Polska tolerancja czy początki oświecenia? Jonasz Szlichtyng (1592‑1661) jako teolog „drugiej reformacji”

Ptaszyński, Maciej (1978– )

doi:0029-8514

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Polska tolerancja czy początki oświecenia? Jonasz Szlichtyng (1592‑1661) jako teolog „drugiej reformacji” Ptaszyński, Maciej (1978– )

Object structure

Polska tolerancja czy początki oświecenia? Jonasz Szlichtyng (1592‑1661) jako teolog „drugiej reformacji”

Odrodzenie i Reformacja w Polsce T. 57 (2013)

Ptaszyński, Maciej (1978– )

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Wydawnictwo Naukowe "Semper"

Warszawa

2013

s. 30-75 ; Streszcz. ang.

Czasopismo/Artykuł

Szlichtyng, Jonasz (1592-1661) [KABA] ; Tolerancja religijna -- Polska -- 17 w. [KABA] ; Bracia Polscy -- 17 w. [KABA]

Akta Synodów Różnowierczych w Polsce, t. 3, wyd. M. Sipayłło, Warszawa 1983, BUW.
Bayle Pierre, Dictionnaire historique et critique, t. 13, Geneve 1969, Slatkine Reprints.
Beer Jürgen, Advice to princes in the work of J. A. Comenius and Erasmus of Rotterdam, w: Comenius und der Weltfriede, hrsg. von Werner Korthaase; Sigurd Hauff; Andreas Fritsch, Berlin 2005, Deutsche Comenius-Gesellschaft, s. 108-117.
Beková Marta, Die Bruderunität und der Antitrinitarismus, w: Faustus Socinus and his heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego, s. 215-228.
Beková Marta, Zur Problematik der Comenius’ Beziehungen zum Sozinanismus, w: Socinianism and its role in the culture of XVI-th to XVIII-th centuries, ed. Lech Szczucki, Warszawa 1983, PWN, s. 169-182.
Bibliographia Sociniana. A bibliographical reference tool for the study of Dutch socinianism and antitrinitarism, ed. Philip Knijff, Sibbe Jan Visser, Amsterdam 2004, Uitgeverij Verloren.
Bietenholz Peter, Fausto Sozzini and the New Testament Scholarship of Erasmus, w: Faustus Socinus and his Heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Polska Akademia Umiejętności, s. 11-28.
Bodniak Stanisław, Sprawa wygnania arian w r. 1566, „Reformacja w Polsce”, 1928, 5, s. 52-59.
Brock Peter, Dilemmas of a Socinian pacifist in seventeenth century Poland, „Church History”, 1994, 63, s. 190-200.
Chmaj Ludwik, Faust Socyn, Warszawa 1963, Książka i Wiedza.
Chmaj Ludwik, Hugo Grotius wobec socynianizmu, w: Ludwik Chmaj, Bracia Polscy. Ludzie, idee, wpływy, Warszawa 1957, PWN, s. 263-298.
Chmaj Ludwik, Samuel Przypkowski na tle prądów religijnych XVII wieku, Kraków 1927, PAU.
Choińska-Mika Jolanta, Między społeczeństwem szlacheckim a władzą. Problemy komunikacji: społeczności lokalne – władza w epoce Jana Kazimierza, Warszawa 2002, Neriton.
Comenius Johann Amos, Antisozinianische Schriften: Auge des Glaubens – naturliche Theologie, t. 2, hrsg. von Erwin Schadel, Frankfurt am Main 2008, P. Lang.
Daugirdas Kęstutis, Rezeption der chronologischen und astronomischen Schriften Keplers in Johannes Ludwig von Wolzogens Evangelienkommentaren, „Barok”, 2009, 16, s. 169-191.
Dworzaczek Włodzimierz, Schlichtyngowie w Polsce, Warszawa 1938, Gebethner i Wolff.
Dworzaczkowa Jadwiga, „Panegyricus Carolo Gustavo” i jego tło polityczne, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1982, 27, s. 93-105.
Dworzaczkowa Jadwiga, Bracia czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, Warszawa 1997, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Dworzaczkowa Jadwiga, Reformacja i kontrreformacja w Wielkopolsce, Poznań 1995, Wydawnictwo Poznańskie.
Dzięgielewski Jan, O ustroju, decydentach i dysydentach. Studia i szkice z dziejów Pierwszej Rzeczypospolitej, Kraków 2011, Wydawnictwo i Poligrafia Kurii Prowincjalnej Zakonu Pijarów.
Dzięgielewski Jan, Od staropolskiego „miłośnika ojczyzny”, do „sarmackiego patrioty”, w: Patriotyzm Polaków. Studia z historii idei, wyd. Jacek Kłoczkowski, Kraków 2007, Ośrodek Myśli Politycznej, s. 21-32.
Estreicher Karol, Bibliografia polska, cz. 3, t. 27, Kraków 1930, PAU. Dostępne w internecie: http://www.estreicher.uj.edu.pl/).
Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, wyd. Zbigniew Ogonowski, t. 1, Warszawa 1979, PWN.
Friedeburg Robert von, In defense of patria: Resisting magistrates and the duties of patriots in the Empire from the 1530s to the 1640s, „Sixteenth Century Journal”, 2001, 32, s. 357-382.
Friedrich Markus, Die Grenzen der Vernunft. Theologie, Philosophie und Konflikte am Beispiel des Helsmstedter Hoffmannstreits und seiner Wirkungen auf das Luthertum um 1600, Göttingen 2004, Vandenhoeck & Ruprecht.
Giertych Jędrzej, U źródeł katastrofy dziejowej Polski: Jan Amos Komensky, London 1964, [b. wyd.].
Handbuch des personalen Gelegenheitsschrifttums in europaischen Bibliotheken und Archiven, hrsg. von Klaus Garber, T. 19 (Abteilung 4, Teil 1), Hildesheim 2007, Georg Olms Verlag.
Heering Jan Paul, Hugo Grotius as apologist for the Christian Religion. A study of his work De veritate Religionis Christianae (1640), Leiden 2004, Brill.
Heering Jan Paul, Hugo Grotius’ De veritate Religionis Christianae, w: Hugo Grotius, theologian. Essays in Honour of G.H.M. Posthumus Meyjes, ed. Henk J. M. Nellen, Edwin Rabbie, Leiden 1994, Brill, s. 41-52.
Israel Jonathan, The radical Enlightenment: Philosophy and the making of modernity 1650-1750, Oxford 2001, Oxford UP.
Jolley Nicholas, Leibniz on Locke and Socinianism, „Journal of the History of Ideas”, 1978, 39, s. 233-250.
Jørgensen Jordt, Lubieniecki in Kraków 1655, w: Studia nad arianizmem, red. Ludwik Chmaj, Warszawa 1959, PWN, s. 199-202.
Jørgensen Jordt, Stanisław Lubieniecki. Zum Weg des Unitarismus von Ost nach West im 17. Jahrhundert, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1968.
Kawecka-Gryczowa Alodia, Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Starnackiego, Wrocław 1974, Ossolineum.
Kolarzowski Jerzy J., Idea praw jednostki w pismach braci polskich. U narodzin nowożytnej koncepcji praw człowieka, Warszawa 2009, Wydawnictwa UW.
Kołakowski Leszek, Świadomość religijna i więź kościelna, Warszawa 1997, PWN.
Kossowski Aleksander, Gosławski Adam, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław 1959-1960, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 354-355.
Kot Stanisław, Ideologia polityczna i społeczna braci polskich zwanych arianami, Warszawa 1932, Kasa im. Mianowskiego.
Kriegseisen Wojciech, Ewangelicy polscy i litewscy w epoce saskiej (1696-1763), Warszawa 1996, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Kriegseisen Wojciech, Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo-kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka – Niderlandy Północne – Rzeczpospolita polsko-litewska), Warszawa 2010, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Lehner Ulrich L., The Many Faces of the Catholic Enlightenment, w: A Companion to the Catholic Enlightenment in Europe, ed. Ulrich L. Lehner, Michael Printy, Leiden 2010, Brill, s. 1-61.
Margolin Jean Claude, Erasme et Comenius, w: Jan Amos Comenius (1592 1670). Aspects culturels, philosophiques, pedagogiques et didactiques de son oeuvre, ed. J. A. Caravolas, G. Bibeau, Université de Montréal, Montreal 1996, s. 149-179.
Marshall John, John Locke, Toleration and early Enlightenment culture, Cambridge 2006, Cambridge UP.
