Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad = Does regression in public transport in naturally-valuable areas lead to unsustainable development? A case study involving Poland’s Low Beskids and Bieszczady Mountains

Ciechański, Ariel; Więckowski, Marek (1971– ); Michniak, Daniel

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad = Does regression in public transport in naturally-valuable areas lead to unsustainable development? A case study involving Poland’s Low Beskids and Bieszczady Mountains Ciechański, ArielWięckowski, Marek (1971– )Michniak, Daniel

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 93 z. 2 (2021)

Ciechański, Ariel : Autor ; Więckowski, Marek (1971– ) : Autor ; Michniak, Daniel : Autor

public transport ; sustainable turism ; sustainable development ; transport exclusion ; forced motorization ; Poland ; Low Beskid ; Bieszczady Mountains

Transport is an integral part of tourism and the latter would not function without the development of the former. The issue of transport accessibility is of particular importance, when it comes to both reaching an area and the possibilities for moving around within it. A lack of convenient transport possibilities diminishes the tourist potential of a given area. Public transport is essential in naturally-valuable areas. Because of the massive development of tourism and its negative effects on the environment, sustainable development principles assume importance and questions arise regarding the limits of tourism’s development. The aim of this paper was to answer a specific question of relevance to the above, i.e. does the regression of public transport in the naturally-valuable areas that are Poland’s Low Beskid (Beskid Niski) and Bieszczady Mountains lead to unsustainable development? The authors carried out a questionnaire survey and analysed changes in the public-transport network between 2019 and 1990. Questionnaires were addressed to tourists visiting these mountains and included questions on accessibility to these mountain regions in the first place, as well as the possibilities for moving around within them. A database of public-transport timetables (valid as of the beginning of 2019) was created to analyse connections on an average working day, as well as during the weekends or holidays that are of special importance from the point of view of tourists. The survey results suggest that we may be dealing with the phenomenon of forced motorisation in tourism. In the case of the Low Beskids, and especially the Bieszczady Mountains, we can talk about a certain impoverishment of the offer regarding transport, with this ensuring – even during the holiday season – that tourists are forced to use private cars both on their way into the mountains and while travelling around within them. The interest tourists show in the Low Beskids, and especially the Bieszczady Mountains, has increased very markedly over the last 30 years. Unfortunately, the development of the offer as regards public transport has not merely failed to match that, but has followed an opposing trend. Scheduled bus and minibus services have stopped reaching many mountain villages. While these still reached many destinations as of 2019, they did so less often, or were confined to school days, hence implying a basic unsuitability for use in tourism. The role of rail transport in the studied area is marginal. Overall, the results obtained mediate against any possibility of truly sustainable development of transport in the area under study. Nevertheless, with a view to such a model for sustainable transport in the area studied being provided, the authors have sought to make certain recommendations. A favourable situation as regards this tourist region’s accessibility by public transport from places of residence is of course a precondition for any decision-making choice when it comes to selecting modes of travel that potential or actual tourists are in a position to make. Furthermore, direct connections will be important conditioners of desirable decisions, as will be timetables better tailored to the particular needs of tourists. As regards the making of transfers, greater frequency of connections and shorter travel times are further favourable aspects. On the other hand, it is important that the impact of individual motorisation around tourist destinations (or whole regions) should be limited, with this achievable where overall priority is assigned to scheduled public transport (as inevitably enjoying partial support from regional authorities).

