Metadata language
Archaeologia Polona Vol. 49 (2011-2013)
Creator: Publisher:Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
Place of publishing: Date issued/created: Description: Type of object: Subject and Keywords:geoarchaeology ; anthropopressure ; alluvium ; slope cover ; Neo-Holocene ; Ner River basin
Abstract:This paper presents the results of multidisciplinary research on Neo-Holocene alluvial and colluvial sediment covers undertaken in the Ner River basin in central Poland. This research environmental archaeology has been undertaken as part of archaeological investigations at the sites of Szynkielew, Lutomiersk-Koziówki and Wierzbowa. Overbank sands and silts cut by episodic channels filled with alluvium have been recognized in the Dobrzynka River valley at the Szynkielew site. These sediments most probably accumulated in the 12th century AD after the area became a property of the chapter of the Kraków bishop. An episodic channel at Lutomiersk-Koziówki site was formed by high flood flow most probably resulting from the draining of a pond between 16th and 19th century AD. At the archaeological settlement complex at Wierzbowa, fossil cultural layers have been uncovered which were deposited within sandy slope wash sediments accumulated on the surface of a valley slope. The initiation of the accumulation of the whole slope cover has been attributed to the period after c. 1900–1750 BC correlating with activity of people of the Trzciniec Culture. Only comprehensive multidisciplinary research can provide the data to correlate the accumulation of such inorganic sediment covers with past human activity. The character of discussed series indicates that the sediments arise from very intensive processes initiated indirectly by human activity as evidenced by their geological context, archaeobotanical content, and absolute chronology
References:
Błaszczyk, J., Urbaniak, A., Papiernik, P. and Kittel, P. 2006. Wielokulturowa osada w Wierzbowej stanowiska 1–7, gm. Wartkowice, pow. Poddębice. Wyniki badań archeologicznych prowadzonych na trasie autostrady A2 w latach 2000 i 2002. Łódź. (Archive of Archaeological Museum in Poznań)
Błaszczyk, K., Lewandowski, M. and Zawilski, P. 2011. Ratownicze badania wykopaliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym korytarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów–Dobroń, Szynkielew, stan. 5, gm. Pabianice, woj. łódzkie (AZP 68–51/28). Badania 2010. Łódz–Pabianice–Radomsko. (Archive of Voivodship Monuments Protection Office in Łódź)
Błaszczyk, K., Lewandowski, M. and Zawilski, P. 2011. Ratownicze badania wykopaliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym korytarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów – Dobroń, Szynkielew, stan. 11, gm. Pabianice, woj. łódzkie (AZP 68–51/63). Badania 2010. Łódź–Pabianice–Radomsko. (Archive of Voivodship Monuments Protection Office in Łódź)
Bronk Ramsey, C. 2009. Bayesian analysis of radiocarbon dates. Radiocarbon 51(1): 337–360
Brückner, H. 1986. Man’s impact on the evolution of the physical environment in the Mediterranean region in historical times. Geojournal 13(1): 7–17
Cailleux, A. 1942. Les actions eoliennes periglaciares en Europe. Mémoires de la Société Géologique de France 46
Chmielowska, A. 1975. Osadnictwo w Polsce środkowej w okresie od połowy X do połowy XIII w. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 2: 331–371
Czepas, P. and Olędzki, M. 2003. Wyniki badań ratowniczych na osadzie ludności kultury trzcinieckiej w Lutomiersku, woj. łódzkie na stanowisku Wrząca-Parcela 1. Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne 8: 63–72
Czepas, P. and Olędzki, M. 2007. Osada ludności kultury trzcinieckiej w Lutomiersku, Województwo Łódzkie odkryta na stanowisku Wrząca-Parcela 1. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 43: 63–72
Długosz, J. 1867. Jana Długosza dziejów polskich ksiąg dwanaście. Kraków
Dotterweich, M., Schmitt, A., Schmidtchen, G. and Bork, H.R. 2003. Quantifying historical gully erosion in northern Bavaria. Catena 50: 135–150
Dutkiewicz, L. 1989. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50000, arkusz Parzęczew (589). Warszawa