Marshall John, Locke, Socinianism, and Unitarianism, w: English Philosophy in the Age of Locke, ed. Michael A. Stewart, Oxford 2000, Clarendon Press.
McLachlan John, Socinianism in seventeenth-century England, Oxford 1951, Oxford UP.
Milton John, Complete prose works, t. 6, ed. Don M. Wolfe, New Haven 1953-1982, Yale UP.
Misiurek Jerzy, Spory chrystologiczne w Polsce w drugiej połowie XVI wieku, Lublin 1984, KUL.
Mortimer Sarah, Reason and religion in the English Revolution: The challenge of Socinianism, Cambridge 2010, Cambridge UP.
Mścisz Michał, Amos Komensky w walce z państwem polskim, „Kurier Literacko-Naukowy” (3 II 1935), s. 6-8.
Mühlegger Florian, Hugo Grotius’ Auseinandersetzung mit dem Sozinianismus, w: Faustus Socinus and his Heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Polska Akademia Umiejętności, s. 297-326.
Müller Hans-Joachim, Irenik als Kommunikationsreform. Das Colloquium Charitativum von Thorn 1645, Göttingen 2004. Vandenhoeck & Ruprecht.
Müller Hans-Joachim, The dimensions of religious toleration in the eirenicism of Jan Amos Comenius (1642-1645), „Acta Comeniana”, 2003, 17, s. 99-116.
Myśl ariańska w Polsce XVII wieku. Antologia tekstów, wybór, oprac., wstęp i noty Zbigniew Ogonowski, Wrocław 1991, Ossolineum.
Nowy Korbut, t. 3, oprac. Roman Pollak, Warszawa 1965, IBL PAN.
Ogonowski Zbigniew, Der Sozinianismus und das Problem der Toleranz, w: Faustus Socinus and his Heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Polska Akademia Umiejętności, s. 129-145.
Ogonowski Zbigniew, Filozofia polityczna w Polsce XVII wieku i tradycje demokracji europejskiej, Warszawa 1999, PAN IFiS.
Ogonowski Zbigniew, La liberté de citoyen et la liberté religieuse dans la philosophie politique en Pologne au XVIIe siècle, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1995, 39, s. 155-162.
Ogonowski Zbigniew, Samuel Przypkowski i jego traktat De pace et concordia Ecclesiae, „Studia Filozoficzne”, 1981, 2, s. 89-102.
Ogonowski Zbigniew, Teologia naturalna Jana Crella, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1964, 9, s. 139-188.
Pawelec Mariusz, Bartłomiej Bythner starszy (ok. 1559-1629), Warszawa 2008, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Pfefferkorn Arthur, Jonas von Schlichting. Ein Beitrag zur Geschichte des Antitrinitarismus in Polen, Bromberg 1918, R. Krahl.
Ptaszyński Maciej, Jonasz Szlichtyng (1592-1661) – the Forgotten Arian Theologian of the 17th Century?, [w:] Polish Baroque, European Contexts. Proceedings of an International Seminar held at the Institute for Interdisciplinary Studies “Artes Liberales” University of Warsaw, June 27-28, 2011, ed. Piotr Salwa, Warszawa 2012, Artes Liberales. Instytut Badań Interdyscyplinarnych. Uniwersytet Warszawski, s. 163-182.
Ptaszyński Maciej, Szlichtyng Jonasz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 48, cz. 3, z. 198, Warszawa-Kraków 2012-2013, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, s. 398-403.
Radoń Sławomir, Z dziejów polemiki antyariańskiej w Polsce XVI-XVII wieku, Kraków 1993, Universitas.
Rogers John, Milton and the heretical priesthood of Christ, w: Heresy, literature, and politics in Early Modern England, ed. David Loewenstein, John Marshall, Cambridge 2006, Cambridge UP, s. 203-220.
Rohl Jan, Fausto Sozzini und Hugo Grotius uber die Autorität der Schrift, w: Faustus Socinus and his Heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Polska Akademia Umiejętności s. 327-347.
Rott Dariusz, Polityka a literatura. „Panegyricus Carolo Gustavo” Jana Amosa Komeńskiego wobec kultury sarmackiej, w: Sarmackie teatrum, red. Renarda Ocieczek, t. 1, Katowice 2001, Wydawnictwo UŚ, s. 72-89.
