The morphodynamics of slopes within the snow avalanche starting zones in the Tatras

Rączkowska, Zofia; Rojan, Elzbieta; Długosz, Michał

doi:0016-7282

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

The morphodynamics of slopes within the snow avalanche starting zones in the Tatras Rączkowska, ZofiaRojan, ElzbietaDługosz, Michał

Object structure

The morphodynamics of slopes within the snow avalanche starting zones in the Tatras

Geographia Polonica Vol. 89 No. 1 (2016)

Rączkowska, Zofia ; Rojan, Elzbieta ; Długosz, Michał

morphodynamics ; slopes ; avalanche ; starting zones ; Tatra Mountains

The upper sections of avalanche paths (avalanche starting zones) in the Tatras are being transformed by morphogenetic processes, both secular and rapid mass movements, which include avalanches. The erosion niches and scars occurring within the avalanche starting zones are most exposed to these processes. A three-year monitoring of the impacts of these processes leads to the conclusion that, in the absence of dirty avalanches, the efficiency of secular geomorphological processes is low (max. a few cm/year). Such avalanches can clearly transform the relief as is demonstrated by the results of analyses of erosion niches and scars on orthophotomaps. Furthermore, it was found that the direction of relief changes (accumulation or erosion) in the Tatras is spatially and temporally varied, as well as varying within individual avalanche starting zones, and sometimes within individual erosion niches or scars.