Bagińska, J. (2007). Kilka uwag na temat linii pasażerskich w Polsce w latach 1989‑2006. Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 14, 157‑164.
Banister, D. (1994). Equity and acceptability in internalising the social costs of transport. W: Internalising the social costs of transport (s. 153‑175). EMCT.
Bednarek-Szczepańska, M. (2020). Współczesne podejścia do uczestnictwa społeczności lokalnej w planowaniu przestrzeni w literaturze naukowej, Przegląd Geograficzny, 92(4), 543‑567. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.5
Bednarek-Szczepańska, M., Więckowski, M., & Komornicki, T. (2010). Konflikty przestrzenne w wybranych gminach. W: P. Śleszyński, J. Solon, Prace planistyczne a konflikty przestrzenne w gminach (s. 90‑120). Studia KPZK, 130. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Beim, M., Błażeczek, A., Dąbrowska, A., Dębiak, P., & Olczyk, A. (2019). Badania dostępności publicznego transportu zbiorowego w podregionie pilskim. Prace Komisji Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 22(4), 95‑118. https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.19.021.11542
Bissaga, T. (1938). Geografia kolejowa Polski z uwzględnieniem stosunków gospodarczo-komunikacyjnych. Warszawa: Wydawnictwa Techniczne Ministerstwa Komunikacji.
Black, W.R. (2003). Transportation: A Geographical Analysis. London: Guilford Press.
Buza, M., & Turnock, D. (2004). A research note: planning for the Carpathians, Geojournal, 68, 135‑142. https://doi.org/10.1023/B: GEJO.0000033589.04305.fe
Cardenas Tabares, F. (1998). Producto Turistico: Aplicacao de la Estadistica y del Muestreo Para su Diseno (2nd ed.). Mexico City: Trillas.
Chodkowska-Miszczuk, J. (2006). Zmiany na rynku przewozów samochodowym transportem zbiorowym w wybranych miastach Polski, Przegląd Geograficzny, 78(2), 261‑284.
Ciechański, A. (2013). Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881‑2010. Prace Geograficzne, 243. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Ciechański, A. (2019). Wyzwania w badaniach sieci pozamiejskiego transportu autobusowego na przykładzie powiatów Beskidu Niskiego i Bieszczad. Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(2), 74‑81. https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.19.012.11152
Ciechański, A. (2020). Zmiany w sieci transportu publicznego na obszarach Beskidu Niskiego i Bieszczad 1990‑2019 i ich konsekwencje. Studia Regionalne i Lokalne, 81(3), 49‑77. https://doi.org/10.7366/1509499538103
Ćwik, A., & Hrehorowicz-Gaber, H. (2021), Causes and effects of spatial chaos in the Polish Carpathians - a difficult way to sustainable development. European Countryside, 13(1), 153‑174. https://doi.org/10.2478/euco-2021‑0009
Dej, M. (2010). Transport publiczny w wiejskich obszarach peryferyjnych Polski i jego dostosowanie do potrzeb lokalnych rynków pracy. Prace Geograficzne, 124, 111‑130.
Faracik, R., Kurek, W., Mika, M., & Pawlusiński, R. (2009). Turystyka w Karpatach Polskich w świetle współczesnych kierunków rozwoju. W: B. Domański, W. Kurek (red.), Gospodarka i przestrzeń (s. 77‑98). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Gleeson, B., & Randolph, B. (2002). Social disadvantage and planning in the Sydney context. Urban Policy and Research, 20(1), 101‑107. https://doi.org/10.1080/08111140220131636
Green Paper on the Impact of Transport on the Environment. A Community Strategy for 'Sustainable Mobility'. (1992). Brussels: European Commission.
Groch, J., & Kurek, W. (1995). Turystyka. W: J. Warszyńska (red.), Karpaty Polskie. Przyroda, człowiek i jego działalność (s. 265‑300). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Guiver, J., Lumsdon, L., Weston, R., & Ferguson, M. (2007). Do buses help meet tourism objectives? The contribution and potential of scheduled buses in rural destination areas, Transport Policy, 14(4), 275‑282. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2007.02.006
