Miasto podwójne jako forma osadnicza = The “double town” as a form of settlement

Szmytkie, Robert

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Miasto podwójne jako forma osadnicza = The “double town” as a form of settlement Szmytkie, Robert

Object structure

Miasto podwójne jako forma osadnicza = The “double town” as a form of settlement

Przegląd Geograficzny T. 88 z. 4 (2016)

double towns ; administrative changes of cities ; Poland

The main aim of this article is to attempt to define the term “double town” as a form of settlement, and to order the terminology used in reference to this group of towns. Double towns are settlements created as a result of an administrative connection of two towns. In the literal meaning, they would be towns consisting of two elements with a town character (double towns sensu stricto). In a broader context, double towns may consist of more elements, among which two should be settlement units with a town character (double towns sensu largo). Double towns emerge via two stages, of which the first entails the creation of a concentration of towns (a bicentric agglomeration form), and the second a formal connection between the said of towns into one urban organism. The regress of double towns may in turn result from integration (a unification of spatial structure), disintegration (the gaining of administrative independence by elements of a double town), incorporation (a double town becomes part of another town/city), degradation (a loss of town privileges) or partial or total disappearance (total or partial abandonment of a town). In reference to the character of form of settlement, double towns can be divided into four groups : a) double towns in the narrow sense (sensu stricto): – with a twin layout, consisting of two towns of similar size and rank, e.g. Nowogród and Krzystkowice, Nowa Ruda and Słupiec, Kraśnik and Kraśnik Fabryczny; – with a satellite layout, where one town is considerably bigger than the other, e.g. Bełchatów and Grocholice, Sochaczew and Chodaków, Rawicz and Sarnowa. b) double towns in the broad sense (sensu largo): – with a twin layout, e.g. Czerwionka-Leszczyny, Lędziny and Hołdunów; – with a satellite layout, e.g. Zawiercie and Kromołów, Mielec and Rzochów. In the case of double towns’ functional layouts, five types can be distinguished when the towns are joined, i.e.: – double towns whose components have similar functions and constitute competing centres (usually focal centers of similar rank), e.g. Kórnik and Bnin; – double towns, whose components are specialised centres, as a result of their affiliation with a particular functional area (usually an industrial region), e.g. Nowa Ruda and Słupiec; – double towns whose components have diverse functions independent of each other as regards the functional aspect, e.g. Władysławowo and Jastrzębia Góra; – double towns with two components of disparate rank, despite their functional types (the larger town usually serving as a district centre, the smaller as the administrative centre of the local-authority area or gmina), e.g. Rawicz and Sarnowa; – double towns with an interurbation character – a settlement group whose elements have different and mutually supplemental functions (with one town being a focal centre while the other is a specialised centre), e.g. Kraśnik and Kraśnik Fabryczny.

