Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowego stanowiska archeologicznego w miejscowości Górzec, stan. 13, pow. strzeliński, woj. dolnośląskie, Polska = Animal bone remains from the multicultural archaeological site in Górzec, the site 13, Strzelin county, Lower Silesian Voivodeship, Poland

Chrószcz, Aleksander; Janeczek, Maciej; Gralak, Tomasz

doi:0079-7138

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowego stanowiska archeologicznego w miejscowości Górzec, stan. 13, pow. strzeliński, woj. dolnośląskie, Polska = Animal bone remains from the multicultural archaeological site in Górzec, the site 13, Strzelin county, Lower Silesian Voivodeship, Poland Chrószcz, AleksanderJaneczek, MaciejGralak, Tomasz

Object structure

Przegląd Archeologiczny T. 62 (2014)

Chrószcz, Aleksander ; Janeczek, Maciej ; Gralak, Tomasz

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk ; Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza

multicultural settlement ; bone remains ; archaeozoology ; zooarchaeology ; Górzec, Strzelin commune (Poland)

The paper presents an analysis of bone remains from the settlement in Górzec, site 13, in the Strzelin county. They were described within four distinct chronological horizons:1. the Lusatian culture (the V period of the Bronze Age), 2. the La Tène culture (the La Tène period, LTC 1 phase), 3. the Przeworsk culture (the Migration Period, D1 phase), 4. the Middle Ages (the 12th and 13th centuries). Based on the occurrence of bone remains of specific species, the structure of consumption in each period was established and an attempt was made to reconstruct environmental changes in the vicinity of the settlement.

