Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka : analiza przekazów i edycja

Choptiany, Michał (1984– )

doi:e-ISSN 2450-8349

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka : analiza przekazów i edycja Choptiany, Michał (1984– )

Object structure

Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka : analiza przekazów i edycja

Odrodzenie i Reformacja w Polsce T. 60 (2016)

Choptiany, Michał (1984– )

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Instytut Historii PAN

Warszawa

2016

s. 155-213 : il. ; Tekst również łac. ; Streszcz. ang.

Czasopismo/Artykuł

Rheticus (1514-1576) [KABA] ; Retyk, Jerzy Joachim (1514-1574) ; Dudith, András (1533-1589) [KABA] ; Dudycz, Andrzej (1533-1589) ; Astrologia renesansowa [KABA] ; obieg rękopiśmienny - 16 w., 17 w. ; propaganda polityczna - 16 w., 17 w. ; Polska -- polityka -- propaganda -- 16-17 w. [JHPBN] ; Polska -- 1572-1573 (Bezkrólewie) -- źródła [KABA] ; Rękopisy -- Polska -- 16 w. [KABA] ; Rękopisy -- Polska -- 17 w. [KABA]

Artykuł stanowi propozycję uporządkowania zagadnień związanych z dużym zróżnicowaniem przekazów rękopiśmiennych funkcjonujących razem pod nazwą „przepowiedni elekcyjnej”, przypisywanej Jerzemu Joachimowi Retykowi. Autor proponuje model pokazujący, w jaki sposób oryginalny, niezachowany do dnia dzisiejszego w postaci autografu tekst „przepowiedni”, po wprowadzeniu do obiegu rękopiśmiennego za sprawą korespondencji i wykonywanych licznie odpisów, ulegał procesom kontaminacji i interpolacji, przy jednoczesnym kształtowaniu się tradycji wernakularnych tego tekstu. Procesy te zostały zilustrowane w aneksach źródłowych zawierających edycje przekazów w języku łacińskim, polskim i niemieckim.

