Kapitał społeczny i ludzki jako niematerialny zasób rozwoju lokalnego w świetle badań ankietowych mieszkańców wsi województwa pomorskiego = Social and human capital as an intangible resource for local development in view of the questionnaire study of rural inhabitants in Pomorskie Province

Tarkowski, Maciej

doi:1642-4689

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Kapitał społeczny i ludzki jako niematerialny zasób rozwoju lokalnego w świetle badań ankietowych mieszkańców wsi województwa pomorskiego = Social and human capital as an intangible resource for local development in view of the questionnaire study of rural inhabitants in Pomorskie Province Tarkowski, Maciej

Object structure

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 46

Polityka rolna -- Polska -- 1990- -- czasopisma [KABA] ; Wsie -- czasopisma [KABA] ; Wsie -- Polska -- 1990- -- czasopisma [KABA] ; kapitał społeczny ; kapitał ludzki ; obszary wiejskie ; województwo pomorskie

W artykule przedstawiono terytorialne zróżnicowanie kapitału ludzkiego i społecznego na przykładzie obszarów wiejskich województwa pomorskiego ogółem, w podziale na gminy podmiejskie i pozostałe wiejskie oraz w podziale na regiony historyczne. Kapitał ludzki rozumiany jest jako zestaw wiedzy, umiejętności i kompetencji służących aktywności ekonomicznej. Kapitał społeczny to umiejętności współpracy międzyludzkiej w obrębie grup i organizacji, w celu osiągnięcia wspólnych interesów. Oba rodzaje kapitału stanowią istotny niematerialny zasób rozwoju lokalnego. W artykule skupiono się na przybliżeniu aspektów, które z uwagi na trudność pomiaru są pomijane w większości badań wykorzystujących dane wtórne. W tym celu wykorzystano dane pierwotne pochodzące z badania ankietowego na próbie 7,1 tys. osób (w tym 2,3 tys. mieszkańców wsi). Analizie poddano zagadnienia: wartości w życiu, zaufania do innych osób i instytucji, identyfikacji i związków z miejscem zamieszkania oraz postaw wobec pracy. Na podstawie uzyskanych wyników sformułowano trzy grupy wniosków: (1) zróżnicowanie badanych cech w układzie miasto–wieś nie było tak znaczne, jak pokazują najczęściej stosowane wskaźniki aktywności społecznej i przedsiębiorczości; (2) podmiejskie położenie, poza zjawiskami wprost zależnymi od korzyści aglomeracji, nie miało większego wpływu na badane cechy; (3) nie stwierdzono wyraźnych różnic w przekroju regionów historycznych, choć w jednym zaobserwowano pewne odmienności.

