W stronę nowej syntezy historii społecznej? Uwagi nad "Ludową historią Polski" Adama Leszczyńskiego

The purpose of this review article is to review Adam Leszczyński’s popular historical synthesis, Ludowa historia Polski (A People’s History of Poland), in the context of the need for a new synthesis of social history. The focus is primarily on the part of the book devoted to the period before the nineteenth century. It discusses the narrative axis adopted by the Author, focused on the exploitation of social masses by elites over a long period, covering almost the entire history of Poland. Attention is drawn to the insufficiently critical use of older historiographyand the comission or underemphasis of various aspects of subjects’ lives. Also, the extent to which some important items from the literaturę on the subject have been included is also discussed.

Aggressive and Violent Peasant Elites in the Nordic Countries, C. 1500–1700, red. Ulla Koskinen, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2016
Andersson Martin, Migration i 1600-talets Sverige. Älvsborgs Lösen 1613–1618, Universus Academic Press, Malmö 2018
Bengtsson Erik, Olsson Mats, Peasant Aristocrats? Wealth, Social Status and the Politics of Swedish Farmer Parliamentarians 1769–1895, „Scandinavian Journal of History” 45, 2020, 5, s. 573–592
Bogucka Maria, Samsonowicz Henryk, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Ossolineum, Wrocław 1986
Burszta Józef, Chłopskie źródła kultury, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1985
Cerman Markus, Villagers and Lords in Eastern Europe, 1300–1800, Palgrave Macmillan, Basingstoke–New York 2012
Chłopi na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej do czasów uwłaszczenia, red. Dorota Michaluk, Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, Ciechanowiec 2019
Christiansen Palle Ove, A Manorial World. Lord, Peasants and Cultural Distinctions on a Danish Estate 1750–1980, Scandinavian University Press, Oslo 1996
Dańko Ireneusz, Prof. Andrzej Nowak. Dzieje I RP nie składają się wyłącznie z ucisku ludności wiejskiej przez „polskich panów”, dostęp: 8 XI 2021
Dworzaczek Włodzimierz, „Dobrowolne” poddaństwo chłopów, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1952
Empowering Interactions. Political Cultures and the Emergence of the State in Europe 1300–1900, red. Wim Blockmans, André Holenstein, Jon Mathieu, Ashgate, Farnham 2009
Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 1–2, red. Antoni Mączak, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981
Follprecht Kamila, Kontynuacja edycji ksiąg przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie 1612–1800, w: Editiones sine fine, t. 1, red. Krzysztof Kopiński, Wojciech Mrozowicz, Janusz Tandecki, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 2017, s. 51–66
Gierszewski Stanisław, Obywatele miast Polski przedrozbiorowej. Studium źródłoznawcze, PWN, Warszawa 1973
Gospodarczyk Marta, Kożuchowski Łukasz, Nowa ludowa historia. Charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich, „Studia Socjologiczne” 2021, 2 (241), s. 177–198
Green Nancy L., Changing Paradigms in Migration Studies. From Men to Women to Gender, „Gender & History” 24, 2012, s. 782–798
Grulich Josef, Migrační strategie. Město, předměstí a vesnice na panství České Budějovice ve druhé polovině 18. století, Jihočeská univerzita v Českých Budějovicích, České Budějovice 2018
Guzowski Piotr, Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Avalon, Kraków 2008
Guzowski Piotr, Monetarny kontekst wprowadzenia pańszczyzny na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, w: Inter Ducatum et Regnum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznice urodzin, red. Piotr Guzowski, Marzena Liedke, Krzysztof Boroda, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2018, s. 183–202
Guzowski Piotr, Przyziemne potrzeby w badaniach społeczno-gospodarczych dawnej Polski, „Historyka” 49, 2019, s. 329–359
Guzowski Piotr, Poniat Radosław, [Odpowiedzi na ankietę], „Kwartalnik Historyczny” 128, 2021, 1, s. 150–158