1. Anishenko A.G., Sergunin A.A., 2012, Twin cities, a new form of cross-border cooperation in the Baltic Sea Region, Baltic Region, 1 (11), s. 19-27.
https://doi.org/10.5922/2079-8555-2012-1-3 -
2. Beaujeu-Garnier J., Chabot G., 1971, Zarys geografii miast, PWE, Warszawa.
3. Beskidová L., 2006, Trh práce a zaměstnanost v okrese Frýdek-Místek, Univerzita Pardubice, Pardubice.
4. Borchert J.R., 1961, The Twin Cities urbanized area: Past, present, future, Geographical Review, 51(1), s. 47-70.
https://doi.org/10.2307/212485 -
5. Brezonik P. L., Stadelmann T.H., 2002, Analysis and predictive models of stormwater runoff volumes, loads, and pollutant concentrations from watersheds in the Twin Cities metropolitan area, Minnesota, USA, Water Research, 36, 7, s. 1743-1757.
https://doi.org/10.1016/S0043-1354(01)00375-X -
6. Brzozowska A. (red.), 1998, Związki bliźniacze. Współpraca międzynarodowa samorządów lokalnych, Wydawnictwo Związku Miast Bliźniaczych, Poznań.
7. Cremer R.D., De Bruin A., Dupuis A., 2001, International sister-cities: Bridging the global-local divide, American Journal of Economics and Sociology, 60, 1, s. 377-401.
https://doi.org/10.1111/1536-7150.00066 -
8. Drobek W., 2005, Disappearance of inner historical border (the cace study of Nowogród Bobrzański, Poland), [w:] M. Koter, K. Heffner (red.), The Role of Borderlands in United Europe, Region and Regionalism, 7, 2, s. 27-30.
9. Drobek W., Dawidejt-Jastrzębska E., 2011, Cieszyn i Český Těšín – partnerstwo transgraniczne miast bliźniaczych, Studia Śląskie, 70, s. 73-91.
10. Dziewoński K., 1962, Zagadnienia typologii morfologicznej miast w Polsce, Czasopismo Geograficzne, 33, s. 441-457.
11. Fogel J. (red.), 2007, Z dziejów Kórnika i Bnina, Urząd Miejski w Kórniku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
12. Galaskiewicz J., 1997, An urban grants economy revisited: Corporate charitable contributions in the Twin Cities, 1979-81, 1987-89, Administrative Science Quarterly, 42, 3, s. 445-471.
https://doi.org/10.2307/2393734 -
13. Geßler T., Konieczny B., 2004, Grenzüberschreitende Zusammenarbeit im Spannungsfeld zwischen alltagskultureller und offizieller Ebene: Eine Bestandsaufnahme in der Doppelstadt Guben – Gubin, [w:] D. Bölitz, J. Flacke, H. Köckler (red.), Grenzüberschreitende Raumplanung – Beobachtungen in der deutsch-polnischen Grenzregion, Universität Dortmund, s. 35-46.
14. Gude S., Hagen D., Stokłosa K., 2002, Sozialstruktur und städtische Identität in der Doppelstadt Guben/Gubin, Interner Bericht von TOPOS, Berlin.
15. Hałas K., Porawski A., 2003, Twinning – współpraca miast bliźniaczych, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa.
16. Havlíček-Borovský K., Šanda M., 2009, Dopisy, Nakladatelství dybbuk, Praha.
17. Holzer J. (red.), 1980, Pozostałości granicy rozbiorowej w świadomości i kulturze materialnej ludności gminy Golub-Dobrzyń, Warszawa.
18. Jacura M., Kubát B., Vachtl M., 2007, Moderni trendy v obsluze uzemi kolejovou dopravou, [w:] B. Kubát (red.), From Horse-drawn Railway to High-speed Transportation Systems, Czech Technical University, Praha, s. 139-142.
19. Jakubowicz E., Ciok S., 2003, Wybrane problemy układów bipolarnych w sieci osadniczej, [w:] Z. Zioło (red.), Bipolarny rozwój aglomeracji – kierunki rozwoju układów bipolarnych, Biuletyn KPZK PAN, 209, s. 59-73.
20. Jańczak J., 2011, Cross-border governance in central European border twin towns. Between de-bordering and re-bordering, [w:] J. Jańczak (red.), De-bordering, Re-bordering and Symbols on the European Boundaries, Logos Verlag, Berlin, s. 37-52.
21. Jańczak J., 2013, Integracja i dezintegracja w Europie Środkowej. Graniczne miasta bliźniacze jako laboratoria współpracy transgranicznej, Rocznik Integracji Europejskiej, 7, s. 265-279.
22. Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Spórna T., 2015, Degraded feudal urban agglomerations in Poland / Zdegradowane feudalne aglomeracje miejskie w Polsce, [w:] R. Krzysztofik, M. Dymitrow (red.), Degraded and Restituted Towns in Poland: Origins, Development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 159-161 / 163-183.
23. Kearney M., Knopp A.K., 1995, Border Cuates: A History of the US-Mexican Twin Cities, Eakin Press.