Dziubek, E. and Twardy, J. 2007. Transformacja rzeźby wysokiego poziomu dolinnego Neru wskutek wielowiekowego zasiedlenia i gospodarki w świetle wykopaliskowych badań archeologicznych na stanowisku 21 w Lutomiersku i Wrzącej-Parceli 1, In E. Smolska and P. Szwarczewski (eds), Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, 31–37. Warszawa
Folk, R. and Ward, W. 1957. Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 27: 3–26
Fuchs, M., Lang, A. and Wagner, G.A. 2004. The history of Holocene soil erosion in the Phlious Basin, NE Peloponnese, Greece, based on optical dating. The Holocene 14 (3): 334–345
Gardawski, A. 1959. Plemiona kultury trzcinieckiej w Polsce. Materiały Starożytne 5: 7–189
Gąsior, I. 1975. Kultura trzciniecka na obszarze Polski Środkowej, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 101–121
Gedl, M. 1975. Kultura przedłużycka. Wrocław–Warszawa–Kraków–GdańskJadczykowa, I. 1975. Kultura wschodniopomorska i kultura grobów kloszowych w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 167–194
Jadczykowa, I. 1975. Kultura wschodniopomorska i kultura grobów kloszowych w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 167–194
Jażdżewski, K. 1951. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Lutomiersku pod Łodzią w świetle badań z r. 1949. Materiały Wczesnośredniowieczne I: 91–191
Jażdżewski, K. 1952. Sprawozdanie z badań archeologicznych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Lutomiersku w pow. łaskim /woj. łódzkie/ w r. 1950. Materiały Wczesnośredniowieczne II: 257–264
Kalicki, T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 204
Kaszewska, E. 1975. Kultura przeworska w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 194–252
Kaszewski, Z. 1975. Kultura łużycka w Polsce środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 123–166
Kłosińska, E. 1997. Starszy okres epoki brązu w dorzeczu Warty. Wrocław
Kittel, P. 2005. Uwarunkowania środowiskowe lokalizacji osadnictwa pradziejowego na Pojezierzu Kaszubskim i w północnej części Borów Tucholskich. Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego 4
Kittel, P. 2008. Geomorfologiczne cechy lokalizacji osadnictwa pradziejowego w mikroregionie leśnieńskim, In K. Walenta (ed.), Leśno i mikroregion w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza, 197–224. Chojnice
Kittel, P. 2010. Cechy geomorfologiczne położenia stanowisk archeologicznych na obszarze BOT KWB „Bełchatów” Złoże „Szczerców”. In T. Makiewicz, A. Wójcik and M. Ignaczak (eds), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. 7, 11–32. Poznań
Kittel, P. 2012. Geomorfologia stanowiska 3a-c Lutomiersk-Koziówki. In B. Muzolf (ed.), Lutomiersk-Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, 27–37. Łódź
Kittel, P. 2012. Budowa i ewolucja doliny Neru w rejonie stanowiska Lutomiersk-Koziówki w świetle badań geoarcheologicznych. Acta Geographica Lodziensia 100: 113–133
Kittel, P. 2012. Wpływ georóżnorodności zlewni Neru (Polska środkowa) na lokalizację osadnictwa pradziejowego. Landform Analysis 19: 33–50
Kittel, P. 2012. Geomorfologiczne uwarunkowania rozwoju osadnictwa i przeobrażenia morfologii obszaru stanowiska 3a-c Lutomiersk-Koziówki w warunkach antropopresji. In B. Muzolf (ed.), Lutomiersk-Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, 263–277. Łódź
Kittel, P. and Twardy, J. 2003. Wpływ pradziejowej aktywności ludzkiej na funkcjonowanie stoku w Wierzbowej (pradolina warszawsko-berlińska), In J. Waga and K. Kocel (eds), Człowiek w środowisku przyrodniczym – zapis działalności, 68–73, Sosnowiec
Kittel, P., Forysiak, J., Błaszczyk, J., Cywa, K., Wacnik, A., Tomczyńska, Z., Muzolf, B. and Obremska, M. 2008. Przykłady oddziaływań społeczności pradziejowych na środowisko naturalne w rejonie Bechcic i Wierzbowej (Polska Środkowa). Landform Analysis 9: 289–292
Kittel, P., Błaszczyk, J., Muzolf, B., Cywa, K., Wacnik, A., Tomczyńska, Z. and Obremska, M. 2011. Traces of Prehistoric Human Impact on Natural Environment in the Ner River Catchment (Central Poland), In I. Hildebrandt-Radke, W. Dörfler, J. Czebreszuk and J. Müller (eds), Anthropogenic Pressure in the Neolithic and the Bronze Age on the Central European Lowlands. Studien zur Archäeologie in Ostmitteleuropa/Studia nad Pradziejami Europy Środkowej 8, 129–141. Poznań–Bonn
Kittel, P., Elias, S., Mueller-Bieniek, A., Pawłowski, D., Płóciennik, M., Stachowicz-Rybka, R., Wacnik, A. and Okupny, D. 2012. Badania paleoekologiczne reliktów nowożytnego moczydła. In B. Muzolf (ed.), Lutomiersk – Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39. CD-rom, 1–4. Łódź
