Ustroń-Jaszowiec : niespełniony sen o socjalistycznym kurorcie (ze studiów nad kulturą wczasów i wypoczynku w PRL-u)

The article presents the establishment of the holiday town of Jaszowiec in Ustroń, which was a unique attempt in the Polish People’s Republic to achieve the dream of a model, ideal socialist resort. The author identifies and reconstructs mechanisms and premises of the ideological failure of the analysed attempt, at the same time indicating and explaining areas of limited (but real) success of Jaszowiec as a leisure design for inhabitants of People’s Poland. Thus analysed complex became a kind of ‘anti-model’ of a socialist construction.

Aleksander T., Kultura wypoczynku na wczasach, Warszawa 1986.
Białas Z., Ustroński kurort w latach 1858–1876, „Kalendarz Ustroński” 2011, s. 70–83.
Białas Z., Ustroński kurort w połowie XIX wieku, „Kalendarz Ustroński” 2010, s. 236–253.
Białas Z., Ustrońskie łazienki borowinowe, „Kalendarz Ustroński” 2003, s. 72–77.
Błasiak W., Szczepański M.S., Wódz J., Szczyrk – miasto w sytuacji inwazji turystycznej (socjologiczne studium układu lokalnego), Katowice 1990.
Cieszyn. Zarys rozwoju miasta i powiatu, red. J. Chlebowczyk, Katowice 1973.
Dąbrowski P., Resortowość jako źródło zagrożeń w systemie zarządzania kryzysowego, „Prace Geograficzne” 2014, t. LV, s. 19–26.
Dziuba A., Dziurok A., Linek B., Tracz B., Węgrzyn D., Jerzy Ziętek. Konteksty kariery w komunistycznym państwie, Katowice 2018.
Fic M., Między nauką a propagandą. Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego w Katowicach (1957–1992), Katowice 2014.
Gładysz A., Moje badawcze przygody w Jaszowcu, „Kalendarz Ustroński” 2001, s. 68–71.
Gładysz A., Wczasy w Jaszowcu, Katowice 1974.
Gołkowski W., Generał czynu, „Kalendarz Ustroński” 2000, s. 141–146.
Gonda-Soroczyńska E., Nietypowe połączenie funkcji uzdrowiskowej z funkcją przemysłową na przykładzie uzdrowiska Ustroń, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2013, nr 3, s. 31–45.
Gurjanowa H., Jałowiecki B., Przestrzenno-społeczne zagadnienia organizacji wypoczynku, Warszawa 1972.
Guzik H., Działalność uzdrowiskowa w Ustroniu w latach 2000–2006, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2010, nr 821, s. 111–128.
Jarosz D., „Masy pracujące przede wszystkim”. Organizacja wypoczynku w Polsce 1945–1956, Warszawa–Kielce 2003.
Kincel R., Lata dwudzieste, lata trzydzieste, „Kalendarz Ustroński” 2004, s. 41–47.
Kincel R., Rozmaitości z początków kurortu, „Kalendarz Ustroński” 2003, s. 37–52.
Korcz P., Lecznictwo ogólne i uzdrowiskowe po 1945 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 333–383.
Kubień B., Historia budownictwa w Ustroniu, „Pamiętnik Ustroński” 2001, t. XI, s. 20–39. Lipowczan H., Jaszowiec, Katowice 1970.
Łobodzińska B., Ewolucja założeń programowych wczasów pracowniczych w Polsce Ludowej w latach 1945–1965, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I, Warszawa 1971, s. 143–184.
Malczewska-Pawelec D., Pawelec T., Akcja „lato”. Peerelowskie uzdrowisko przygotowuje się do sezonu (na przykładzie Ustronia), w: Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu-Zdroju w kontekście europejskim, red. B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, S. Jandziś, A. Syroka, Wrocław 2018, s. 341–362.
Michałek A., Rozwój i charakterystyka budownictwa w Ustroniu, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 529–576.
Michałek A., Życie gospodarcze 1945–1989, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 671–722.
Migdał K., Psychologia czasu wolnego, Warszawa 2011.
Okrasa R., Organizacja, finansowanie i formy wczasów pracowniczych, Warszawa 1988.
Okrasa R., Wczasy pracownicze. System organizacyjny, Warszawa 1979.
Pilch J., Rozwój Ustronia jako letniska i uzdrowiska (do r. 1939), „Pamiętnik Ustroński” 1989, t. II, s. 3–14.
Pilch M., Jaszowiec, „Pamiętnik Ustroński” 2001, t. XI, s. 73–78.
Płonka-Syroka B., Kultura uzdrowiskowa w Polsce w latach 1918–2012. Społeczno-kulturowe uwarunkowania zmiany jej modelu, w: Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2013, s. 174–200.
Sierpiński J., Wczasy pracownicze w Polsce Ludowej. Problematyka ekonomiczna i społeczna, Warszawa 1968.
Skórzyński Z., Typologia i zasięg społeczny wzorów wakacyjnych w Polsce w świetle badań reprezentatywnych, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I, Warszawa 1971, s. 209–218.
Skórzyński Z., Wzory społeczne wakacji w Polsce – ważniejsze wyniki badań, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. II, Warszawa 1971, s. 305–312.
Sowiński P., Wakacje w Polsce Ludowej. Polityka władz i ruch turystyczny (1945–1989), Warszawa 2005.
Szkaradnik L., Od gminnej do miejskiej Rady Narodowej, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 9–72.
Szkaradnik L., Początki i rozwój uzdrowiska, w: Ustroń 1305–2005, t. I: 1305–1945, red. I. Panic, Ustroń 2005, s. 361–380.
Szkaradnik L., Początki uzdrowiska w Ustroniu, „Kalendarz Ustroński” 2001, s. 37–43.
Szkaradnik L., Życie społeczne i polityczne do 1990 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 117–176.
Szkaradnik L., Żyromski M., Przejawy aktywności kulturalnej w Ustroniu po 1945 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 201–269.
Sztwiertnia G., Kombinat uzdrowiskowo-wypoczynkowy, w: Cieszyn. Zarys rozwoju miasta i powiatu, red. J. Chlebowczyk, Katowice 1973, s. 617–631.
Topolski J., Historia i życie, Lublin 1988.
Tracz B., Ślązak – żołnierz – gospodarz. Jerzy Ziętek jako przykład mitologizacji politycznej, w: A. Dziuba, A. Dziurok, B. Linek, B. Tracz, D. Węgrzyn, Jerzy Ziętek. Konteksty kariery w komunistycznym państwie, Katowice 2018, s. 40–51.
Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu-Zdroju w kontekście europejskim, red. B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, S. Jandziś, A. Syroka, Wrocław 2018.
Ustroń 1305–2005, t. I: 1305–1945, red. I. Panic, Ustroń 2005.
Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007.
Walczak J., Jerzy Ziętek. Biografia Ślązaka (1901–1985), Katowice 2002.
Walicki R., Polityka społeczna zakładów pracy w sferze wypoczynku urlopowego, Warszawa 1985.
Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I–II, Warszawa 1971.
Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2013.