Problemy detekcji wieloletniej zmarzliny na podstawie temperatury u spągu zimowej pokrywy śnieżnej na przykładzie Tatr= The problem of permafrost detection based on bottom temperature snow cover – the Tatra Mts. case

Gądek, Bogdan; Kędzia, Stanisław

doi:0033-2143

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Problemy detekcji wieloletniej zmarzliny na podstawie temperatury u spągu zimowej pokrywy śnieżnej na przykładzie Tatr= The problem of permafrost detection based on bottom temperature snow cover – the Tatra Mts. case Gądek, BogdanKędzia, Stanisław

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 81 z. 1 (2009)

Gądek, Bogdan ; Kędzia, Stanisław

wieloletnia zmarzlina ; temperatura powierzchni gruntu ; BTS ; Tatry

W pracy przedstawiono wyniki zimowego monitoringu temperatury powierzchni gruntu w piętrze alpejskim Tatr, na stanowiskach, w których wcześniej udokumentowano istnienie lub brak wieloletniej zmarzliny. Świadczą one, że (1) konwencjonalna interpretacja wyników kartowania wieloletniej zmarzliny metodą BTS może być zawodna; (2) współczesna wieloletnia zmarzlina w piętrze alpejskim Tatr rozwija się zarówno pod cienką jak i pod grubą pokrywą śnieżną, a jej istnienie może być związane głównie z lokalną cyrkulacją zimnego powietrza nad powierzchnią terenu.

1. Brenning A., Gruber S., Hoelzle M., 2005, Sampling and statistical analyses of BTS measurements, Permafrost and Periglacial Processes, 16, 4, s. 383–393.
2. Delaloye R., Lambiel Ch., 2005, Evidence of winter ascending air circulation throughout talus slopes and rock glaciers situated in the lower belt of alpine discontinuous permafrost (Swiss Alps), Norsk Geografisk Tidsskrift, 59, 2, s. 194–203.
3. Dobiński W., 1996, Wyniki pomiarów temperatury u spodu zimowej pokrywy śnieżnej – BTS – w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i okolicy, Geographia. Studia et Dissertationes, 20, s. 15–22.
4. Dobiński W., 1997, Warunki występowania zmarzliny w alpejskim piętrze Tatr Wysokich. Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, maszynopis
5. Dobiński W., 2004, Wieloletnia zmarzlina w Tatrach: geneza, cechy, ewolucja, Przegląd Geograficzny, 76, 3, s. 327–343.
6. Dobiński W., Gądek B., Żogała B., 1996, Wyniki geoelektrycznych badań osadów czwartorzędowych w piętrze alpejskim Tatr Wysokich, Przegląd Geologiczny, 44, 3, s. 259–261.
7. Gądek B., Kotarba A., 2003, Kopalny lód lodowcowy w Tatrach?, Przegląd Geologiczny, 51, 7, s. 571.
8. Gądek B., Żogała B., 2005, Występowanie kopalnego lodu w Miedzianej Kotlinie (Tatry Wysokie w świetle danych elektrooporowych, [w:] A. Kotarba, K. Krzemień, J. Święchowicz (red.), VII Zjazd Geomorfologów Polskich, Współczesna ewolucja rzeźby Polski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, s. 555–560.
9. Gądek B., Rączkowska Z., Wzientek K., Żogała B., 2006, Wieloletnia zmarzlina Miedzianej Kotliny (Tatry Słowackie) w świetle wyników badań geofizycznych i geomorfologicznych, [w:] A. Kotarba, W. Borowiec (red.), Tatrzański Park Narodowy na tle innych górskich terenów chronionych, T. 1. Nauki o Ziemi, Materiały III Ogólnopolskiej Konferencji Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, PTPNoZ-TPN, Zakopane-Kraków, s. 100–108.
10. Genxu W., Yuanshou L., