Wieloletnie tendencje warunków klimatycznych w Szymbarku na podstawie wybranych wskaźników = Long-term climatic trends in Szymbark (Poland), based on selected indicators

Bochenek, Witold; Kijowska-Strugała, Małgorzata; Kiszka, Krzysztof

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wieloletnie tendencje warunków klimatycznych w Szymbarku na podstawie wybranych wskaźników = Long-term climatic trends in Szymbark (Poland), based on selected indicators Bochenek, WitoldKijowska-Strugała, MałgorzataKiszka, Krzysztof

Object structure

Wieloletnie tendencje warunków klimatycznych w Szymbarku na podstawie wybranych wskaźników = Long-term climatic trends in Szymbark (Poland), based on selected indicators

Przegląd Geograficzny T. 90 z. 1 (2018)

Bochenek, Witold ; Kijowska-Strugała, Małgorzata ; Kiszka, Krzysztof

air temperature ; precipitation ; climatic indices ; Szymbark ; Western Carpathians

The aim of this study has been to analyse long-term (1971–2015) changes in climatic conditions in the foothills and Beskid region of the Western Carpathian Mountains (South-Eastern Poland), on the basis of selected geoindicators calculated by reference to average annual and monthly air temperatures and precipitation. Climatic conditions were analysed for the Szymbark Research Station of the Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences (IGSO PAS). Average daily air temperature and daily amounts of precipitation were referred to. The average annual temperature over the 45 years (1971–2015) was 8.1°C. The annual temperature ranged from 6.3°C (1980) to 9.9°C (2014). In the multi-year period analysed, there was an increase in the average annual temperature of about 0.4°C/10 years, which testifies to an intensification of continental climatic characteristics, confirming the course of and trends of two geoindicators of climate, i.e. oceanism after Marsz (Oc) and continentalism after Gorczynski (KG). This increased average annual temperature has the effect of shifting the onset of the thermal pre-winter period (5-0° C) to the end of the year, while also increasing the length of the growing season, by an average of 5 days/10 years. The multi-year period analysed has also witnessed a decrease in the number of cold months. The average annual precipitation was 834 mm (1971–2015). This contrasts with the maximum amount (of 1164 mm) noted in 1974, as well as the minimum (of 535 mm) recorded in 1982. Overall, annual rainfall increased, by 16.2 mm/10 years. However, the rainfall geoindicator (LAN) showed a downward trend due to the increased the average annual air temperature. Equally, the pluviometric geoindicator P showed an increased trend influenced by ever-greater annual amplitude of temperature. Based on the classifications of monthly temperature and precipitation, it was find an increased trend of warm and wet months, as associated with a reduced incidence of cold and dry months. The values of indicators calculated for the Szymbark Research Station in 1971–2015 are similar to those recorded in other mountainous areas in Europe.

1. Andrade C., Corte‐Real J., 2016, Assessment of the spatial distribution of continental‐oceanic climate indices in the Iberian Peninsula, International Journal of Climatology, 37, 1, s. 36–45. https://doi.org/10.1002/joc.4685
2. Barnett T., Zwiers F., Hengerl G., Allen M., Crowly T., Gillett N., Hasselmann K., Jones P., Santer B., Schnur R., Scott P., Taylor K., Tett S., 2005, Detecting and Attributing External Influences on the Climate System: A Review of Recent Advances, Journal of Climate, 18, s. 1291–1314. https://doi.org/10.1175/JCLI3329.1
3. Blunden J., Arndt D.S., 2016, State of the Climate in 2015, Bulletin of the American Meteorological Society, 97, 8, s. 1–275. https://doi.org/10.1175/2015BAMSStateoftheClimate.1.2016.1.test ; https://doi.org/10.1175/2016BAMSStateoftheClimate.1
4. Bochenek W., 2007, Możliwości ekstrapolacji wyników punktowych pomiarów wysokości opadów atmosferycznych na przykładzie posterunku opadowego "IG PAN" w Szymbarku w różnych skalach czasowych, [w:] A. Kostrzewski, A. Andrzejewska (red.), Program Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego a zadania ochrony obszarów Natura 2000, Biblioteka Monitoringu Środowiska, s. 101–114.
5. Bochenek W., 2016, Termiczne pory roku w Szymbarku (1971–2015), Prace Geograficzne UJ, 147, s. 67–80.
6. Ciaranek D., 2014, Variability of the thermal continentality index in Central Europe, Aerul şi Apa: Componente ale Mediului, s. 307–313.
7. De Salamanca D.A., Martín-Aranda R.M., Díaz-Sierra R., 2016, Consideration of climate change on environmental impact assessment in Spain, Environmental Impact Assessment Review, 57, s. 31–39. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2015.11.009
8. Gil E., 1994, Monitoring obiegu wody i spłukiwania na stokach, [w:] E. Gil (red.), Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego, Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty fliszowe), Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, s. 66–87.
9. Gorczyński, W., 1922, The calculation of the degree of continentality, Monthly Weather Review, 50, s. 370. https://doi.org/10.1175/1520-0493(1922)50<370b:TCOTDO>2.0.CO;2
10. Hess M., 1965, Piętra klimatyczne w Polskich Karpatach Zachodnich, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 11, Kraków.
11. Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., 1977, Stosunki termiczne Beskidu Niskiego (metoda charakterystyki reżimu termicznego gór), Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 123, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
12. Kijowska M., 2010, Charakterystyka okresu wegetacyjnego w Szymbarku w latach 1968–2009, Rocznik Świętokrzyski. Seria B. Nauki Przyrodnicze, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 31, s. 29–43.
13. Koleva E., Alexandrov V., 2008, Drought in the Bulgarian low regions during the 20th century, Theoretical and Applied Climatology, 92, s. 113–120. https://doi.org/10.1007/s00704-007-0297-1
14. Kotarba A., 1970, Charakterystyka rzeźby okolic Szymbarku, [w:] L. Starkel (red.), Badania fizycznogeograficzne otoczenia Stacji Naukowo-Badawczej Instytutu Geografii PAN w Szymbarku, Dokumentacja Geograficzna, 3, s. 7–24.
15. Kotas P., Twardosz R., 2012, Zmienność wieloletnia długotrwałości występowania mas powietrznych w Polsce Południowej, [w:] Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (red.), Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 74, Sosnowiec, s. 361–372.
16. Kożuchowski K., Wibig J., 1988, Kontynentalizm pluwialny w Polsce: zróżnicowanie geograficzne i zmiany wieloletnie, Acta Geographica Lodziensia, 55, s. 41–54.
17. Kundzewicz Z.W., 2008, Konsekwencje globalnych zmian klimatu, Nauka, 1, s. 103–118.
18. Kundzewicz Z.W., 2011, Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki: obserwacje i projekcje, Landform Analysis, 15, s. 39–49.
19. Lang R., 1915, Versuch einer exakten Klassifikation der Böden in klimatischer und geologischer Hinsicht, Internationale Mitteilungen für Bodenkunde, 5, s. 312–346.
20. Limanówka D., 2008, Zmienność klimatu Pogórza Wielickiego w latach 1978–2003 (na przykładzie stacji Dobczyce), Prace Geograficzne, 119, s. 9–28.
21. Lorenc H., 1998, Ocena stopnia realizacji programu "obserwacje meteorologiczne i badania klimatyczne w systemie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego" oraz synteza uzyskanych wyników badań za okres 1994–1997, [w:] A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski, Materiały z IX Sympozjum ZMŚP, Storkowo, 2–4 września 1998, Biblioteka. Monitoringu Środowiska, Warszawa, s. 113–118.
22. Ma J., Hung H., Macdonald R.W., 2016, The influence of global climate change on the environmental fate of persistent organic pollutants: A review with emphasis on the Northern Hemisphere and the Arctic as a receptor, Global and Planetary Change, 146, s. 89–108. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2016.09.011
23. Marsz A., 1995, Wskaźnik oceanizmu jako miara klimatycznego współoddziaływania w systemie ocean – atmosfera – kontynenty, WSM, Gdynia.
24. Mayewski P.A., Rohling E.E., Stager J.C., Karlén W., Maasch K.A., Meeker L.D., Lee-Thorp J., 2004, Holocene climate variability, Quaternary Research, 62, 3, s. 243–255. https://doi.org/10.1016/j.yqres.2004.07.001
25. Mikolaskova K., 2009, A regression evaluation of thermal continentality, Geografie, 114, 4, s. 350–362.
26. Niedźwiedź T., Twardosz R., Walanus A., 2009, Long-term variability of precipitation series in east central Europe in relation to circulation patterns, Theoretical and Applied Climatology, 98, s. 337–350. https://doi.org/10.1007/s00704-009-0122-0
27. Obrębska-Starklowa B., 1973, Stosunki mezo- i mikroklimatyczne Szymbarku, Dokumentacja Geograficzna, 5, Instytut Geografii PAN, Warszawa.
28. Obrębska-Starklowa B., Bednarz Z., Niedźwiedź T., Trepińska J., 1994, Klimat Karpat w okresie globalnego ocieplenia i prognozowane zmiany gospodarcze, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 37, s. 13–38.
29. Okołowicz W., Martyn D., 1979, Rejony klimatyczne Polski, [w:] Atlas geograficzny, PZWK, Warszawa.
30. Ped D.A., 1977, The analysis of two summer seasons with different weather conditions, Trudy GNIe, 171, s. 3–19.
31. Podstawczyńska A., 2010, Temperatura powietrza i opady atmosferyczne w regionie łódzkim w ostatnim stuleciu, [w:] J. Twardy, S. Żurek., J. Forysiak (red.), Torfowisko Żabieniec: warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 63–73.
32. Romer E., 1949, Regiony klimatyczne Polski, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe B, 16.
33. Rychliński J.P., 1923, Wahania opadów w Polsce, Wiadomości Meteorologiczne, 2.
34. Starkel L., 1972, Charakterystyka rzeźby Polskich Karpat, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 10, s. 75–150.
35. Theurillat J.P., Guisan A., 2001, Potential impact of climate change on vegetation in the European Alps: A review, Climatic Change, 50, s. 77–109. https://doi.org/10.1023/A:1010632015572
36. Tomaszewska T., 1994, Susze atmosferyczne na przestrzeni ostatniego czterdziestolecia, Mater. Konf. XXV Zjazd Agrometeorologów, Olsztyn–Mierki, 27–29.09.1994, Wydawnictwo ART, Olsztyn, s. 169–178.
37. Vilček J., Škvarenina J., Vido J., Nalevanková P., Kandrík R., Škvareninová J., 2016, Minimal change of thermal continentality in Slovakia within the period 1961–2013, Earth System Dynamics, 7, s. 735–744. https://doi.org/10.5194/esd-7-735-2016
38. Wójcik R., Miętus M., 2012, Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu długookresowych zmian temperatury powietrza w Polsce, [w:] Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (red.), Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, 74, s. 385–398.
39. Woś A., 2010, Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
40. Wypych A., 2010, Twentieth century variability of surface humidity as the climate change indicator in Kraków (Southern Poland), Theoretical and Applied Climatology, 101, 3-4, s. 475–482.