24. Kiełczewska-Zaleska M., 1972, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa.
25. Knittler H., 1971, Abriß einer Wirtschafts- und Sozialgeschichte der Doppelstadt Krems-Stein, Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich, 39, s. 43-73.
26. Kolářová H., 2013, Atributivní urbonyma v České republice, Západočeská univerzita v Plzni, Plzeň.
27. König E., 1992, Von der Stadt zur Doppelstadt: Lokale Identität und kulturelles Profil in Villingen-Schwenningen zwanzig Jahre nach der Fusion, Magisterarbeit, Universitaat Tübingen, Tübingen.
28. Kostrubiec B., Łoboda J., 2000, Les villes doublons de la frontière polono-allemande, Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Geograficzne, 74, s. 27-43.
29. Kostrubiec B., Łoboda J., 2002, Le fonctionnement des villes doublons de la frontière germano-polonaise, [w:] B. Reitel, P. Zander, J.-L. Piermay, J.-P. Renard (red.), Villes et Frontières, Anthropos, Paris, s. 37-50.
30. Krzysztofik R., 2005, Proces kształtowania się sieci miejskiej w Polsce w okresie od XIII do XX wieku, Czasopismo Geograficzne, 76, 4, s. 383-398.
31. Krzysztofik R., 2006, Aglomeracja rybnicka – zarys typologii osadniczej, www.rybnik.eu/__files/aglomeracja_rybnicka_opracowanie.doc
32. Krzysztofik R., 2008, Rozmieszczenie i rozwój układów zaglomerowanych na obszarze Małopolski od XIII do XX wieku, Geographia. Studia et Dissertationes, 30, s. 85-103.
33. Krzysztofik R., 2009, Interurbacje na terenie Polski w ujęciu geograficzno-historycznym, Geografia. Studia et Dissertationes, 31, s. 105-125.
34. Krzysztofik R., 2014, Geneza aglomeracji miast na obszarze Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
35. Krzysztofik R., Szmytkie R., 2011, Studia nad procesami i strukturami osadniczymi sieci miast Polski Południowej, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 68, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
36. Lundén T., 2004, European Twin Cities: Models, examples and problems of formal and informal co-operation, ISIG Quarterly of International Sociology, 3-4.
37. Maik W., 1992, Podstawy geografii miast, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
38. Matoušek T., 2013, Československo-polský spor o Těšínsko jako jeden z prvků dezintegrace střední Evropy po 1. světové válce, Západočeská univerzita v Plzni, Plzeň.
39. Miszewska B., Szmytkie R., 2010, Charakter funkcji lokalnych w miastach-zlepieńcach, [w:] K. Heffner, A. Polko (red.), Transformacja funkcji miejskich w ośrodkach lokalnych Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice, s. 105-126.
40. Nawrot G., 2011, Treść, trwanie, przemijanie. Budowanie w architekturze, Czasopismo Techniczne, 14, Architektura, 4-A2, s. 299-303.
41. Nolde K., 2010, Böblingen – Sindelfingen zwischen interkommunaler Zusammenarbeit und Städtefusion, Diplomarbeit, Hochschule für öffentliche Verwaltung und Finanzen, Ludwigsburg.
42. Nowak T., 2008, Znaczenie ruchu miast i gmin bliźniaczych dla rozwoju i promocji społeczności lokalnych, Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej, Ekonomia i Zarządzanie, 11, s. 163-175.
43. Ramasamy B, Cremer R. D., 1998, Cities, commerce and culture: The economic role of international sister-city relationships between New Zealand and Asia, Journal of the Asia Pacific Economy, 3, 3, s. 446-461.
https://doi.org/10.1080/13547869808724662 -
44. Ribbe W., Schmädeke J., 1994, Kleine Berlin-Geschichte, Stapp Verlag, Berlin.
45. Rozvojová strategie Města Sedlec-Prčice, 2011, Město Sedlec-Prčice, Sedlec-Prčice.
46. Runge J., 2005, Urbanizacja i jej konsekwencje w regionie katowickim – mity a rzeczywistość, [w:] I. Jażdżewska (red.), Współczesne procesy urbanizacji i ich skutki. XVIII Konwersatorium wiedzy o mieście, Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 193-202.
47. Schultz H., 2004, Geteilte Städte oder Zwillingsstädte? Konjunkturen von Trennung und Kooperation, [w:] J. Becker, A. Komlosys (red.), Grenzen Weltweit. Zonen, Linien, Mauern im historischen Vergleich, Promedia/Südwind, Wien, s. 161-184.
48. Słodczyk J., 2001, Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Uniwersytet Opolski, Studia i monografie, 298, Opole.