Historia chłopów polskich, t. 1: Do upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej, red. Stefan Inglot, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1970
Hochstadt Steve, Mobility and Modernity. Migration in Germany, 1820–1989, University of Michigan Press, Ann Arbor 1999
Klír Tomáš, Rolnictvo na pozdně středověkém Chebsku. Sociální mobilita, migrace a procesy pustnutí, Karolinum, Praha 2020
Kamler Anna, Chłopi jako pracownicy najemni na wsi małopolskiej w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk – Inwestycje, Warszawa 2005
Kamler Marcin, Złoczyńcy. Przestępczość w Koronie w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII wieku (w świetle ksiąg sądowych miejskich), Neriton, IH PAN, Warszawa 2010
Kołacz-Chmiel Małgorzata, Mulier honesta et laboriosa. Kobieta w rodzinie chłopskiej późnośredniowiecznej Małopolski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2018
Kołacz-Chmiel Małgorzata, Społeczności chłopskie ziemi chełmskiej w późnym średniowieczu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009
Kolberg Oskar, Krakowskie, cz. 1, oprac. Julian Krzyżanowski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1976
Kolberg Oskar, Mazowsze, cz. 1, oprac. Julian Krzyżanowski, Polskie Towarzystwo Muzyczne, Kraków 1963
Kopczyński Michał, Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku, Krupski i S-ka, Warszawa 1998
Korczak-Siedlecka Jaśmina, Przemoc i honor w życiu społecznym wsi na Mierzei Wiślanej w XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2021
Kowalski Waldemar, Wielka imigracja. Szkoci w Krakowie i Małopolsce w XVI – pierwszej połowie XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2010
Kubiak Barbara, Gromada wiejska i jej funkcjonowanie w Małopolsce w XVI i XVII wieku, w: Społeczeństwo Staropolskie. Studia i szkice, t. 3, red. Andrzej Wyczański, PWN, Warszawa 1983, s. 139–159
Kuklo Cezary, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, DiG, Warszawa 2009
Kuklo Cezary, Did the Abolition of Serfdom Affect the Life Cycle of Peasants in the Western Part of the Grodno Governorate in the 19th and Early 20th Centuries?, „Przeszłość Demograficzna Polski” 42, 2020, s. 37–73
Kuklo Cezary, [Odpowiedzi na ankietę], „Kwartalnik Historyczny” 128, 2021, 1, s. 233–241
Kurkowska-Budzan Marta, Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Historia Iagellonica, Kraków 2003
Ludkiewicz Zdzisław, Osady holenderskie na Nizinie Sartawicko-Nowskiej, Kasa im. Mianowskiego, Toruń 1934
Łosowski Janusz, Dokumentacja w życiu chłopów w okresie staropolskim. Studium z dziejów kultury, Olech, Lublin 2013
Malinowski Mikołaj, Little Divergence Revisited. Polish Living Standards in a European Perspective, 1500–1800, „European Review of Economic History” 20, 2016, 3, s. 345–367
Mikulski Krzysztof, Wroniszewski Jan, Folwark i zmiany koniunktury gospodarczej w Polsce XIV–XVII wieku, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 4, 2003, 4, s. 25–40
Miller Jaroslav, Urban Societies in East-Central Europe, 1500–1700, Ashgate, Aldershot 2008
Miodunka Piotr, Społeczność małych miast południowej Małopolski od końca XVI do końca XVIII wieku, Universitas, Kraków 2021
Nowak Andrzej, Dzieje Polski, t. 5: 1572–1632. Imperium Rzeczypospolitej, Biały Kruk, Kraków 2021
Leszczyński Adam, Czym jest „nowa ludowa historia”, a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł Marty Gospodarczyk i Łukasza Kożuchowskiego zamieszczony w numerze 2/2021 „Studiów Socjologicznych”, „Studia Socjologiczne” 2021, 3 (242), s. 175–182
Leszczyński Adam, Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2020
Ogilvie Sheilagh, Communities and the „Second Serfdom” In Early Modern Bohemia, „Past & Present” 187, 2005, s. 69–119
Opaliński Tomasz, Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych, DiG, Warszawa 2020
Pobłocki Kacper, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2021
Poniat Radosław, Wiek opuszczania rodzinnego gospodarstwa domowego w dobie stanisławowskiej w świetle zeznań sądowych, „Przeszłość Demograficzna Polski” 35, 2014, s. 7–40
