Uznawanie przez Hiszpanię rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1945–1968 : historia pewnego mitu

W latach 1942–1943 stosunki dyplomatyczne między Polską i Hiszpanią zostały zawieszone. Po cofnięciu uznania rządowi RP w Londynie gabinet w Madrycie nie uczynił tego i w latach 1945–1968 pozostawał z polskim poselstwem w stolicy Hiszpanii (w latach 1955–1961 z dwoma) w relacjach półoficjalnych. Przedstawiciele RP nie znajdowali się na liście korpusu dyplomatycznego, za mit należy więc uznać, iż dyktatura gen. Francisco Franco utrzymywała stosunki dyplomatyczne z rządem RP na uchodźstwie.

Ajzner S., Państwo polskie wobec wojny domowej w Hiszpanii 1936–1939, „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu 1914–1939” 1963, t. VI, s. 43–76.
Ajzner S., Polska a wojna domowa w Hiszpanii 1936–1939, Warszawa 1968.
Batowski H., Polska dyplomacja na obczyźnie 1939–1941, Kraków 1991.
Ciechanowski J.S., Działalność polskiego wywiadu w Hiszpanii w czasie II wojny światowej, w: Szpiegostwo, wywiad, państwo, red. C. Taracha, t. I, Lublin 2009, s. 205–241.
Ciechanowski J.S., General Anders and His Contacts With Spain, w: General Władysław Anders. Soldier and Leader of the Free Poles in Exile. Papers from the Conference Organised by the Polish University Abroad London 15–16 June 2007, red. J. Pyłat, J. Ciechanowski, A. Suchcitz, London 2008, s. 193–206.
Ciechanowski J.S., Las relaciones entre la Polonia comunista y la República española en el exilio. Razones políticas de la misión de Manuel Sánchez Arcas en Varsovia (1946–1950), „Ayer” (Madrid) 2007, nr 3 (67), s. 49–79.
Ciechanowski J.S., Pedroso y Madan, Luis de, w: Diccionario Biográfico Español, t. XL, Madrid 2010, s. 477–478.
Ciechanowski J.S., Podwójna gra. Rzeczpospolita Polska wobec hiszpańskiej wojny domowej 1936–1939, Warszawa 2014.
Ciechanowski J.S., Polscy ochotnicy po stronie narodowej w czasie hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939), w: Studia polsko-hiszpańskie. Wiek XX, red. J. Kieniewicz, Warszawa 2004, s. 117–151.
Ciechanowski J.S., Szumlakowski Marian (1893–1961), dyplomata, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XLIX/3, z. 202, Warszawa–Kraków 2014, s. 332–336.
Drozdowski M.M., Ignacy Jan Paderewski. Zarys biografii politycznej, wyd. 3 popr. i rozsz., Warszawa 1986.
Eiroa M., Las relaciones de Franco con Europa Centro-Oriental (1939–1955), Barcelona 2001.
González Caizán C., Por Napoleón en España. Los soldados polacos en los Sitios de Zaragoza (1808–1809), Madrid 2017.
Gyuricza K.S., Gyuricza P., Ferenc Marosy. Un embajador real de Hungría en Madrid (1949– 1969) / Marosy Ferenc. Egy magyar király követ Madridban (1949–1969), Budapest 2017.
Haynes J.E., Klehr H., Venona. Decoding Soviet Espionage in America, New Haven–London 1999.
Kaczorowski B., Churchill i Franco. Hiszpania w polityce Wielkiej Brytanii w okresie drugiej wojny światowej, Warszawa 2014.
Liedtke A. ks., Prawda o polskich żołnierzach internowanych w Miranda de Ebro, w: Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, t. VII: Materiały i studia, z. III, red. ks. F. Stopniak, Warszawa 1978, s. 353–394.
Liedtke A. ks., Wojenne losy biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego 1939–1944, Pelplin 1983.
Lisiak H., Paderewski. Od Kuryłówki po Arlington, Poznań 1992.
Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, Warszawa 1999.
Michowicz W., Organizacja polskiej służby dyplomatycznej w okresie II wojny światowej, w: Historia dyplomacji polskiej, t. V: 1939–1945, red. W. Michowicz, Warszawa 1999, s. 9–105.
Miró Liaño L., Ferrero Blanco M.D., Motivaciones y dificultades en la evolución de las relaciones económico-comerciales hispano-polacas (1950–1970), „Ayer” 2007, nr 3 (67), s. 81–118.
Perkowska-Waszek M., Ignacy Jan Paderewski o sobie. Zarys biografii wzbogacony listami artysty, Tarnów–Kąśna Dolna 2004.
Romerstein H., Breindel E., The Venona Secrets. Exposing Soviet Espionage and America’s Traitors, Washington 2000.
Sobczak J., Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy w latach 1939–1945, Poznań 1988.
Szczepanik E., Polityka niepodległościowa władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1945–1990, Londyn 1999.
Szklarska-Lohmannowa A., Potocki Józef Alfred (1895–1968), dyplomata, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII/1, z. 116, Wrocław 1984, s. 81–82.
Tarka K., Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945–1990, Warszawa 2003.
Tebinka J., Dyplomacja popaździernikowa (1957–1960), w: Historia dyplomacji polskiej, t. VI: 1944/1945–1989, Warszawa 2010, s. 444–580.
Tochman K.A., Z ziemi obcej do Polski. Losy żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych , którzy powrócili do kraju po II wojnie światowej, t. I, Zwierzyniec–Rzeszów–Londyn 2006.
Wyrwa T., Likwidacja ambasady R.P. przy Watykanie w latach 1958 i 1972, „Zeszyty Historyczne” 1990, z. 93, s. 49–60.
Wyrwa T., Poselstwo R.P. w Madrycie w latach 1940–1944, „Zeszyty Historyczne” 1991, z. 95, s. 55–72.
Wyrwa T., Przedstawiciel „Wolnej Francji” w Hiszpanii o zmianach w poselstwie polskim w Madrycie w 1944 roku, „Zeszyty Historyczne” 1988, z. 84, s. 217–219.