Biskup krakowski Pełka a bitwa nad Mozgawą w 1195 roku

Maciejewski, Jacek (1962– )

doi:0023-5903

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Biskup krakowski Pełka a bitwa nad Mozgawą w 1195 roku Maciejewski, Jacek (1962– )

Object structure

Biskup krakowski Pełka a bitwa nad Mozgawą w 1195 roku

Kwartalnik Historyczny R. 124 nr 3 (2017)

Maciejewski, Jacek (1962– )

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk ; Polskie Towarzystwo Historyczne

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2017

s. 411-438 ; 24 cm ; Streszczenie w jęz. angielskim

Czasopismo/Artykuł

Historiografia średniowieczna [KABA] ; Wincenty Kadłubek (bł. ; 1150-1223). Chronica Polonorum [KABA] ; Wincenty Kadłubek (bł. ; 1150-1223) -- tematy, motywy [KABA] ; mistrz Wincenty ; bitwa mozgawska ; Pełka (biskup krakowski ; 1186–1207) ; wojowniczy biskupi ; ideał biskupa

Artykuł dotyczy końca XII w., kiedy tworzyła się Polska dzielnicowa. W 1195 r., nad rzeczką Mozgawą doszło do jednej z największych bitew w ówczesnej Polsce: wojska krakowsko-ruskie, broniące praw sukcesyjnych synów Kazimierza Sprawiedliwego do tronu krakowskiego, zmierzyły się z siłami wielkopolsko-śląskimi Mieszka III. W wojnie istotną rolę odegrał ordynariusz diecezji krakowskiej Pełka (1186–1207), a analiza relacji o jego udziale w tym starciu, spisanej przez mistrza Wincentego w Chronica Polonorum, jest głównym tematem rozprawy.