1. BUDZYNA P., 1999-2013. Archiwum aktualności 2002-2006. http://tinyurl.com/qb4qlwh [1 October 2015].
2. Chrustek P., Biskupič M., Radliński J., 2010. Snow avalanche run-out simulations of various events in Carpathian mountain range [in:] K. Ostapowicz, J. Kozak (eds.), Conference Procedeengis of the 1st Forum Carpaticum: Integrating nature and society towards sustainability, Kraków: Institute of Geography and Spatial Management. Jagiellonian University, p. 110.
3. GĄDEK B., GRABIEC M., KĘDZIA S., RĄCZKOWSKA Z., 2016. Reflection of climate changes in the structure and morphodynamics of talus slopes (the Tatra Mts, Poland). Gemorphology, (in print).
4. Hess M., 1965. Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Geograficzne, 11, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
5. HESS M., 1996. Klimat [in:] Z. Mirek (ed.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, Kraków-Zakopane: Tatrzański Park Narodowy, pp. 53-69.
6. HORSKÁ ZÁCHRANNÁ SLUŽBA, 2015. Strediso lavínovej prevencie: 5 rokov od pádu storočnej lavíny v Žiarskej doline. http://tinyurl.com/nuf7pod [25 September 2015].
7. Hreško J., Boltižiar M., Bugár G., 2005. The present-day development of landforms and landcover in alpine environment – Tatra Mts (Slovakia). Studia Geomorphologica CarpathoBalcanica, 39, pp. 23-48.
8. Jahn A., 1958. Mikrorelief peryglacjalny Tatr i Babiej Góry. Biuletyn Peryglacjalny, 6, pp. 57-80.
9. Jahn A., 1970. Najniższe stanowisko czynnych gruntów strukturalnych w Tatrach i problemy dolnej granicy występowania zjawisk peryglacjalnych w górach. Acta Geographica Lodziensia, vol. 24, pp. 217-223.
10. Klimaszewski M., 1988. Rzeźba Tatr Polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
11. Kłapa M., 1980. Procesy morfogenetyczne i ich związek z sezonowymi zmianami pogody w otoczeniu Hali Gąsienicowej w Tatrach. Dokumentacja Geograficzna, 4, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
12. Konček M. (ed.), 1974. Klima Tatier. Bratislava: Slovenská akademia vied.
13. Kotarba A., 1976. Współczesne modelowanie węglanowych stoków wysokogórskich na przykładzie Czerwonych Wierchów w Tatrach Zachodnich. Prace Geograficzne, 120, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
14. Kotarba A., 1992. High energy geomorphologic events in the Polish Tatra Mountains. Geografiska Annaler. Series A. Physical Geography, vol. 74, no. 2-3, pp. 123-131.
http://dx.doi.org/10.2307/521290 -
15. Kotarba A., 1996. Sedimentation rates in the High Tatras lakes during the Holocene-geomorphic interpretation. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 30, pp. 51-61.
16. Kotarba A., 1999. Geomorphic effects of catastrophic summer flood of 1997 in the Polish Tatra Mountains. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 33, pp. 101-115.
17. Kotarba A., 2002. Współczesne przemiany przyrody nieożywionej [in:] W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (eds.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, Kraków-Zakopane: Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, pp. 13-19.
18. Kotarba A., 2004. Zdarzenia geomorfologiczne w Tatrach Wysokich podczas małej epoki lodowe. Prace Geograficzne, 197, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, pp. 9-55.
19. KOTARBA A., KASZOWSKI L., KRZEMIEŃ K., 1987. High-mountain denudational system in the Polish Tatra Mountains. Geographical Studies, Special Issue, 3, Wrocław-Warszawa: Zakład narodowy im. Ossolińskich, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
20. Krzemień K., Libelt P., Mączka T., 1995. Geomorphological conditions of the timberline in the Western Tatra Mountains. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Geograficzne, 98, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, pp. 155-170.
21. LEMPA M., KACZKA R.J., RĄCZKOWSKA Z., 2014. Rekonstrukcja aktywności lawin śnieżnych w Białym Żlebie (Tary Wysokie) na podstawie przyrostów rocznych świerka pospolitego (Picea abies L. Karst.). Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, vol. 16, no. 40(3), pp. 105-112.
22. Midriak R., 1996. Natural hazards of the surface in the Tatra Biosphere Reserve. Ekologia, vol. 14, no. 4, pp. 433-444.
23. Midriak R., 2008. Present-day retreat of slopes above the upper timberline in the Slovak part of the Western Carpathians. Geographia Polonica, vol. 81, no. 1, pp. 93-100.
24. Mirek Z., 1996. Antropogeniczne zagrożenia i przekształcenia środowiska przyrodniczego [in:] Mirek Z. (ed.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, Kraków-Zakopane: Tatrzański Park Narodowy, pp. 595-617.
25. Moore J.R., Egloff J., Nagelisen J., Hunziker M., Aerne U., Christen M., 2013. Sediment transport and bedrock erosion by wet snow avalanches in the Guggigraben, Matter Valley. Arctic and Alpine Research, vol. 45, no. 3, pp. 350-362.
http://dx.doi.org/10.1657/1938-4246-45.3.350 -
26. NEMČOK J., BEZAK J., BEZÁK V., BIELY A., GOREK A., GROSS A., GROSS P., HALOUZKA R., JANÁK M., KAHAN Š., KOTAŃSKI Z., LEFELD J., MELLO J., REICHWALDER P., RACZKOWSKI W., RONIEWICZ P.,RYKA W., WIECZOREK J., ZELMAN J., 1994. Geological map of the Tatra Mountains. Bratislava: Geologický ústav Dioný za Štúra.
27. Niedźwiedź T., 1992. Climate of the Tatra Mountains. Mountain Research and Development, vol. 12, no. 2, pp. 131-146.
http://dx.doi.org/10.2307/3673787 -
28. Niedźwiedź T., 2003. Extreme precipitation events on the northern side of the Tatra Mountains. Geographia Polonica, vol. 76, no. 2, pp. 15-23.
29. Piotrowska K., Cymerman Z., Rączkowski W., 2011. Szczegółowa Mapa Geologiczna Tatr. Skala 1:10,000. A. Mapa utworów powierzchniowych. M-34-100-B-c-2 Schronisko Ornak, Kraków: Narodowe Archiwum Geologiczne. Archiwum Oddziału Karpackiego PIG.
30. RADWAŃSKA-PARYSKA Z., PARYSKI W.H., 1995. Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie.
31. Rączkowska Z., 1999. Slope dynamics in the periglacial zone of the Tatra Mountains. Biuletyn Peryglacjalny, 38, pp. 127-133.
32. Rączkowska Z., Długosz M., Rojan E., 2016. Geomorphological conditions of snow avalanches in the Tatras. Zeitschrift für Geomorphologie (in print).
33. RĄCZKOWSKI W., BOLTIŽIAR M., RĄCZKOWSKA Z., 2015. Relief [in:] Atlas of the Tatra Mountains. Abiotic Nature. Sheet V.1, map 1, scale 1:100,000, Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.
34. Stankoviansky M., Midriak R., 1998. The recent and present-day geomorphic processes in Slovak Carpathians. State of arts review. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 22, pp. 69-87.
35. ŽIAK M., DŁUGOSZ M., 2015. Snow avalanche paths [in:] Atlas of the Tatra Mountains. Abiotic Nature. Sheet V.3. Potential avalanches, scale 1:100,000, Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.
36. Żmudzka E., 2011. Contemporary climate changes in the high mountain part of the Tatras. Miscellanea Geographica, 15, pp. 93-102.
http://dx.doi.org/10.2478/v10288-012-0005-6 -
37. Żmudzka E., 2011. Współczesne zmiany wielkości i charakteru opadów w Tatrach [in:] Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, 1, Zakopane: Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi. Oddział Kraków, pp. 157-164.