1. Bański J., 2008, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, Studia Obszarów Wiejskich, 14.
2. Bański J., 2010, Odrębność obszaru podmiejskiego w kontinuum miejsko-wiejskim, Czasopismo Geograficzne, 80, 4, s. 210–228.
3. Bański J., 2014, Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 441–470.
https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.4.1 -
4. Becattini G., Bellandi M., Ottati G., Sforzi F., 2003, From industrial districts to local development, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
5. Bird B., 1995, Towards a theory of entrepreneurial competency, [w:] J.A. Katz, R.H. Brockhaus (red.), Advances in entrepreneurship, firm emergence and growth, JAI Press, s. 51–72.
6. Brol R., 1998, Rozwój lokalny – nowa logika rozwoju gospodarczego, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 785, s. 11–15.
7. Coffey W.J., Polese M., 1984, The concept of local development: a stages model of endogenous regional growth, Papers in Regional Science, 55, 1, s. 1–12.
https://doi.org/10.1007/BF01939840 -
https://doi.org/10.1111/j.1435-5597.1984.tb00823.x -
8. Coffey W.J., Polese M., 1985, Local development: conceptual bases and policy implications, Regional Studies, 19, 2, s. 85–93.
https://doi.org/10.1080/09595238500185101 -
9. Coleman J. S., 1998, Social Capital in the Creation of Human Capital, American Journal of Sociology, 94, s. 95–120.
https://doi.org/10.1086/228943 -
10. Czapiewski K.Ł., 2006, Rural areas of success – in the search definitions and measures, Europa XXI, 15, s. 77–86.
11. Czapiewski K.Ł., 2010, Koncepcja wiejskich obszarów sukcesu społeczno-gospodarczego i ich rozpoznanie w województwie mazowieckim, Studia Obszarów Wiejskich, 22, s. 7–218.
12. Czyżewski A.B., Góralczyk-Modzelewska M., Saganowska E., Wojciechowska M., 2001, Regionalne zróżnicowanie kapitału ludzkiego w Polsce, Studia i Prace. Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomicznych GUS i PAN, 277, s. 1–27.
13. Domański B., 2004, Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne, Studia Regionalne i Lokalne, 16, 2, s. 7–23.
14. Działek J., 2011, Kapitał społeczny jako czynnik rozwoju gospodarczego w skali regionalnej i lokalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
15. Działek J., 2011, Kapitał społeczny – ujęcia teoretyczne i praktyka badawcza, Studia Regionalne i Lokalne, 45, 3, s. 100–118.
16. Fedyszak-Radziejowska B., 2005, Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy? Przykłady polskich gmin wiejskich, [w:] T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 65–90.
17. Fedyszak-Radziejowska B., 2014, Społeczności wiejskie dziesięć lat po akcesji. Postawy, wartości i uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, [w:] I. Nurzyńska, W. Poczta, Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 153–174.
18. Frykowski M., Starosta P, 2005, Kapitał społeczny na terenie województwa łódzkiego, [w:] K. Gorlach, G. Foryś (red.), W obliczu zmiany. Wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 79–106.
19. Gorzelak G., 2003, Bieda i zamożność regionów. Założenia, hipotezy, przykłady, Studia Regionalne i Lokalne, 11, 1, s. 37–59.
20. Grosse G. T., 2002, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, Studia Regionalne i Lokalne, 8, 1, s. 25–48.
21. Halamska M., 2008, Kapitał społeczny wsi. Próba rekonstrukcji, Przegląd Socjologiczny, 57, s. 81–105.
22. Heffner K., 2007, Wiejskie rynki pracy – kurczące się zasoby czy niewyczerpane rezerwy?, [w:] W. Kamińska i K. Heffner, Wiejskie rynki pracy – zasoby, aktywizacja, nowe struktury, Studia KPZK PAN, 145, s. 8–51.
23. Herbst M., 2007, Wpływ kapitału ludzkiego i społecznego na (krótkookresowy) wzrost gospodarczy w polskich podregionach, [w:] M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 166–203.
24. Janc K., 2009, Zróżnicowanie przestrzenne kapitału ludzkiego i społecznego w Polsce, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 8, s. 1–120.
25. Jażdżewska I., Frykowski M., 2006, Rozwój gospodarczy gmin a aktywność obywatelska mieszkańców wsi i małych miast województwa łódzkiego, [w:] E. Psyk–Piotrowska (red.), Kapitał społeczny, partycypacja obywatelska, rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 104–128.
26. Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2014, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu, Samorząd Terytorialny, 25, 4, s. 5–21.
27. Krzysztofek K., Szczepański M.S., 2005, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
28. Knieć W., Goszczyński W., Obracht-Prondzyński C., 2013, Kapitał społeczny wsi pomorskiej, Kaszubski Uniwersytet Ludowy, Wieżyca.
29. Łabędzki H., 2011, Kapitał ludzki i społeczny na obszarach wiejskich powiatu Żary, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Roczniki Naukowe, 13, 2, s. 284–289.
30. Marchewka K., 2000, Główne nurty w teorii kapitału, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 63, 3, s. 105–120.
31. Mularska M., 2006, Aprobata wybranych norm społecznych na obszarach wiejskich, [w:] E. Psyk–Piotrowska (red.), Kapitał społeczny, partycypacja obywatelska, rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 89–103.
32. OECD, 1998, Human Capital Investment. An International Comparison, Paris.
33. Parysek J.J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
34. Piróg D., 2015, Kompetencje z zakresu przedsiębiorczości: rozważania teoretyczne i ich ilustracje w obszarze szkolnictwa wyższego, Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, s. 364–376.
35. Porter M.E., 2000, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa.
36. Psyk-Piotrowska E., Zajda K., Kretek-Kamińska A., Walczak-Duraj D., 2013, Struktura i uwarunkowania kapitału społecznego w lokalnych grupach działania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
37. Ptak A., 2015, Lokalna społeczność w procesie tworzenia funduszu sołeckiego, Studia Regionalne i Lokalne, 59, 1, s. 138–153.
38. Raport techniczny z realizacji badania "Wzorcowy System Regionalny Monitoringu Jakości Usług Publicznych i Jakości Życia", 2013, Pracownia Badań Społecznych (maszynopis).
39. Sagan I., 2007, Teorie rozwoju regionalnego i ich praktyczne zastosowanie, [w:] G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 91–108.
40. Walukiewicz S., 2007, Four Forms of Capital and Proximity, Working Paper of Systems Research Institute of Polish Academy of Sciences, 3, s. 1–40.
41. Wendt J., 2007, Wymiar przestrzenny struktur i aktywności społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Prace Geograficzne, 208, s. 7–230.
42. Wójcik M., 2010, Wieś metropolitalna – podstawowe pojęcia i koncepcje badawcze, 58. Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Łódź, 8–12 września 2010 r.
43. Wójcik M., 2013, Geografia wsi w Polsce. Ewolucja koncepcji i problemów badawczych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 13, s. 4–18.
44. Wójcik M., Dmochowska-Dudek K., Traczyk A., 2014, Konflikty społeczno-przestrzenne na obszarach wiejskich województwa łódzkiego, Biuletyn Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego, 4, s. 8–11.
45. Zaucha J., Brodzicki T., Ciołek D., Komornicki T., Mogiła Z., Szlachta J., Zaleski J., 2015, Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju, Difin SA, Warszawa.