Title:

A unique early medieval pendant (kaptorga) from Opole Groszowice (Silesia, SW Poland) in the light of interdisciplinary archaeometric studies

Subtitle:

Sprawozdania Archeologiczne 72 nr 2 (2020)

Creator:

Miazga, Beata ; Rodak, Sylwia ; Lucejko, Jeannette Jacqueline ; Ribechini, Erika

Publisher:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Date issued/created:

2020

Description:

ill. ; 25 cm

Type of object:

Journal/Article

Subject and Keywords:

kaptorga-pendant ; early Middle Ages ; Opole ; Poland ; non-destructive ; archaeometry

Abstract:

Finds of early medieval pendants, known as kaptorgas, are not common in Poland. For this reason, the kaptorga found in 1957 in Opole (Silesia), in southwest Poland, is all the more interesting. The artefact is housed in a museum, and on the occasion of its re-conservation, permission to conduct archaeometric studies was given. The kaptorga was subjected to analyses using nondestructive and minimally invasive techniques. Elemental tests with energy dispersive XRF and SEM-EDS spectrometers showed that the pendant is made of brass, not bronze sheet, as was originally thought. In its filling, there is a small fragment of plant-fiber thread (subjected to microscopic observations) and beeswax, which was identified using infrared spectroscopy and gas chromatography with a mass spectrometer

References:

Andreotti A., Bonaduce I., Colombini M. P., Gautier G., Modugno F. and Ribechini E. 2006. Combined GC/MS analytical procedure for the characterization of glycerolipid, waxy, resinous, and proteinaceous materials in a unique paint microsample. Analytical Chemistry 78 (13), 4490-4500. DOI: 10.1021/ac0519615
Andreotti A., Bonaduce I., Colombini M. P., Modugno F. and Ribechini E. 2008. Characterisation of natural organic materials in paintings by GC/MS analytical procedures. In M. P. Colombini and L. Tassi (eds), New Trends in Analytical, Environmental and Cultural Heritage Chemistry. Kerala: Transworld Research Network, 389-423
Bukowska-Gedigowa J. and Gediga B. 1986. Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Bonaduce I. and Colombini M. P. 2004. Characterisation of beeswax in works of art by gas chromatography-mass spectrometry and pyrolysis-gas chromatography-mass spectrometry procedures. Journal of Chromatography A 1028(2), 297-306
Gediga B. 1959 Badania w Groszowicach pow. Opole w roku 1959. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 2, 21
Gediga B. and Holz E. 2012. Opole – gród, miasto, stolica regionu. Gród na Ostrówku w Opolu. Opole: Muzeum Śląska Opolskiego
Holc E. 2005. Opole-Groszowice. In E. Tomczak (ed.), Skarby ziemi wydarte. Górny Śląsk i Pogranicze. Katowice: Wydawnictwo Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 106
Jagielska I. 2010. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko na stanowisku Pyzdry 11. Studia Lednickie 10, 129-149
Jakimowicz R. 1939. Nowe materiały do dziejów złotnictwa wczesnopolskiego. Wiadomości Archeologiczne 16, 378-385
Kihl-Byczko E. 1970. W sprawie pochodzenia i funkcji kaptorg trapezowatych. In: W. Hensel (ed.), I. Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej, Warszawa 14.-18. 9. 1965. vol. 5. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 423-428
Kóčka-Krenz H. 1993. Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
Kóčka-Krenz H., Pawlak P. and Sikorski A. 1995. Grób kobiety z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska szkieletowego w Poznaniu-Śródce (przyczynek do interpretacji funkcjonalnej kaptorg). Folia Praehistorica Posnaniensia 7, 281-294
Kufel-Dzierzgowska A. 1975. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 22, 373-390
Lucejko J., Connan J., Orsini S., Ribechini E. and Modugno F. 2017. Chemical analyses of Egyptian mummification balms and organic residues from storage jars dated from the Old Kingdom to the Copto-Byzantine period. Journal of Archaeological Science 85, 1-12
Ménager M., Azémard C. and Vieillescazes C. 2014. Study of Egyptian mummification balms by FT-IR spectroscopy and GC-MS. Microchemical Journal 114, 32-41
Miśkiewicz M. 1969. Wczesnośredniowieczny obrządek pogrzebowy na płaskich cmentarzyskach szkieletowych w Polsce. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 241-301
Moździoch S. 1991. Funkcje gospodarcze śląskich grodów kasztelańskich w państwie wczesnopiastowskim. Studia Lednickie 2, 23-42
Moździoch S. 2006. Początki grodu opolskiego w świetle źródeł archeologicznych. In A. Pobóg-Lenartowicz (ed.), Jak powstało Opole? Miasta i jego książęta, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 11-22
Nadolski A., Abramowicz A. and Poklewski T. 1959. Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią (= Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 7). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe; Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Namdar D., Neumann R., Goren Y. and Weiner S. 2009. The contents of unusual cone-shaped vessels (cornets) from the Chalcolithic of the southern Levant. Journal of Archaeological Science 36, 629-636
Pawlak P. 1998. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko „szkieletowe” w Poznaniu-Śródce w świetle badań w 1994 roku. Slavia Antiqua 39, 215-277
Przysiężna-Pizarska M. 2010. Obrządek pogrzebowy ludności wczesnośredniowiecznego Śląska w świetle badań wykopaliskowych zespołu osadniczego „Ryczyn” koło Oławy. Manuscript of PhD thesis in archive of Institute of History, Opole University. Opole. Regert M., Langlois J. and Colinart S. 2005. Characterisation of wax works of art by gas chromatographic procedures. Journal of Chromatography A 1091, 124-136
Stacey R. J. 2011. The composition of some Roman medicines: evidence for Pliny’s Punic wax? Analytical and Bioanalytical Chemistry 401, 1749-1759
Stattler E. 1966. Kontakty handlowe ludności wczesnopolskiej z krajami arabskimi we wczesnym średniowieczu (IX-XI w.). Slavia Antiqua 13, 199-267
Szczepkowska-Naliwajek K. 2000. Wczesnośredniowieczne dzieła sztuki złotniczej na ziemiach polskich. In. M. Barbasiewicz (ed.), Początki tysiąclecia. Autoryzowany zapis dwóch konferencji.Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 17-27
Sztyber A. 2008. Kaptorgi. Przykład kunsztu wczesnośredniowiecznego złotnictwa. Alma Mater 99, 283-286
Sztyber A. 2010. Funkcje i znaczenie kaptorg we wczesnym średniowieczu. In P. Kucypera and S. Wadyl (eds), Życie codzienne przez pryzmat rzeczy. Kultura materialna średniowiecza w Polsce 1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. M. Kopernika, 43-62
Urbańska H. 1958. Sprawozdanie z prac wykopaliskowych prowadzonych na wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach szkieletowych w powiatach Opole i Góra Śląska. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 2, 58-63
Urbańska H. 1959. Wczesnopolskie cmentarzysko rzędowe koło wsi Groszowice w pow. opolskim. Archeologia Śląska 2, 165-189
Wachowski K. 1975. Cmentarzyska doby wczesnopiastowskiej na Śląsku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Zoll-Adamikowa H. 1971. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe Małopolski, cz. II. Analiza. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Relation:

Sprawozdania Archeologiczne

Volume:

72

Issue:

2

Start page:

539

End page:

554

Resource type:

Text

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

0081-3834 ; doi:10.23858/SA/72.2020.2.2015

Source:

IAiE PAN, call no. P 244 ; IAiE PAN, call no. P 245 ; IAiE PAN, call no. P 243 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Projects co-financed by:

Ministry of Science and Higher Education ; Activities popularizing science (DUN)

Access:

Open