49. Słoń M., 2010, Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, Monografie FNP. Seria humanistyczna, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wrocław.
50. Sokołowski D., 2006, Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce, Wydawnictwo UMK, Toruń.
51. Suliborski A., 2001, Funkcje i struktura funkcjonalna miast. Studia empiryczno-teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
52. Suszczewicz M., 2013, Miasta podwójne w sieci osadniczej Polski Zachodniej, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, maszynopis.
53. Suszczewicz M., 2015, Proces tworzenia miast podwójnych w południowo-zachodniej Wielkopolsce w XVII wieku jako przykład aktywnej polityki ekonomicznej i osadniczej szlachty w czasach tolerancji religijnej, [w:] M. Małkus, K. Szymańska (red.), Reformacja i tolerancja: jedność w różnorodności? współistnienie różnych wyznań na ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim, Muzeum Okręgowe w Lesznie, Leszno, s. 119-133.
54. Szalbot M., 2011, Społeczno-kulturowa specyfika przygranicznych miast podwójnych Europy jako problem badawczy, [w:] I. Bukowska-Floreńska, G. Odoj (red.), Etnologia na granicy, Studia Etnologiczne i Antropologiczne, 11, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 141-152.
55. Szmytkie R., 2003, Znaczenie osiedli miejskich w kształtowaniu systemu osadniczego Polski w okresie powojennym, Czasopismo Geograficzne, 74, 1-2, s. 59-77.
56. Szmytkie R., 2005, Boguszów-Gorce – zespół małych miast, [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Problemy rozwoju małych miast w wymiarze lokalnym i regionalnym, Biuletyn KPZK PAN, 220, s. 145-155.
57. Szmytkie R., 2005, Dezintegracja miast-zlepieńców, [w:] I. Jażdżewska (red.), Współczesne procesy urbanizacji i ich skutki. XVIII Konwersatorium wiedzy o mieście, Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 379-387.
58. Szmytkie R., 2008, Definicja i specyfika miast-zlepieńców, Czasopismo Geograficzne, 79(4), s. 355-366.
59. Szmytkie R., 2008, Ewolucja struktur funkcjonalno-przestrzennych miast-zlepieńców, [w:] J. Słodczyk, M. Śmigielska (red.), Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, Uniwersytet Opolski, s. 261-276.
60. Szmytkie R., 2008, Funkcje miast-zlepieńców, [w:] K. Heffner (red.), Współczesne problemy rozwoju ośrodków lokalnych, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, s. 223-239.
61. Szmytkie R., 2009, Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 6, Wrocław.
62. Szmytkie R., 2013, Struktura przestrzenna a funkcjonowanie miasta podwójnego. Przykład zespołu miejskiego Świeradów-Czerniawa, Rocznik Jeleniogórski, 45, s. 25-39.
63. Szmytkie R., 2014, Procesy inkorporacji i secesji miast w Polsce po 1945 r., [w:] K. Kuć--Czajkowska, M. Sidor (red.), Miasta, aglomeracje, metropolie w nurcie globalnych przemian, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 177-200.
64. Vahldiek H., 2005, Cölln an der Spree: Ursprung und Wandel der Berliner Spreeinsel, Berlin.
65. Weiske C., Schucknecht K., Ptaszek M., 2008, Über die Grenze: die integrative Kraft des Lebensalltags in der Doppelstadt Görlitz-Zgorzelec, [w:] P. Jurczek, M. Niedobitek (red.), Erschienen, Europäische Forschungsperspektiven. Elemente einer Europawissenschaft, Duncker & Humblot, Berlin, s. 409-433.
66. Yuan F., Sawaya K. E., Loeffelholz B.C., Bauer M.E., 2005, Land cover classification and change analysis of the Twin Cities (Minnesota) Metropolitan Area by multitemporal Landsat remote sensing, Remote Sensing of Environment, 98, 2-3, s. 317-328.
67. Zagożdżon A., 1966, Zespoły osadnicze o funkcjach nierolniczych jako forma urbanizacji wsi, [w:] Problemy ewolucji układów osadniczych na tle procesów urbanizacyjnych w Polsce, PWN, Warszawa, s. 103-128.
68. Zelinsky W., 2010, The twinning of the world: Sister cities in geographic and historical perspective, Annals of the Association of American Geographers, 81, 1, s. 1-31.
https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1991.tb01676.x -
69. Zmiany administracyjne miast 1945-1984, 1985, Statystyka Polski, Statystyka Regionalna, 7, GUS, Warszawa.
70. Žabková I., 2010, Ukončení rekonstruce ČOV Liberec, Severočeské vodovody a kanalizace, Liberec.