Althoff Gerd, Christian Values and Noble Ideas of Rank and Their Consequences on Symbolic Acts, „e-Spania” 4, 2007, paragraf 13, <http://e-spania.revues.org/4053>.
Arranz Guzmán Ana, Cuando el clérigo va a la Guerra. Algunos ejemplos de obispos „peleadores”, w: Guerra y paz en la Edad Media, red. eadem, María del Pilar Rábade Obradó, Óscar Villarroel Gonzáles, Silex, Madrid 2013, s. 275–308.
Arnold Benjamin, Medieval German Bishops and their Military Retinues in the Medieval Empire, „German History” 7, 1989, 2, s. 161–183.
Bachrach David, Religion and the Conduct of War, c.300–c.1215, The Boydell Press, Woodbridge 2003.
Bachrach David, Military Chaplains and the Religion of War in Ottonian Germany, 919–1024, „Religion, State and Society” 39, 2011, 1, s. 13–31.
Banaszkiewicz Jacek, Narrator w przebraniu, czyli Mistrz Wincenty o bitwie mozgawskiej, w: „Onus Athlanteum”. Studia nad Kroniką biskupa Wincentego, red. Andrzej Dąbrówka, Witold Wojtowicz, Pro Cultura Literaria i IBL PAN Warszawa 2009, s. 423–434.
Banaszkiewicz Jacek, Atrybuty społeczne „ordines”. Kilka obrazków z X–XI wieku, w: idem, Trzy po trzy o dziesiątym wieku, Avalon, Kraków 2014, s. 221–240.
Baran-Kozłowski Wojciech, Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz (1199–1219). Działalność kościelna i polityczna, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
Bartos Sebastian, „Negotiations of Power in a Medieval Society. Ecclesiastical Authority and Secular Rulership in Little Poland, 1177–1320”, praca doktorska obroniona na University of New York, 2008.
Bartos Sebastian, Post-Gregorian Episcopal Authority and the Struggle for Ducal Krakow, 1177–1210, „The Polish Review” 58, 2013, 3, s. 3–33.
Bieniak Janusz, Bieniak [głos w dyskusji], w: Mistrz Wincenty Kadłubek — pierwszy uczony polski — w 750-lecie śmierci. Sympozjum naukowe zorganizowane w Poznaniu staraniem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Polskiego Towarzystwa Historycznego w dniach 23 i 24 listopada 1973, St. Źr. 20, 1976, s. 123–124.
Bieniak Janusz, Polska elita polityczna XII wieku (cz. 1: Tło działalności), w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 2, red. Stefan K. Kuczyński, DiG, Warszawa 1982, s. 11–61.
Bieniak Janusz, Polska elita polityczna XII wieku (cz. IIID: Arbitrzy książąt — zmierzch), w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 9, red. Stefan K. Kuczyński, DiG, Warszawa 2001, s. 9–53.
Chmielewska Katarzyna, Recepcja rzymskiej literatury antycznej w „Kronice polskiej” Mistrza Wincentego, w: „Onus Athlanteum”. Studia nad Kroniką biskupa Wincentego, red. Andrzej Dąbrówka, Witold Wojtowicz, IBL PAN, Pro Cultura Literaria, Warszawa 2009, s. 215–230.
Clauss Martin, Der Krieg als Mittel und Thema der Kommunikation. Die Narrative Funktion des Gottesurteils, w: Gottes Werk und Adams Beitrag. Formen der Interaktion zwischen Mensch und Gott im Mittelalter, red. Thomas Honegger, Gerlinde Huber-Rebenich, Volker Leppin, De Gruyter, Berlin 2014, s. 128–141.
Dobosz Józef, Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002.
Dobosz Józef, Skibiński Edward, The Church in the Gallus Anonymous’ Chronicle — Gallus within the Church, w: Gallus Anonymous and His Chronicle in the Context of Twelfth-Century Historiography from the Perspective of the Latest Research, red. Krzysztof Stopka, PAU, Kraków 2010, s. 75–89.
Duggan Lawrence, Armsbearing and the Clergy in the History and Canon Law of Western Christianity, The Boydell Press, Woodbridge 2013.
Fenton Kirsten A., Writing Masculinity and Religious Identity in Henry of Huntingdon, w: Religious Men and Masculine Identity in the Middle Ages, red. P.H. Cullum, Katherine J. Lewis, The Boydell Press, Woodbridge 2013, s. 64–76
Gajek Jan S., Teodozjusz Grek i jego „Słowo o wierze chrześcijańskiej i łacińskiej”, w: Teologia i kultura duchowa starej Rusi, red. Wacław Hryniewicz, Jan S. Gajek, Wydawnictwo KUL, Lublin 1993.
