Sezonowa struktura odpływu rzecznego w środkowej Polsce i jej zmiany w wieloleciu w świetle krzywych sumowych i terminów połowy odpływu = Seasonality to river outflow in Central Poland and its variability over a multiannual period revealed by mass diagram curves and half-outflow terms

Jokiel, Paweł

doi:0033-2143

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Sezonowa struktura odpływu rzecznego w środkowej Polsce i jej zmiany w wieloleciu w świetle krzywych sumowych i terminów połowy odpływu = Seasonality to river outflow in Central Poland and its variability over a multiannual period revealed by mass diagram curves and half-outflow terms Jokiel, Paweł

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 88 z. 1 (2016)

odpływ rzeczny ; krzywa sumowa ; termin połowy odpływu ; środkowa Polska

Opracowanie zawiera analizę i ocenę krzywych sumowych i zmienności terminów połowy odpływu (TPOj) wykonaną dla 14 zlewni z obszaru środkowej Polski. Biorąc pod uwagę ustroje wybranych rzek, ich przepływy charakterystyczne, jak też fizycznogeograficzne uwarunkowania odpływu, wybrana grupa zlewni nadaje się do zbadania rodzaju oraz oceny ilości i jakości informacji hydrologicznej zawartej w analizowanych charakterystykach. Do badań wykorzystano serie codziennych przepływów rzek pochodzące z drugiej połowy XX wieku. Obliczono przeciętne, względne krzywe sumowe odpływu dla poszczególnych zlewni oraz krzywą sumową o charakterze krzywej regionalnej. Uchwycono związek między kształtem i liczbą punktów przegięcia krzywej a ustrojem rzeki. Terminy połowy odpływu dla poszczególnych zlewni i lat uzyskano metodą zaproponowaną w pracy A. Bartnika i P. Jokiela (2005). Zbadano rozkłady TPOj , wartości średnie, zmienność wieloletnią i zróżnicowanie przestrzenne. Dokonano analizy ekstremów posługując się odpowiednio dobranymi kwantylami rozkładu. Stwierdzono kilka prawidłowości w zróżnicowaniu przestrzennym TPOj oraz jego zmienności wieloletniej. Udokumentowano fakt, że w świetle stosowanej miary, w drugiej połowie XX w. sezonowa struktura odpływu rzecznego cechowała się pogodowo uwarunkowanymi fluktuacjami, bez trwałej tendencji wieloletniej. W świetle przeprowadzonych analiz, termin połowy odpływu może być prostą miarą, szybko wskazującą na klimatycznie lub antropogenicznie uwarunkowane zmiany sezonowej struktury odpływu.

1. Bartnik A., Jokiel P., 2005, Niektóre problemy zmian i zmienności rocznego hydrogramu przepływu rzeki na podstawie Pilicy w Przedborzu, Wiadomości IMGW, 2, s. 5-27.
2. Bartnik A., Jokiel P., 2012, Geografia wezbrań i powodzi rzecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
3. Jokiel P., 2004, Zasoby wodne środkowej Polski na progu XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
4. Jokiel P., 2009, O sezonowym rozmieszczeniu odpływu w wybranych rzekach środkowej Polski, Wiadomości IMGW, 2-3, s. 15-29.
5. Jokiel P., Tomalski P, 2014, Termin połowy odpływu – próba zastosowania tej charakterystyki i jej pochodnych do oceny zmian i zmienności sezonowej struktury odpływu rzecznego, [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w mieście, Monografie Komisji Hydrologicznej PTG – tom 2, Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 81-90.
6. Jokiel P., Tomalski P., 2016, Zmiany i zmienność sezonowej struktury odpływu rzecznego w świetle terminu połowy odpływu, Gospodarka Wodna, 1, s. 12-18.
7. Szymkiewicz R., Gąsiorowski D., 2010, Podstawy hydrologii dynamicznej, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa.
8. Tomalski P., 2011, Dynamika zasobów płytkich wód podziemnych w województwie łódzkim i na obszarach sąsiednich, Acta Geographica Lodziensia, 97.
9. Tomaszewski E., 2012, Wieloletnia i sezonowa dynamika niżówek w rzekach środkowej Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
10. Węglarczyk S., 2010, Statystyka w inżynierii środowiska, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
11. Wrzesiński D., 2013, Entropia odpływu rzek w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.