Praszałowicz Dorota, Makowski Krzysztof, Zięba Andrzej A., Mechanizmy zamorskich migracji łańcuchowych w XIX wieku. Polacy, Niemcy, Żydzi, Rusini. Zarys problemów, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004
Rauszer Michał, Siła podporządkowanych, Wydawnictwa UW, Warszawa 2021
Rodzina i jej gospodarstwo na ziemiach polskich w geografii europejskich struktur rodzinnych do połowy XX wieku, red. Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, PTH, Białystok 2019
Sadowski Jarosław, Wyżga Mateusz, Społeczności lokalne wobec wyzwań współczesności. Przykład gminy Michałowice w Małopolsce i archiwum społecznego „Michaś”, w: „Archiwista cyfrowy” i infobroker. Kształcenie, sylwetka, wyzwania, red. Dorota Drzewiecka, Bartosz Drzewiecki, Antykwa, Kraków 2016, s. 117–124
Stomma Ludwik, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1986
Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. Piotr Guzowski, Cezary Kuklo, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2014
Świętochowski Aleksander, Historia chłopów polskich w zarysie, t. 1: W Polsce niepodległej, PIW, Warszawa 1947
Szołtysek Mikołaj, Rethinking East-Central Europe. Family Systems and Co-Residence in the Polish-Lithuanian Commonwealth, t. 1–2, Peter Lang, Bern 2015
Szpak Ewelina, Między osiedlem a zagrodą. Życie codzienne mieszkańców PGR-ów, Trio, Warszawa 2005
Tymieniecki Kazimierz, Historia chłopów polskich, t. 1–3, PWN, Warszawa 1965–1969
Uruski Seweryn, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 7, Gebethner i Wolff, Warszawa 1910
Walaszek Adam, Migracje Europejczyków 1650–1914, Wydawnictwo UJ, Kraków 2007
Wijaczka Jacek, Lud – zapomniany komponent polskiej historii, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 58, 2021, 2, s. 167–183
Wiślicz Tomasz, Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Chronicon, Wrocław 2012
Wiślicz Tomasz, Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Neriton, IH PAN, Warszawa 2001
Wiślicz Tomasz, Zelman Wolfowicz i jego rządy w starostwie drohobyckim w połowie XVIII w., Universitas, Kraków 2021
Wons Kamil, „Ludowa historia Polski” – marksistowskie klisze, moralne oburzenie i bazowanie na starych źródłach, dostęp: 3 X 2021
Wyczański Andrzej, Polska Rzeczą Pospolitą szlachecką, PWN, Warszawa 1991
Wyczański Andrzej, Wieś–społeczność [Okres XVI–XVIII w.], w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 2, red. Antoni Mączak, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981, s. 481–486
Wyrozumski Jerzy, Kmieć czy chłop w Polsce średniowiecznej?, w: Aetas Media, Aetas Moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Halina Manikowska, Agnieszka Bartoszewicz, Wojciech Fałkowski, IH UW, Warszawa 2000, s. 356–362
Wyżga Mateusz, Funkcjonowanie wiejskich cmentarzy parafii katolickich w dobie przedrozbiorowej na przykładzie dekanatów Nowa Góra, Skała i Proszowice z okolic Krakowa, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 62, 2014, 3, s. 441–462
Wyżga Mateusz, Historiografia regionalna i lokalna w Polsce, „Małopolska. Regiony, regionalizmy, małe ojczyzny” 20, 2018, s. 69–87
Wyżga Mateusz, Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI– XVIII wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2019
Wyżga Mateusz, Korespondencja miasta Krakowa w XVII–XVIII wieku, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 23, 2012, 4, s. 117–128
Wyżga Mateusz, Miasta i migracje w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Zarys problematyki, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 52, 2020, 1, s. 59–87
Wyżga Mateusz, Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku. Studium o społeczności lokalnej, Księgarnia Akademicka, Kraków 2011
Wyżga Mateusz, W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych, Urząd Gminy Zielonki, Zielonki 2009
Znaniecki Florian, Thomas William I., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1–5, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976
dostęp: 17 VII 2021
dostęp: 20 VII 2021
dostęp: 28 VII 2021