Guzik, R., & Kołoś, A. (2015). Dostępność komunikacyjna. W: R. Guzik, A. Kołoś (red.), Relacje funkcjonalno-przestrzenne między ośrodkami miejskimi i ich otoczeniem w województwie pomorskim, Pomorskie Studia Regionalne (s. 217‑268). Gdańsk: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Guzik, R., Kołoś, A., Gwosdz, K., Biernacki, W., Działek, J., Kocaj, A., Panecka-Niepsuj, M., & Wiedermann, K. (2016). Dostępność, relacje i powiązania przestrzenne w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Olsztyna, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Hall, D.R. (1999). Conceptualising tourism transport: inequality and externality issues. Journal of Transport Geography, 7, 181‑188. https://doi.org/10.1016/S0966‑6923 (99)00001‑0
Himanena, V., Lee-Gosselinb, M., Perrels, A. (2005). Sustainability and the interactions between external effects of transport. Journal of Transport Geography, 13, 23‑28. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2004.11.006
Holden, E. (2007). Achieving Sustainable Mobility: Everyday and Leisure-Time Travel in the EU. Aldershot: Ashgate.
Imhof, R., Vogel, M., Ruiz, G. (2009). Mobility and protected areas in the Alps. Ecomont, 1(1), 57‑62. https://doi.org/10.1553/eco.mont1s57
Jabs, Z.J., & Affek, A.N. (2019). Dostępność rolnicza Beskidów, Przegląd Geograficzny, 91(2), 97‑111. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.2.6
Kołodziejczyk, K. (2017). Zmiany dostępności komunikacyjnej ziemi kłodzkiej wobec jej funkcji turystycznych - wybrane zagadnienia. Transport Miejski i Regionalny, 4, 18‑25.
Kołodziejczyk, K. (2020). Cross-border public transport between Poland and Czechia and the development of the tourism functions of the region, Geographia Polonica, 93, 2, 261‑285. https://doi.org/10.7163/GPol.0173
Komusiński, S. (2010). Przekształcenia przestrzenne sieci pasażerskiego transportu kolejowego w Polsce w latach 1988‑2008. Kraków: Uniwersytet Jagielloński (maszynopis pracy doktorskiej).
Kozanecka, M. (1980). Tendencje rozwojowe komunikacji autobusowej w Polsce: studium geograficzno-ekonomiczne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Koziarski, S. (1985). Elektryfikacja sieci kolejowej w Polsce. Czasopismo Geograficzne, 56(1), 31‑44.
Koziarski, S. (1989). Sieć kolejowa w aglomeracjach miejsko-przemysłowych makroregionu południowego. Opole: Instytut Śląski.
Koziarski, S. (1990). Rozwój sieci kolejowej na Śląsku. Opole: Instytut Śląski.
Koziarski, S. (1993). Sieć kolejowa Polski w latach 1842‑1918. Opole: Instytut Śląski.
Koziarski, S. (1993). Sieć kolejowa Polski w latach 1918‑1992. Opole: Instytut Śląski.
Kretowicz, P. (2010). Komunikacja lokalna w obszarach peryferyjnych województwa małopolskiego w dobie przemian rynku przewozów autobusowych. Prace Geograficzne, 124, 131‑146.
Le-Klähn D.-T., & Gerike, R., Hall, C.M. (2014). Visitor users vs. non-users of public transport: The case of Munich, Germany. Journal of Destination Marketing & Management, 3, 152‑161. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2013.12.005
Le-Klähn, D.-T. & Hall, C.M. (2015). Tourist use of public transport at destinations - a review. Current Issues in Tourism, 18(8), 785‑803. https://doi.org/10.1080/13683500.2014.948812
Lijewski, T. (1959). Rozwój sieci kolejowej Polski. Dokumentacja Geograficzna, 5. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Lijewski, T. (1962). Geografia komunikacyjna województwa białostockiego. Dokumentacja Geograficzna, 2. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Lijewski, T., & Koziarski, S. (1995). Rozwój sieci kolejowej w Polsce. Warszawa: Kolejowa Oficyna Wydawnicza.
Lijewski, T., Lenk, J., & Piotrowska, H. (1967). Rozwój komunikacji kolejowej i autobusowej w Polsce w okresie 1946‑1965. Dokumentacja Geograficzna, 6. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Lumsdon, L. (2006). Factors affecting the design of tourism bus services. Annals of Tourism Research, 33(3), 748‑766. https://doi.org/10.1016/j.annals.2006.03.019
Michniak, D., & Więckowski, M. (2021). Changes of Transport in Cross-Border Tourist Regions in the Polish-Slovak Borderland: An (Un) Sustainable Development? W: L. Zamparini (red.) Sustainable Transport and Tourism Destinations. Transport and Sustainability, 13 (s. 11‑25). Bingley: Emerald Publishing Limited. https://doi.org/10.1108/S2044‑994120210000013004