Schmidt Alexander, Vaterlandsliebe und Religionskonflikt. Politische Diskurse im Alten Reich (1555-1648), Leiden 2007, Brill.
Schubert Anselm, Kommunikation und Konkurrenz. Gelehrtenrepublik und Konfession im 17. Jahrhundert, w: Interkonfessionalitat – Transkonfessionalität – binnenkonfessionelle Pluralität: neue Forschungen zur Konfessionalisierungsthese, hrsg. von Kaspar von Greyerz; Manfred Jakubowski-Tiessen; Thomas Kaufmann, Hartmut Lehmann, Gütersloh 2003, Gütersloher Verlagshaus, s. 105-131.
Seidel Robert, Späthumanismus in Schlesien: Caspar Dornau (1577-1631). Leben und Werk, Tübingen 1994, Niemeyer.
Sher Tinsley Barbara, Pierre Bayle’s Reformation. Conscience and critism on the eve of the Enlightenment, London 2001, Associated UP.
Snobelen Stephen D., „God of Gods, and Lord of Lords”: The theology of Isaac Newton’s General Scholium to the Principia, „Osiris”, 2001, 16, s. 169-208.
Snobelen Stephen D., Socinianism and Newtonianism: the case of William Whiston, w: Faustus Socinus and his Heritage, ed. Lech Szczucki, Kraków 2005, Polska Akademia Umiejętności, s. 373-414.
Sparn Walter, Meisner, Balthasar, w: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, t. 5, Herzberg 1993, Traugott Bautz, szp. 1172-1174.
Strom Jonathan, Problems and Promises of Pietism Research, „Church History”, 2002, 71, s. 536-554.
Szczotka Stanisław, Clementinus Daniel, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, Polska Akademia Umiejętności, s. 90-91.
Szczotka Stanisław, Synody arian polskich. Od założenia Rakowa do wygnania z kraju (1569-1662), „Reformacja w Polsce”, 1935-1936, s. 21-100.
Szczucki Lech, Socyn Faust, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Wrocław 1999-2000, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 631-636.
Tazbir Janusz, Przyczyny banicji arian z Polski, „Przegląd Humanistyczny”, 1999, 2/3, s. 13-24.
Tazbir Janusz, Smalc Walenty, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Wrocław 1999-2000, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 185-187.
Tazbir Janusz, Ursachen der Verbannung der Sozinianer aus Polen, w: Faustus Socinus and his heritage, ed. Lech Szczucki, PAU, Kraków 2005, s. 229-242.
The Polish Brethren. Documentation of the History and Thought of Unitarianism in the Polish-Lithuanian Commonwealth and in the Diaspora 1601-1685, ed. G. H. Williams, vol. 2, Scholars Press, Ann Arbor 1980.
Trevor-Roper Hugh, The Crisis of the Seventeenth Century: Religion, the Reformation and Social Change, Macmillan, London 1967.
Urbánek Vladimír, J. A. Comenius’ Anti-Machiavellianism, „Acta Comeniana”, 1995, 11, s. 61-70.
Vercruysse Jeroom, Crellius, Le Cene, Naigeon ou les chemins de la tolerance socinienne, „Tijdschrift voor de Studie van de Verlichting”, 1973, 1, s. 244-320.
Wajsblum Marek, Ex regestro arianismi. Szkice z dziejow upadku protestantyzmu w Małopolsce, „Reformacja w Polsce”, 1935-1936, 7/8, s. 245-308.
Węgierski Andrzej, Libri quattuor Slavoniae reformatae, wyd. Janusz Tazbir, PWN, Warszawa 1973.
Wiedenroth U., Krypsis und Kenosis. Studien zu Thema und Genese der Tubinger Christologie im 17. Jahrhundert, Mohr Siebeck, Tübingen 2011.
Williams George H., The Place of The Confessio Fidei of Jonas Schlichting in the Life and Thought of the Minor Church, w: Socinianism and Its Role in the Culture of XVI-th to XVIII-th Centuries, eds. Lech Szczucki, Z. Ogonowski, Janusz Tazbir, Warsaw 1983, Polish Academy of Sciences, Institute of Philosophy and Sociology, s. 103-114.
Żukowski Jacek, Kije strugane, czyli ikonoklazm braci polskich, „Quarta”, 2011, 20, s. 26-44.