Albarella U., Johnstone C., Vickers K. 2008. The development of animal husbandry from the Late Iron Age to the end of the Roman period: a case study from South-East Britain. Journal of Archaeological Sciences 35, 1828-1848
Alexandrowicz S. 1968. Hodowla świń. Warszawa
Benecke N. 1994. Archaeozoologische Studien zur Entwicklung der Haustierhaltung in Mitteleuropa und Suedskandinavien von den Anfaengen bis zum ausgehenden Mittelalter. Berlin
Boekoenyi S. 1974. History of domestic mammals in central and eastern Europe. Budapest
Balasse M., Tresset A. 2002. Early weaning of Neolithic domestic cattle (Bercy, France) revealed by intratooth variation in nitrogen isotope ratios. Journal of Archaeological Sciences 29, 853-859
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440301907253?via%3Dihub -
Bartosiewicz L. 1997. Draught cattle: their osteological identification and history. Annales Zooelogishe Wetenschappen 281, 9-121
Bartosiewicz L. 1999. Recent developments in archaezoological research in Slovenia. Arheološki Vestnik 50, 311-322
Boessneck J. 1956. Ein Beitrag zur Errechnung der Wiederristhoehe nach Metapodienmasen bei Rindern. Zeitschrift fuer Tierzuechtung und Zuechtungsbiologie 68, 75-90
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1439-0388.1956.tb00619.x/abstract -
Całkin W. 1960. Izmienčiwost metapodii i jej znaczenie dla izučenija krupnogo rogatogo skota driewnosti. Bjulleten’ Moskovskogo Obščestva Ispytatelej Prirody Otdel biologičeskij 65, 109-126
Chrószcz A., Janeczek M., Bielichova Z., Gralak T., Onar V. 2013. Cynophagia in the Púchov (Celtic) culture settlement at Liptovská Mara, northern Slovakia. International Journal of Osteoarchaeology (early view. Int. J. Osteoarchaeol.).
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/oa.2320/abstract -
Chrószcz A., Janeczek M., Pasicka E., Klećkowska-Nawrot J., Nowaczyk R., Pospieszny N. 2013. Zwierzęce szczątki a środowisko. (W:) M. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann (red.), Dawna medycyna i weterynaria –Środowisko a zwierzę, t. 1, 31-56
Chrószcz A., Janeczek M., Miklikova Z. 2010. Animal remains from Liptovská Mara, Northern Slovakia: A preliminary report. (W:) J. Beljak, G. Březinová, V. Varsik (red.), Archeόlogia Barbarov 2009. Archaeologica Slovaca Monographiae. Communicationes, t. 10, 225-237
Chrószcz A., Krupska A., Pospieszny N. 2007. Szczątki kostne zwierząt ze średniowiecznego stanowiska archeologicznego na górze Gromnik. (W:) K. Jaworski, A. Pankiewicz (red.), Gromnik – Z dziejów zasiedlenia i zagospodarowania szczytu, Wrocław, 129-142
Chrószcz A., Krupska A., Janeczek M., Pospieszny N., Jaworski K., Pankiewicz A. 2010. Animal remains from the archaeological excavation at Gromnik Hill (Rummelsberg) in Poland. Acta Scientarum Polonorum 9 (1), 19-32
Chrzanowska W. 1975. Die Knochenreste des Rindes (Bos primigenius f. taurus) aus den frühmittelalterlichen Städten Opole und Wrocław. Zoologia Poloniae 25, 191-162
Chrzanowska W. 1976. Szczątki kostne bydła (Bos primigenius f. taurus) z wczesnośredniowiecznego Opola i Wrocławia. Acta Universitatis Wratislaviensis 280, 163-181
Chrzanowska W. 1977. Zwierzęce szczątki kostne z osady wczesnośredniowiecznej w Starym Zamku. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 153, 3-12
Chrzanowska W. 1979. Zwierzęcy materiał kostny z wykopalisk w Brodnie, gmina Środa Śląska. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 65, 3-7
Chrzanowska W., Kosicki A. 1998. Konsumpcja mięsa w społecznościach kultury lateńskiej i przeworskiej w okresie lateńskim. (W:) Szczątki zwierzęce jako źródło badań nad zróżnicowaniem poziomów życia materialnego i kulturowego ludzi w różnych okresach dziejowych. Sympozjum archeozoologiczne – Wrocław 27-28 XI 1998. Wrocław, 85-90
Chrzanowska W., Molenda O. 1978. Zwierzęce szczątki kostne z wczesnośredniowiecznych wykopalisk w O polu. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 53, 3-15
Chrzanowska W., Pospieszny N. 1975. Knochenreste der wildlebenden Saeugetieren aus den Fruehmittelalterlichen Staedthen Opole und Wrocław. Zoologia Poloniae 24 (2), 119-181
Chrzanowska W., Wagner W. 1988. Statystyczna analiza zróżnicowania morfologicznego członów palcowych bliższych bydła. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 198, 3-12
Cupere B. de, Lentacker A., van Neer W., Waelkens M., Verslype L., 2000. Osteological evidence for the draught exploitation of cattle: First application of a new methodology. International Journal of Osteoarchaeology 10, 254-267
Čižmářová J. 2004. Encyklopedie Keltů na Moravĕ a ve Slezku. Praha
Driesch A. von den 1976. Das Vermessen von Tierknochen aus vor- und fruehgeschichtlichen Siedlungen. Muenchen
Fock J. 1966. Metrische Untersuchungen an Metapodien einiger europaeischer Rindrassen. Muenchen