Gerrard Daniel, Fighting Clergy, Church Councils and the Contexts of Law. The Cutting Edge of Orthodoxy or the Ambiguous Limits of Legitimacy, w: Heresy and the Making of European Culture. Medieval and Modern Perspectives, red. Andrew P. Roach, James R. Simpson, Ashgate, Farnham–Burlington 2013, s. 275–288.
Gerrard Daniel, „The Military Activities of Bishops, Abbots, and other Clergy in England, c. 900‒1200”, niepublikowana rozprawa doktorska, University of Glasgow 2010, http://theses.gla.ac.uk/2671/.
Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów śląskich, t. 1: Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1973.
Jensen Carsten S., Bishops and Abbots at War. Some Aspects of Clerical Involvement in Warfare in Twelfth and Early Thirteenth Century Livonia and Estonia, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clerical World in Cultural Perspective, red. Radosław Kotecki, Jacek Maciejewski, John S. Ott, Brill, Leiden–Boston 2018, s. 404–434.
Kiechhefer Richard, Magic in the Middle Ages, Cambridge University Press, Cambridge 2014.
Keupp Johann, Die Zwei Schwerter des Bischofs. Von Kriegsherren und Seelenhirten im Reichsepiskopat der Stauferzeit, „Zeitschrift für Kirchengeschichte” 117, 2006, s. 1–24.
Kotecki Radosław, Ordynariusz płocki Szymon w Gallowej narracji o bitwie Mazowszan z Pomorzanami, w: Ecclesia et bellum. Kościół wobec wojny i zaangażowania militarnego duchowieństwa w wiekach średnich, red. Radosław Kotecki, Jacek Maciejewski, Bydgoszcz 2016, s. 142–167.
Kotecki Radosław, Lions and Lambs, Wolves and Pastors of the Flock. Portraying Military Activities of Bishops in Twelfth Century Poland. A Comparative View, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clerical World in Cultural Perspective, red. Radosław Kotecki, Jacek Maciejewski, John S. Ott, Brill, Leiden–Boston 2018, s. 303–340.
Kotecki Radosław, With the Sword of Prayer, or How the Medieval Bishop Should Fight, „Questiones Medii Aevii Novae” 21, 2016, s. 343–371.
Krawiec Adam, Seksualność w średniowiecznej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000.
Kürbis Brygida, Jak mistrz Wincenty pisał historię Polski, w: Mistrz Wincenty Kadłubek. Człowiek i dzieło, pośmiertny kult i legenda, red. Krzysztof Prokop, PAU, Kraków 2001, s. 59–78.
Lapina Elisabeth, Warfare and the Miraculous in the Chronicles of the First Crusade, The Pennsylvania State University Press, Philadelphia 2015.
Lis Artur, Spory wokół biografii i mistrza Wincentego Kadłubka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Litak Stanisław, Struktura terytorialna Kościoła łacińskiego w Polsce w roku 1772, Wydawnictwo KUL, Lublin 1979.
Lund Niels, The Military Obligations of the Danish Church in the High Middle Ages, w: The Medieval Way of War. Studies in Medieval Military History in Honor of Bernard S. Bachrach, red. Gregory I. Halfond, Ashgate, Farnham–Burlington 2015, s. 295–307.
Biskup krakowski Pełka a bitwa nad Mozgawą w 1195 roku Łowmiański Henryk, Początki Polski, t. 6/1, PWN, Warszawa 1985.
Maciejewski Jacek, A Bishop Defends His City, or Master Vincentius’s Troubles with the Military Activity of His Superior, w: Between Sword and Prayer. Warfare and Medieval Clerical World in Cultural Perspective, red. Radosław Kotecki, Jacek Maciejewski, John S. Ott, Brill, Leiden–Boston 2018, s. 341–368.
Maciejewski Jacek, Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Societas Vistulana, Kraków–Bydgoszcz 2003.
Maciejewski Jacek, Precedencja biskupów polskich w Polsce piastowskiej, „Nasza Przeszłość” 99, 2003, s. 5–26.
Maleczyński Karol, Jarosław, książę opolski, biskup wrocławski, PSB, t. 11, Wrocław 1964–1965, s. 1.
Mika Norbert, Mieszko. Książę raciborski i pan Krakowa. Dzielnicowy władca Polski (ok. 1142–1211), Avalon, Kraków 2010.
Miller Maureen, Clothing the Clergy. Virtue and Power in Medieval Europe, Cornell University Press, Ithaca–London 2014.
Nelson Janet L., The Church’s Military Service in the Ninth Century. A Contemporary View?, w: Politics and Ritual in Early Medieval Europe, red. eadem, The Hamblendon Press, London 1986, s. 117–132.
Pauk Marcin R., Wółkiewicz Ewa, „Ministri enim altaris ministri curiae facti sunt”. Ottońsko-salicki „system” Kościoła Rzeszy i jego oddziaływanie w Europie Środkowo-Wschodniej w XI–XII wieku, w: Kościół w monarchiach Przemyślidów i Piastów, red. Józef Dobosz, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, s. 105–138.
Prinz Franz E., Klerus und Krieg im früheren Mittelalter. Untersuchungen zur Rolle der Kirche beim Aufbau der Königsherrschaft, Hiersemann, Stuttgart 1971.
Przybył Maciej, Mieszko III Stary, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002.
Rajman Jerzy, Mieszko Plątonogi, pierwszy książę raciborsko-opolski (1173–1211), KH 19, 1996, 1, s. 23–41.
Reid Jr. Charles J., The Rights of Self-Defence and Justified Warfare in the Writings of the Twelfth and Thirteenth-Century Canonists, w: Law as Profession and Practice in Medieval Europe. Essays in Honor of James A. Brundage, red. Kenneth Pennington, Ashgate, Farnham–Burlington 2011, s. 73–91.
Reuter Tymothy, „Episcopi cum sua militia”. The Prelate as Warrior in the Early Staufer Era, w: Warriors and Churchmen in the High Middle Ages, red. idem, The Hambledon Press, London–Rio Grande 1992.
Reynolds Roger E., Clerical Orders in the Early Middle Ages. Duties and Ordination, Ashgate, Aldershot–Brookfield–Singapore–Sydney 1999.
Russell Frederick H., The Just War in the Middle Ages, Cambridge University Press, Cambridge 1975.
Sielicki Franciszek, Polsko-ruskie stosunki wyznaniowe w XI i XII wieku, w: Dzieło chrystianizacji Rusi Kijowskiej i jego konsekwencje w kulturze Europy, red. Ryszard Łużny, Wydawnictwo KUL, Lublin 1988, s. 35–49.
Skwierczyński Krzysztof, Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2005.
Smirnova Victoria, No Way to Salvation for German Bishops? The Case of St. Engelbert of Cologne, w: Saintly Bishops and Bishops’ Saints, red. John S. Ott, Trpimir Verdiš, Humaniora, Zagreb 2012, s. 183–200.
Smoliński Marek, Sojusze Mieszka III Starego przed bitwą mozgawską, „Przegląd Zachodniopomorski” 21, 2006, 4, s. 83–105.
Smolka Stanisław, Mieszko Stary i jego wiek, Gebethner i Spółka, Warszawa 1881.
Szczur Stanisław, Biskupi krakowscy w Polsce piastowskiej. Między tronem a ołtarzem, w: Katedra krakowska w średniowieczu. Materiały sesji oddziału krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. Joanna Daranowska-Łukaszewska, Kazimierz Kuczman, Oddział Krakowski SHS, Kraków 1996, s. 9–24.
Tomaszek Michał, Modlitwa i łzy bronią biskupa. Pasterze polskiego Kościoła a walka orężna w ujęciu Wincentego Kadłubka, RH 71, 2005, s. 121–136.
Vetulani Adam, Prawo kanoniczne i rzymskie w Kronice mistrza Wincentego, St. Źr. 20, 1976, s. 35–45.
Wilska Małgorzata, Błazen na dworze Jagiellonów, Neriton, IH PAN, Warszawa1998.
Wasilewski Tadeusz, O służbie wojskowej ludności wiejskiej i składzie społecznym wojsk konnych i pieszych we wczesnym średniowieczu polskim, PH 51, 1960, 1, s. 1–23.
Webb Jeffrey Robert, Representations of the Warrior-Bishop in Eleventh-Century Lotharingia, „Early Medieval Europe” 24, 2016, 1, s. 103–130.
Wiszewski Przemysław, Polska w kronice Mistrza Wincentego. Ze studiów nad terminologią dzieła i hierarchiami wartości w Polsce pełnego średniowiecza, w: „Onus Athlanteum”. Studia nad Kroniką biskupa Wincentego, red. Andrzej Dąbrówka, Witold Wojtowicz, IBL PAN, Pro Cultura Literaria, Warszawa 2009, s. 75–90.
Włodarski Bronisław, Polska i Ruś 1194–1340, PWN, Warszawa 1966.
Wolverton Lisa, Cosmas of Prague. Narratives, Classicism, Politics, The Catholic University of America Press, Washington 2015.
Wójcik Walenty, Prawo celibatu w Polsce średniowiecznej, „Roczniki Teologiczno-Kanonicze” 5, 1958, s. 55–82.