Klatkowa, H. 1978. Mapa Geologiczna Polski 1: 200 000, A – Mapa Utworów Powierzchniowych (Mapa podstawowa 1: 50 000), arkusz Parzęczew (589). Warszawa
Klimek, K., Łanczont, M. and Nogaj-Chachaj, J. 2006. Historical deforestation as a cause of alluviation in small valleys, Subcarpathian loess plateau, Poland. Regional Environmental Change 6: 52–61
Kmieciński, J. 1959. Kurhan z późnego okresu rzymskiego w miejscowości Bechcice–Biłgoraj, pow. Łask. Wiadomości Archeologiczne 24: 60–61
Kondracki, J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa
Krajewski, K. 1977. Poziomy terasowe w pradolinie Warszawsko-Berlińskiej między Wartą a Wzgórzami Domaniewickimi. Acta Universitatis Lodziensis, Zeszyty Naukowe UŁ, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze 5: 99–108
Kufel-Dzierzgowska, A. 1975. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Polsce środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 2: 372–390
Kurnatowska, Z. and Kurnatowski, S. 1991. Zasiedlenie regionu Lednicy w pradziejach i średniowieczu w świetle dotychczasowych badań. In K. Tobolski (ed.), Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, 35–42. Poznań
Kurnatowski, S. 2004. Perspektywy dalszych wspólnych badań nad relacjami między społecznością ludzką a środowiskiem przyrodniczym, In D. Abramowicz and Z. Śnieszko (eds), Zmiany środowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, 397–409. Katowice
Łaszczewska, T. 1975. Polska Środkowa w okresie wędrówek ludów i w początkach wczesnego średniowiecza. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 295–392
Makarowicz, P. 2010. Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy. Archaeologia Bimaris Monografie 3
Manikowska, B. 1993. Mineralogy and abrasion of sand grains due to Vistula (late Pleistocene) aeolian processes in Central Poland. Geologie en Mijnbouw 72: 167–177
Muzolf, B., 2012. Wstęp. In B. Muzolf (ed.), Lutomiersk – Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, 9–25. Łódź
Muzolf, B., Muzolf, P. and Kittel, P. 2010. Omówienie wyników badań archeologicznych przeprowadzonych na stanowisku Lutomiersk–Koziówki 3a, gm. Lutomiersk, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Lutomiersk. (Archive of Voivodship Monuments Protection Office in Łódź)
Muzolf, B., Muzolf, P. and Kittel, P. 2010. Omówienie wyników badań archeologicznych przeprowadzonych na stanowisku Lutomiersk–Koziówki 3b, gm. Lutomiersk, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Lutomiersk. (Archive of Voivodship Monuments Protection Office in Łódź)
Mycielska-Dowgiałło, E. 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. In E. Mycielska-Dowgiałło and J. Rutkowski (eds), Badania osadów czwartorzędowych, 29–105. Warszawa
Nadolski, A., Abramowicz, A. and Poklewski, T. 1959. Cmentarzysko z XI w. w Lutomiersku pod Łodzią. Łódź
Passega, R. and Byramjee, R. 1969. Grain size image of clastic deposits. Sedimentology 13: 830–847
Pelisiak, A. 2004. Osadnictwo kultury pucharów lejkowatych w dorzeczu Grabi (Polska środkowa). Uwarunkowania środowiskowe, In D. Abramowicz and Z. Śnieszko (eds), Zmiany środowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, 171–183. Katowice
Rybka, K. 2012. Omówienie miecza znalezionego w moczydle, In B. Muzolf (ed.), Lutomiersk – Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, 259–261. Łódź
Sinkiewicz, M. 1989. Zmiany rzeźby terenu Pojezierza Kujawskiego pod wpływem procesów stokowych. Studia Societatis Scientiarum Torunensis, Sectio C Geographia et Geologia 9
Sinkiewicz, M. 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej. Toruń
Smolska, E. 2005. Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego). Warszawa
Starkel, L. 1989. Antropogeniczne zmiany denudacji i sedymentacji w holocenie na obszarze Europy Środkowej. Przegląd Geograficzny 61: 33–49
Starkel, L. 2002. Changes in the frequency of the extreme events as the indictor of climatic change in the Holocene (in fluvial system). Quaternary International 91: 25–32
Starkel, L. 2004. Klimatyczne czy antropogeniczne przyspieszenie obiegu wody i materii w ostatnich tysiącleciach na obszarze Polski, In D. Abramowicz and Z. Śnieszko (eds), Zmiany środowiska geograficznegow dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, 29–35. Katowice