Fokt K. 2010. Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych. Kraków
Gralak T. 2010. Górzec stanowisko 13, pow. strzeliński, woj. dolnośląskie, sprawozdanie z badań wykopaliskowych. Urząd Konserwatorski we Wrocławiu, maszynopis
Gralak T. 2012. Badania osady ludności kultury lateńskiej z G órca stan. 13, w powiecie strzelińskim. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 54, 139-160
Gralak T., Lisowska E., Sadowski K. 2012. Wyroby kamienne z osady z XII -XIII w. w Górcu, stanowisko 13, w powiecie strzelińskim na tle lokalnego zaplecza surowcowego – serii łupków kwarcytowych z Jegłowej, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 54, 257-288
Gralak T., Paszkiewicz B. 2010. Górzec, gm. Strzelin, pow. strzeliński, Wiadomości Numizmatyczne LI V, zeszyt 1 (189), 94-95
Greenfield H. J. 1988. The origin of milk and wool production in the Old World: A zooarchaeological perspective from the central Balkans. Current Anthropology 29 (4), 573-593
Greenfield H. J. 2010. The secondary products revolution: the past, the present and the future. World Archaeology 42 (1), 29-54
http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00438240903429722 -
Greenfield H. J., Flower K. D. 2005. The secondary products revolution in Macedonia. BAR International Series 1414
Haevernick T. H. 1960. Die glasarmringe und Ringperlen der Mittel- und Spätelatènezeit auf dem europäischen Festland. Bonn
Helmer D., Gourichon L., Vila E. 2007. The development of the exploitation of product from Capra and Ovis (meat, milk and fleeces) from the PPNB to the Early Bronze in the northern Near East (8700-2000 BC). Anthropozoologia 42, 41-49
Hensel W. 1950. Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. I. Poznań
Howard M. 1963. The metrical determination of the metapodials and skulls of cattle. (W:) A. E. Mourant, F. E. Zeuner (red.), Man and cattle. Royal Anthropological Society Occasional Paper 18, 91-100
Janeczek M., Chrószcz A., Onar V., Henklewski R., Piekalski J., Duma P., Czerski A., Całkosiński I. 2014. Anatomical and biomechanical aspects of horse spine: the interpretation of vertebral fusion in a medieval horse from Wroclaw (Poland). International Journal of Osteoarchaeology 24, 623-633
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/oa.2248/abstract -
Junkelmann M., 1997. Panis Militaris. Roman meat consumption. Die Ernährung des römischen Soldaten oder der Grudnstoff der Macht. Mainz
Karwowski M. 1997. Keltische Glasfunde im polnischen Gebiet. Przegląd Archeologiczny 45, 33-72
King A. 1999. Diet in Roman world: a regional inter-site comparison of the mammal bones. Journal of Roman Archaeology 12, 160-202
https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-roman-archaeology/article/diet-in-the-roman-world-a-regional-intersite-comparison-of-the-mammal-bones/3E24D8B3179D326FF21872E76DDBDC10 -
Koenig H. E., Liebich H. G. 2008. Veterinary anatomy of domestic mammals, Stuttgart-New York
Koepke N., Baten J. 2008. Agricultural specialization and height in ancient and medieval Europe. Explorations in Economic History 45, 127-146
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0014498307000393?via%3Dihub -
Krupska A. 1977. Szczątki kostne owcy i kozy z wczesnośredniowiecznego Wrocławia. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 93, 23-36
Krupska A. 1996. Szczątki kostne zwierząt z wielokulturowego stanowiska nr 2 w Dobrzejowicach w woj. legnickim. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu183, 53-69
Krupska A. 1997. Szczątki kostne zwierząt z wielokulturowych stanowisk archeologicznych w Żukowicach. Dolnośląskie Wiadomości Archeologiczne 4, 285-298
Krupska A., Chrószcz A. 2010. Szczątki kostne zwierząt z obiektów stanowiska Wojkowice 15 datowanych na okres kultury łużyckiej. (W:) B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 10. Badania na autostradzie A4, cz. 8. Wrocław, 261-281
Krupska A., Chrzanowska W. 2003. Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowego stanowiska Wilkowice 8, woj. dolnośląskie. (W:) B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 2, Badania na autostradzie A4, cz. 1. Wrocław, 355-369
Krupska A., Chrzanowska W., Chrószcz A. 2009. Badania archeozoologiczne nad neolitycznymi szczątkami kostnymi z Polwicy i Skrzypnika. (W:) B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 8, Badania na autostradzie A4, cz. 6. Wrocław, 153-176
Lasota-Moskalewska A. 2008. Archeozoologia – Ssaki, Warszawa
Legge S. 2005. Milk use in prehistory: the osteological evidence. (W:) J. Mulville, A. Outram (red.), The zooarchaeology of fats, oils, milk and dairying. Proceedings of the 9th Conference if the International Council of Archaeozoology. Oxford, 8-13
Litwińczuk Z., Szulc T. 2005. Hodowla i użytkowanie bydła. Warszawa