G. Almási, The Uses of Humanism: Johannes Sambucus (1531–1584), Andreas Dudith (1533–1589), and the Republic of Letters in East Central Europe, Leiden–Boston 2009
M. Azzolini, Refining the Astrologer’s Art. Astrological Diagrams in Bodleian MS Canon. Misc. 24 and Cardanos „Libelli Quinque” (1547), „Journal for the History of Astronomy”, 42, 2011, 1, s. 1-25
H. Barycz, Krakowski pobyt Jerzego Joachima Retyka, w: idem, Między Krakowem a Warmią i Mazurami, Olsztyn 1987, s. 169-212
L. A. Birkenmajer, Mikołaj Kopernik. Część I: Studya nad pracami Kopernika oraz materyały biograficzne, Kraków 1900
K. H. Burmeister, Georg Joachim Rhetikus 1514–1574. Eine Bio-Bibliographie, Bd. 1–3, Wiesbaden 1968
M. Choptiany, „Dyjalog” Kasjana Sakowicza (1642) jako druk i rękopis. Siedemnastowieczne spory kalendarzowe i problem obiegu idei w kulturze staropolskiej, „Pamiętnik Literacki”, 107, 2017, w druku
M. Choptiany, „Przestroga” Jana Latosza z 1595 roku. Prolegomena do edycji krytycznej na podstawie siedemnastowiecznego rękopisu z Biblioteki Narodowej w Warszawie, „Terminus”, 16, 2014, nr 2, s. 175-192
M. Choptiany, „Ultra prognosticare me sidera non permittunt”. O astrologicznych źródłach przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 61, 2016, nr 4, w druku
D. Danielson, The First Copernican. Georg Joachim Rheticus and the Rise of the Copernican Revolution, New York 2006
H. Degering, Kurzes Verzeichnis der germanischen Handschriften der Preussischen Staatsbibliothek, Bd. 1: Die Handschriften in Folioformat, Leipzig 1925
J. Dianni, Pobyt J. J. Retyka w Krakowie, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, 1, 1953, s. 64-80`
Dudith András könyvtára. Részleges rekonstrukció, összeállította és az előszót írta J. Jankovics, I. Monok, Szeged 1993
A. Grafton, Cardano’s Cosmos. The Worlds and Works of a Renaissance Astrologer, Cambridge (Mass.)–London 2001
O. Günther, Katalog der Danziger Stadtbibliothek, Bd. 1, Theil 1: Die Danzig betreffenden Handschriften, Danzig 1892
O. Günther, Katalog der Danziger Stadtbibliothek, Bd. 1, Theil 2, Danzig 1903
D. Haberland, Thomas Rehdiger – Humanist, Sammler und Begründer der Breslauer Stadtbibliothek, w: Śląska Republika Uczonych / Schlesische Gelehrten republik / Slezská vědecká obec, t. 4, red. M. Hałub, A. Mańko-Matysiak, Wrocław 2010, s. 73-112
L. Hajdukiewicz, Retyk Jerzy Joachim, PSB, 21, 1988, s. 255-259
L. Harc, Samuel Beniamin Klose (1730–1798). Studium historiograficzno-źródłoznawcze, Wrocław 2002 (Acta Universitatis Wratislaviensi; 2389 – Historia, 157)
Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, t. 1: Rękopisy 1505-7325, red. J. Turska, Wrocław 1948
Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego, a później kasztelana bieckiego księga pamiętnicza, wyd. A. Z. Helcel, Kraków 1864
Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie. Sygnatury 1682-2000, oprac. M. Kukiel, uzup. A. Homecki, Kraków 1988
Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, t. 7: Rękopisy 6601-7000. Zbiory Morstinów, Radziwiłłów, Potockich i inne rękopisy XVI–XVIII w., red. K. Muszyńska, Warszawa 1969
A. Kersten, Geneza „Nowej Gigantomachii”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, 10, 1955, nr 1, s. 1-20
A. Kersten, Pierwszy opis obrony Jasnej Góry w roku 1655. Studia nad „Nową Gigantomachią” ks. Augustyna Kordeckiego, Warszawa 1958
W. Kętrzyński, Katalog rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, t. 1, Lwów 1881
A. T. Klubiński, Diversi color - kariera przepowiedni elekcyjnej (1697-1764), „Barok”, 5, 1998, z. 1, s. 225-233
J. Kraai, Rheticus’ Heliocentric Providence. A Study Concerning the Astrology and Astronomy of the Sixteenth Century, rozprawa doktorska, Universität Heidelberg, 2001, http://www.ub.uni-heidelberg.de/archiv/3254 (12 V 2016)
J. Kroczak, „Jeśli mię wieźdźba prawdziwa uwodzi...” Prognostyki i znaki cudowne w polskiej literaturze barokowej, Wrocław 2006
S. Kutrzeba, Catalogus codicum manu scriptorum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis, vol. 2, Cracoviae 1913
I. Lewandowski, Jerzy Joachim Retyk i jego „Pochwała Prus”, „Rocznik Gdański”, 32, 1972, z. 2, s. 73-94
Z. Libiszowska, Antyszwedzka literatura propagandowa z czasów „potopu”, w: Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655-1660, t. 2: Rozprawy, Warszawa 1957, s. 481-527
B. Nadolski, Ze studiów nad życiem literackim i kulturą umysłową na Pomorzu w XVI i XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969
Nicolaus Copernicus Gesamtausgabe, Bd. VIII/1: Receptio Copernicana: Texte zur Aufnahme der Copernicanischen Theorie, hrsg. von H. Nobis, A. M. Pastori, Berlin 2002
J. D. North, Horoscopes and History, London 1986
Z. Nowak, Antyreformacyjna elegia Dantyszka o zagładzie Gdańska, OiRwP, 16, 1971, s. 3-35
J. Nowak-Dłużewski, Bibliografia staropolskiej okolicznościowej poezji politycznej (XVI–XVIII), Warszawa 1964
A. Oszczęda, Z kroniki do sylwy. Wokół problemów rękopisu i druku w początkach XVII wieku. Część 1: Pieśń o zdobyciu Smoleńska Marcina Paszkowskiego. Uwagi o autorstwie i migracji tekstu, „Pamiętnik Literacki”, 102, 2011, z. 4, s. 175-180
A. Oszczęda, Z kroniki do sylwy. Wokół problemów rękopisu i druku w początkach XVII wieku. Część 2: Wiersz Macieja Stryjkowskiego w lwowskim rękopisie Ossolineum, „Pamiętnik Literacki”, 104, 2013, z. 3, s. 231-248
J. Partyka, Rękopisy dworu szlacheckiego doby staropolskiej, Warszawa 1995
A. Przyboś, Michałowski Jakub, PSB, 20, 1975, s. 652-654
T. Przypkowski, Astronomia i astrologia w Krakowie w drugiej połowie XVI wieku, w: Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. E. Rybka, Wrocław 1975, s. 185-202
A. Skolimowska, Vaticinium ruiturae Poloniae. Was Dantiscus Foretelling the Downfall of Poland, w: Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, p. 5: Respublica Litteraria in Action, vol. 3: New Sources, red. K. Tomaszuk, Warsaw 2016, s. 99-113
Staropolska kultura rękopisu, red. H. Dziechcińska, Warszawa 1990
Staropolskie przepowiednie i mirabilia, oprac. J. Kroczak, Wrocław 2007
E. Śnieżyńska-Stolot, „Zamek piękny na wzgórzu...”. Horoskopy – zapomniane źródło historyczne, Kraków 2015
R. S. Westman, The Copernican Question. Prognostication, Skepticism, and Celestial Order, Berkeley–Los Angeles–London 2011
M. Wichowa, Elementy biblioterapii w literaturze polskiej epok dawnych. Rekonesans historycznoliteracki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, 17, 2013, s. 49-66
W. Wisłocki, Katalog rękopisów Biblijoteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, cz. 1: Wstęp. Rękopisy 1-1875, Kraków 1877
J. Włodarczyk, Wstęp, w: J. J. Retyk, Relacja pierwsza z ksiąg „O obrotach” Mikołaja Kopernika, tł. I. Lewandowski, wstęp i koment. J. Włodarczyk, Warszawa 2015