1989 roku, red. Marcin Kruszyński et al., IPN-KŚZpNP, Lublin 2016, s. 185–196
Szaynok Bożena, „Tuż po Zagładzie”. Kościół katolicki wobec problematyki żydowskiej (VII 1944 – VII 1946), „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, 5, s. 128–148
Szaynok Bożena, Nie dopisywać ukrytych intencji, „Więź” 2018, 3, s. 128–138
Szaynok Bożena, Pogrom Żydów w Kielcach, 4 lipca 1946, Bellona, Warszawa 1992
Szaynok Bożena, Spory o pogrom kielecki, w: Wokół pogromu kieleckiego, t. 1, red. Łukasz Kamiński, Jan Żaryn, IPN, Warszawa 2006, s. 111–132
Szaynok Bożena, Utrwalanie uproszczeń, „Więź” 2018, 2, s. 89–100
Szaynok Bożena, Wokół nowej książki o pogromie Żydów w Kielcach, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, 14, s. 662–667
Szaynok Bożena, Wrona Zenon, Pogrom kielecki w dokumentach, „Dzieje Najnowsze” 23, 1991, 3, s. 75–117
Śledzianowski Jan, Pytania nad pogromem kieleckim, Jedność, Kielce 1998
Tokarska-Bakir Joanna, Czarne jest jednak czarne, „Więź” 2018, 3, s. 118–127
Tokarska-Bakir Joanna, Odpowiedź na recenzje Bożeny Szaynok i Marcina Zaremby, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, 14, s. 668–676
Tokarska-Bakir Joanna, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1–2, Czarna Owca, Warszawa 2018
Tokarska-Bakir Joanna, Postwar Violence against Jews in Central and Eastern Europe, w: Our Courage – Jews in Europe 1945–48, red. Kata Bohus et al., De Gruyter, Berlin–Boston 2020, s. 64–81
Wokół pogromu kieleckiego, t. 1, red. Łukasz Kamiński, Jan Żaryn, IPN, Warszawa 2006
Wokół pogromu kieleckiego, t. 2, red. Leszek Bukowski, Andrzej Jankowski, Jan Żaryn, IPN, Warszawa 2008
Zabić Żyda! Kulisy i tajemnice pogromu kieleckiego 1946, oprac. Tadeusz Wiącek, Temax, Kraków 1992
Zaremba Marcin, CV pogromu, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, 14, s. 651–661
Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Znak, Kraków 2012
Żbikowski Andrzej, Morderstwa popełniane na Żydach w pierwszych latach po wojnie, w: Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, red. Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo UMCS, Żydowski Instytut Historyczny, Lublin 2012, s. 71–94