Locker A. 2000. Animal bone. (W:) A. Lawson (red.), Potterne 1982-1985: Animal husbandry in later prehistoric Wiltshire. Wessex Arch. Rep. 17. Dorchester, 101-119
Makowiecka M., Makowiecki D. 2005: Pożywienie zwierzęce mieszkańców osad przedlokacyjnych i okolic Starego Rynku w Poznaniu w świetle źródeł archeozoologicznych. (W:) Z. Kunratowska, T. Jarek (red.), Civitas Posnaniensis – Studia z dziejów średniowiecznego Poznania. Prace Komisji Historycznej 62. Poznań, 440-465
Makowiecka M., Makowiecki D. 2006: Studia nad średniowieczną gospodarką zwierzętami w strefie środkowej Odry na podstawie analiz archeozoologicznych materiałów z Krosna Odrzańskiego. (W:) M. Magda-Nowacka, A. Nawojska, J. Szymczak (red.), Archeologia w studiach nad najstarszymi dziejami Krosna Odrzańskiego, Krosno Odrzańskie, 133-173
Makowiecki D. 1998. Możliwości poznawcze i niektóre problemy metodyczne polskiej archeozoologii. Fontes Archaeologici Posnaniensis 9, 77-95
Makowiecki D. 2003. The usefulness of archaeozoological research in studies on the ‘reconstruction’ of the natural environment. Archaeozoologia 21, 121-134
Makowiecki D. 2004. Wędrówki zwierząt jako przykład działalności gospodarczej i pozagospodarczej człowieka. (W:) S. Moździoch (red.), Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu. Spotkania bytomskie V, Wrocław, 335-362
Makowiecki D. 2006. Archaeozoology’s contribution to the improvement of historian’s conceptions of subsidence economy and environment in Early Medieval Poland – selected problems. (W:) N. Benecke (red.), Beiträge zur Archaeozoologie und Prähistorischen Anthropologie, Band V, 77-82
Makowiecki D. 2008. Użytkowanie zwierząt i konsumpcja mięsa w średniowieczu w świetle badań archeozoologicznych. Wybrane zagadnienia. (W:) S. Suchodolski (red.), Źródła historyczne wydobywane z ziemi. Wrocław, 57-77
Makowiecki D. 2008: Badania archeozoologiczne w studiach nad paleośrodowiskiem człowieka. (W:) W. Chudziak (red.), Człowiek i środowisko przyrodnicze we wczesnym średniowieczu w świetle badań interdyscyplinarnych. Toruń, 123-137
Makowiecki D. 2010. Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografia in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim. Toruń
Marciniak A. 2003. What is ‘natural’ in the archaeozoological animal bone assemblage? Taphonomic and statistical arguments. Archaeozoologia 21, 103-120
Marom N., Bar-Oz G. 2009. Culling profiles: the indeterminancy of archaeological data to survivorship curve modeling of sheep and goat herd maintenance strategies. Journal of Archaeological Sciences 36, 1184-1187
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440309000235?via%3Dihub -
Molenda O. 1984. Szczątki kostne świni (Sus scrofa f. domestica) z wczesnośredniowiecznego Ostrówka w O polu. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 154, 67-86
Molenda O. 1985. Szczątki kostne świni (Sus scrofa f. domestica) z wczesnośredniowiecznych stanowisk archeologicznych we Wrocławiu. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 164, 25-41
Molenda O. 1988. Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowej osady w Radłowicach, Gmina Domaniów. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 118, 45-64
Moszyńska M. 2011. Gryzonie. (W:) P. Zalewski (red.), Ilustrowana encyklopedia ssaków Polski. Warszawa, 202-203
Niegoda J. 1999. Naczynia ceramiczne. Wratislavia Antiqua 1. Wrocław, 157-182
Nowicki B., Kosowska B. 1995. Genetyka i podstawy hodowli zwierząt. Warszawa
Piekalski J. 1993. Bemerkungen zur Struktur des Konsums und Verteilung von Fleisch in mittelalterichen Breslau (Wrocław). Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters 21, 169-184
Piekalski J. 1995. Budownictwo z drewna w późnośredniowiecznym Wrocławiu. Archaeologia Historica Polona 1. Toruń, 107-124
Rzeźnik P. 1999. Lokalne i ponadregionalne akcenty przemian ceramiki w XIII -wiecznym Wrocławiu. Mediaevalia Archaeologica 1, 125-136
Reitz E. J., Wing E. S. 2001. Zooarchaeology. Cambridge. Silver A. 1969. The aging of animal. (W:) D. Brothwell, E. S. Higgs (red.), Science in Archaeology (2nd ed.). London, 250-268
Sobociński M. 1994. Pożywienie mięsne ludności kultury łużyckiej z grodu w miejscowości Koziegłowy, woj. konińskie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 259, 63-68
Vigne J., Helmer D. 2007. Was milk a “secondary product” in the Old World Neolithisation process? Its role in the domestication of cattle, sheep and goats. Anthropozoologica 42, 9-40
Waluszewska-Bubień A. 1971. Fruehmittelalterliche Vogelknochenreste aus Ostrów Tumski in Wrocław. Zoologia Poloniae 21 (4), 395-415
Wyrost P. 1979. Wyniki dotychczasowych badań archeozoologicznych nad kostnym materiałem wykopaliskowym z Ostrówka w Opolu. WOINT iE Opole
Ziemiński R. 1993. Chów zwierząt z zoohigieną. Wrocław
Zietzschmann O., Kroelling O. 1955. Lehrbuch der Entwicklungsgeschichte der Haustiere. Berlin – Hamburg