Starkel, L. 2011. Present-day events and the evaluation of Holocene palaeoclimatic proxy data. Quaternary International 229: 2–7
Stochlak, J. 1978. Struktury i tekstury młodoplejstoceńskich osadów deluwialnych. Biuletyn Instytutu Geologicznego 306: 115–174
Stochlak, J. 1996. Osady deluwialne nieodłączny efekt procesu spłukiwania i propozycja ich podziału. In A. Józefaciuk (ed.), Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe „Ochrona agroekosystemów zagrożonych erozją”. Prace naukowe 2, 111–132. Puławy
Schulte, A. and Stumböck, M. 2000. Late Glacial and Holocene Environmental Changes in the Hegau Region, Southwest Germany. Acta Universitatis Carolinae, Geographica 25 (Supplementum): 85–97
Teisseyre, A. 1991. The Deluvial (Slopewash) System: A Proposal. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 39: 381–8
Turkowska, K. 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geographica Lodziensia 57
Turkowska, K. 2006. Geomorfologia regionu łódzkiego. Łódź
Turkowska, K. 2006. Mapa Geomorfologiczna Regionu Łódzkiego. Łódź
Twardy, J. 2000. Deluwia neoholoceńskie – przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 78: 135–173
Twardy, J. 2004. Odzwierciedlenie dynamiki podłoża mezozoicznego w morfologii i budowie geologicznej doliny Neru w okolicach Lutomierska (Wysoczyzna Łaska). Prace Instytutu Geografii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach 13: 107–124
Twardy, J. 2008. Transformacja rzeźby centralnej części Polski środkowej w warunkach antropopresji. Łódź
Twardy, J. 2011. Influences of man and climate changes on relief and geological structure transformation in Central Poland since the neolithic. Geographia Polonica 84, Special Issue Part 1: 163–178
Twardy, J. and Forysiak, J. 2011. Charakterystyka środowiska geograficznego okolic stanowiska archeologicznego Polesie 1 oraz neoholoceńskie zmiany jego budowy geologicznej i rzeźby. In J. Górski, P. Makarewicz and A. Wawrusiewicz (eds), Osady i cmentarzyska społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego w Polesiu, stanowisko 1, woj. łódzkie I. Tekst, 227–250. Łódź
Twardy, J., Forysiak, J. and Kittel, P. 2004. Dynamika procesów morfogenetycznych uruchomionych i zintensyfikowanych wskutek pradziejowej działalności ludzkiej w pradolinie warszawsko-berlińskiej. Acta Geographica Lodziensia 88: 85–117
Wieczorkowska, J. 1989. Wpływ rzeźby glacjalnej na rozwój doliny Dobrzynki. Acta Geographica Lodziensia 59: 135–154
Wieczorkowska, J. 1992. Geneza i rozwój pradoliny Wolbórki. Acta Geographica Lodziensia 63: 95–105
Wiklak, H. 1963. Początki kultury łużyckiej w Polsce środkowej. Acta Archaeologica Lodziensis 12
Wiklak, H. 1972. Późniejsze stadia rozwojowe środkowopolskiej grupy kultury łużyckiej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 19: 15–172
Wiklak, H. 1975. Neolit w Polsce Środkowej. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 22: 67–100
Zajączkowski, S. 1962. Opole chłopskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr kapituły krakowskiej. Rocznik Łódzki 5 (8): 131–154
Zawilski, P. 1999. Badania archeologiczne na stanowiskach Lutomiersk-Koziówki 3D oraz Wrząca-Parcela 1, gm. Lutomiersk, woj. łódzkie, przeprowadzone w 1999 r. Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne 5: 103–116
Zawilski, P. 1999. Lutomiersk Koziówki, st. 3 d, gm. Lutomiersk, woj. łódzkie, AZP 66–49/31. Informator Archeo¬logiczny. Badania 1999: 66–67
Ząbkiewicz-Koszańska, A. 1953. Przyczynki do poznania wielkiej Łodzi i powiatu łódzkiego. Przegląd Archeologiczny 9: 296–308
Ząbkiewicz-Koszańska, A. 1956. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej w Lutomiersku-Wrzącej, pow. Łask. Część I (1940 r.). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 1: 51–60
Ząbkiewicz-Koszańska, A. 1957. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej w Lutomiersku-Wrzącej, pow. Łask. Część II (Dokończenie). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 2: 13–25
IAiE PAN, call no. P 357 ; IAiE PAN, call no. P 358 ; IAiE PAN, call no. P 356 ; click here to follow the link
Language: Rights:Rights Reserved - Restricted Access
Terms of use: Digitizing institution:Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Original in:Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Access: