Przestrzeń (nie)negocjowana. Zasady uczestnictwa społeczności lokalnych w kształtowaniu wiejskiej przestrzeni w polskim prawie = A (non-)negotiated space. Rules for the participation of local societies in shaping rural space under the Polish law

Bednarek-Szczepańska, Maria

doi:1642-4689

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Przestrzeń (nie)negocjowana. Zasady uczestnictwa społeczności lokalnych w kształtowaniu wiejskiej przestrzeni w polskim prawie = A (non-)negotiated space. Rules for the participation of local societies in shaping rural space under the Polish law Bednarek-Szczepańska, Maria

Object structure

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 51

Bednarek-Szczepańska, Maria : Autor

kształtowanie przestrzeni wiejskiej ; prawo ; społeczności lokalne

Celem artykułu jest ocena obowiązujących w Polsce przepisów prawa dotyczących uczestnictwa społeczności lokalnych w kształtowaniu wiejskiej przestrzeni w odniesieniu do drabiny S. Arnstein i koncepcji collaborative planning. W pracy przyjęto, że kształtowanie przestrzeni obejmuje zarówno tworzenie i ustalanie granic obszarów, jej planowanie o różnych stopniach szczegółowości (ustalanie kierunków rozwoju, definiowanie przeznaczenia i użytkowania obszarów), jak również planowanie i realizację konkretnych przedsięwzięć. Dokonano przeglądu 27 aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń ogólnokrajowych), które nakreślają ramy włączenia społeczeństwa (w tym społeczności lokalnych) w kształtowanie wiejskiej przestrzeni oraz posłużono się interpretacjami przepisów prawa dokonanymi przez innych autorów. Inspirując się drabiną partycypacji według S. Arnstein (1969), zaproponowano schemat ilustrujący stopień gwarantowanego przez prawo uczestnictwa społeczeństwa w postępowaniach dotyczących kształtowania wiejskiej przestrzeni w podziale na kategorie, z uwzględnieniem roli społeczności lokalnych.

1. Anders J., 2011, Rola władz publicznych w stymulowaniu partycypacji obywateli w procesach governance - doświadczenia międzynarodowe i wnioski dla Polski, [w:] S. Korenik, A. Dybała (red.), Przestrzeń a rozwój, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 241, s. 200-211.
2. Arnstein S., 1969, A Ladder of Citizen Participation, Journal of the American Planning Association, 35, 4, s. 216-224. https://doi.org/10.1080/01944366908977225
3. Boryczka E., 2015, Partycypacyjne instrumenty zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego, [w:] A. Nowakowska (red.), Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 39-86.
4. Cent J., Grodzicka-Jurczak M., Nowak M., 2010, Ocena efektów małopolskiego programu konsultacji społecznych wokół obszarów Natura 2000, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 4 (66), s. 251-260.
5. Damurski Ł., 2012, Polish planners' attitudes towards citizen participation, Problems of Sustainable Development, 2, s. 87-96.
6. Davidoff P., 1965, Advocacy and pluralism in planning, Journal of the American Institute of Planning, 31, s. 331-338. https://doi.org/10.1080/01944366508978187
7. Dobrowolski G., 2012, Szczególne substytuty planowania przestrzennego, Acta Iuridica Agraria, 10, s. 185-197. https://doi.org/10.15290/sia.2012.10.11
8. Eiter S., Vik M., 2015, Public participation in landscape planning: Effective methods for implementing the European Landscape Convention in Norway, Land Use Policy, 44, s. 44-53. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2014.11.012
9. Fedyszak-Radziejowska B., 2006, Kapitał społeczny wsi - w poszukiwaniu utraconego zaufania, [w:] K. Szafraniec (red.), Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi, Wydawnictwo IRWiR PAN, Warszawa, s. 71-118.
10. Foster-Fisherman P., Berkowitz S., Lounsbury D., Jacobson S., Allen N., 2001, Building Collaborative Capacity in Community Coalitions: A Review and Integrative Framework, American Journal of Community Psychology, 29, 2, s. 241-261. https://doi.org/10.1023/A:1010378613583
11. Fraser N., 1990, Rethinking the public sphere: a contribution to the critique of the actually existing democracy, Social Test 25/26, s. 56-80. https://doi.org/10.2307/466240
12. Frykowski M., Starosta P., 2008, Kapitał społeczny i jego użytkownicy, Przegląd Socjologiczny, 57, 1, 31-62.
13. Furman S., 2014, Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym. Konkluzje z konferencji, [w:] Partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym, Polskie Towarzystwo Urbanistów, Warszawa, s. 86-93.
14. Gans H., 1969, Planning for people, not buildings, Environment and Planning A, 1, s. 33-46. https://doi.org/10.1068/a010033
15. Goldstein B.E., Butler W.H., 2010, Expanding the Scope and Impact of Collaborative Planning, Journal of the American Planning Association, 76, 2, s. 238-250. https://doi.org/10.1080/01944361003646463
16. Goszczyński W., Knieć W., Czachowski H., 2015, Lokalne horyzonty zdarzeń. Lokalność i kapitał społeczny w kulturze (nie) ufności na przykładzie wsi kujawsko-pomorskiej, MET, Toruń.
17. Gotkiewicz W., 2014, Wpływ sieci Natura 2000 na działalność gospodarstw rolnych położonych na terenie obszarów specjalnej ochrony Ostoja Warmińska i Przełomowa Dolina Narwi, Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie, 14 (45), s. 5-17.
18. Goździewicz-Biechońska J., 2008, Partycypacja społeczna w tworzeniu prawa na przykładzie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, Samorząd Terytorialny, 7-8, s. 32-42.
19. Grodzińska-Jurczak M., Cent J., 2010, Udział społeczeństwa szansą dla realizacji programu Natura 2000 w Polsce, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 66, 5, s. 341-352. .............
20. Healey P., 1997, Collaborative Planning. Shaping Places in Fragmented Societies, Planning-Environment-Cities, UBC Press, Vancouver.
21. Habermas J., 1999, Teoria działania komunikacyjnego, PWN, Warszawa.
22. Hibszer A., 2008, Komunikacja społeczna jako sposób przezwyciężania konfliktów społecznych w parkach narodowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 10, s. 579-591.
23. Innes J., Booher D., 1999, Consensus building and complex adaptive systems. A framework for evaluation collaborative planning, Journal of the American Planning Association, 65, 4, s. 412-423. https://doi.org/10.1080/01944369908976071
24. Itrich-Drabarek J., 2009, Problem sfery publicznej, Studia Politologiczne, 14, s. 70-83.
25. Izdebski H., Nelicki A., Zachariasz I., 2007, Zagospodarowanie przestrzenne. Polskie Prawo na tle standardów demokratycznego państwa prawa, Ernst&Young, Warszawa.
26. Jałowiecki B., Szczepański M., 2006, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa.
27. Kaleta A., 2013, Obszary badawcze polskiej socjologii wsi okresu przejścia systemowego (lata 1989-2013), Roczniki Historii Socjologii, 3, s. 127-154.
28. Kalisiak-Mędelska M., 2011, Partycypacja społeczna - przymus czy rzeczywista potrzeba?, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 241, s. 262-276.
29. Kopeć A., 2009, Udział społeczny w planowaniu przestrzennym - uwarunkowania prawne a praktyka planistyczna, Space - Society - Economy, 9, s. 35-42.
30. Lane M., 2005, Participation in planning, Australian Geographer, 36, 3, s. 283-300. https://doi.org/10.1080/00049180500325694
31. Mojkowski K., 2016, Pięć lat inicjatywy lokalnej. Porównanie przepisów dotyczących inicjatywy lokalnej z praktyką ich stosowania, Fundacja Batorego, www.Batory.org.pl (dostęp: 29.01.2018).
32. Nalazek S., 2016, Prawne formy stosowania instytucji demokracji bezpośredniej na szczeblu jednostek pomocniczych gmin, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, 3, s. 17-27.
33. Patel M., Kok K., Rothman D., 2007, Participatory scenario construction in land use analysis: An insight into the experiences created by stakeholder involvement in the Northern Mediterranean, Land Use Policy, 24, s. 546-561. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2006.02.005
34. Pawłowski S., 2016, Ustawa o rewitalizacji a zakres partycypacji społecznej - wyzwania i zagrożenia, Acta Polonica Politica, 2 (36), s. 77-89. https://doi.org/10.18276/ap.2016.36-06
35. Peter-Bombik K., Szczudlińska-Kanoś A., 2015, Zarządzanie partycypacyjne we wspólnotach lokalnych, [w:] R. Brol, A. Raszkowski, A. Sztando (red.), Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 83-91. https://doi.org/10.15611/pn.2015.391.08
36. Ptak A., 2015, Lokalna społeczność w procesie tworzenia funduszu sołeckiego, Studia Regionalne i Lokalne, 1, 59, s. 138-153.
37. Putnam R., 1993, Making Democracy Work, Princeton University Press, Princeton.
38. Roy P., 2015, Collaborative planning - A neoliberal strategy? A study of the Atlanta BeltLine, Cities, 43, s. 59-68. https://doi.org/10.1016/j.cities.2014.11.010
39. Ryan R., Fabos J.G., Allan J.J., 2006, Understanding opportunities and challenges for collaborative greenway planning in New England, Landscape and Urban Planning, 76, 1-4, s. 172-191. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2004.09.031
40. Siemiński W., 2007, Cele i zasady partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym - przegląd literatury, Człowiek i Środowisko, 31 (1-2), s. 37-59.
41. Sobotka M., Jawecki B., Tokarczyk-Dorociak K., 2012, Aspekty prawne zmiany granic administracyjnych gmin, Barometr Regionalny, 4 (30), s. 31-38.
42. Soneryd L., 2004, Public involvement in the planning process: EIA and lessons from the Örebro airport extension, Sweden, Environmental Science & Policy, 7, s. 59-68. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2003.10.007
43. Starosta P., Frykowski M., 2008, Typy kapitału społecznego i wzory partycypacji obywatelskiej w wiejskich gminach centralnej Polski, [w:] M. S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, (red.) Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
44. Theiss M., 2010, System pozornie otwarty. O instytucjonalnych uwarunkowaniach lokalnej partycypacji politycznej w Polsce, [w:] B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (red.), Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 61-80.
45. Van den Hove S., 2006, Between consensus and compromise: acknowledging the negotiation dimension in participatory approaches, Land Use Policy, 23, s. 10-17. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2004.09.001
46. Walczak B., 2014, Udział społeczeństwa w ochronie środowiska, Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji AJD w Częstochowie, 9, s. 97-105.
47. Wallis A., 1990, Socjologia przestrzeni, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
48. Waszak Ł., 2013, Inicjatywa lokalna - podstawa prawna, [w:] Samorząd z Inicjatywą lokalną, Fundacja Biuro Inicjatyw Społecznych, Kraków, s. 1-17.
49. Wierzbicki Z., 1987, Aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych i środowiskowych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 49, 3, s. 313-335.
50. Wodzikowski C., 2005, Konflikt społeczny na tle tworzenia Parku Narodowego "Bory Tucholskie", [w:] A. Hibszer, J. Partyka (red.), Między ochroną przyrody a gospodarką - bliżej ochrony, PTG Oddział Katowicki, Ojcowski Park Narodowy, Sosnowiec, Ojców, s. 74-91.
51. Zastawnik A., 2013, Kształtowanie przestrzeni z udziałem społeczności lokalnych w procesie planowania przestrzennego na wybranych przykładach z gmin małopolskich, Politechnika Krakowska, Kraków (praca doktorska).