Michniak, D., Więckowski, M., Stępniak, M., & Rosik, P. (2015). The impact of selected planned motorways and expressways on the potential accessibility of the Polish-Slovak borderland with respect to tourism development. Moravian Geographical Reports, 1, 13‑20. https://doi.org/10.1515/mgr-2015‑0002
Prideaux, B. (2000). The role of transport in destination development. Tourism Management, 21, 53‑63. https://doi.org/10.1016/S0261‑5177 (99)00079‑5
Ptaszycka-Jackowska, D. & Baranowska-Janota, M. (2003). Tourism within the Polish and Slovak Transfrontier Region, Prace Geograficzne, 111, 44‑60.
Richardson, B. (2005). Sustainable transport: analysis frameworks. Journal of Transport Geography, 13(1), 29‑39. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2004.11.005
Rosik, P., Pomianowski, W., Goliszek, S., Stępniak, M., Kowalczyk, K., Guzik, R., Kołoś, A., & Komornicki, T. (2017). Multimodalna dostępność transportem publicznym gmin w Polsce (MULTIMODACC). Prace Geograficzne, 258, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Saarinen, J., (2014). Critical Sustainability: Setting the Limits to Growth and Responsibility in Tourism. Sustainability, 6(1), 1‑17. https://doi.org/10.3390/su6010001
Sorupia, E. (2005). Rethinking the role of transportation in tourism. Proceedings of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 5, 1767‑1777.
Stawicki, M. (2014). Autobusowy transport zbiorowy w dojazdach do pracy do Warszawy z gmin woj. mazowieckiego. Logistyka, 4, 3720‑3728.
Székely, V., & Novotný, J. (2019). Spatial differences in public transport accessibility of district centres in the Prešov region, Slovakia. Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(1), 31‑43. https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.19.003.10923
Taylor, Z. (2007). Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce. Monografie, 7. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Taylor, Z. (2018). Współdziałanie, rola i sposoby transportu w turystyce i rekreacji. Przegląd Geograficzny, 90(4), 531‑555. https://doi.org/10.7163/PrzG.2018.4.1
United Nations Environment Programme (UNEP and UNWTO: Division of Technology, Industry and Economics). (2005). Making Tourism More Sustainable: A Guide for Policy Makers. Paris: UNEP.
Warszyńska, J. (1985). Funkcja turystyczna Karpat Polskich. Folia Geographica, seria Geographica Oeconomica, 18, 79‑104.
Więckowski, M. (2004). Przyrodnicze uwarunkowania kształtowania się polsko-słowackich więzi transgranicznych. Prace Geograficzne, 195. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Więckowski, M. (2020). Natural heritage as a resource for tourism development in the Polish Carpathians, Geografický časopis, 72(3), 243‑259. https://doi.org/10.31577/geogrcas.2020.72.3.12
Więckowski, M. (2021). Will the Consequences of Covid-19 Trigger a Redefining of the Role of Transport in the Development of Sustainable Tourism? Sustainability, 13(4), 1887. https://doi.org/10.3390/su13041887
Więckowski, M., Michniak, D., Bednarek-Szczepańska, M., Chrenka, B., Ira, V., Komornicki, T., Rosik, P., Stępniak, M., Szekely, V., Śleszyński, P., Świątek, D., & Wiśniewski, R. (2012). Pogranicze polsko-słowackie. Dostępność transportowa a turystyka, Warszawa-Bratysława: IGiPZ PAN-GU SAV.
Więckowski, M. & Saarinen, J. (2019). Tourism transitions, changes, and the creation of new spaces and places in Central-Eastern Europe. Geographia Polonica, 92(4), 369‑377. https://doi.org/10.7163/GPol.0154
Wolański, M., Paprocki, W., Mazur, B., Soczówka, A., Jakubowski, B., Czubak, M., & Pieróg, M. (2016). Publiczny transport zbiorowy poza miejskimi obszarami funkcjonalnymi. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Zawilińska, B. (2010). Możliwości rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich w świetle idei zrównoważonego rozwoju. Monografie: Prace Doktorskie. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Zawilińska, B., & Szpara, K. (2016). Participative model of tourism development planning in a region of high natural value: a case study of The Polish Carpathians. Scientific Review of Physical Culture, 5(4), 242‑253.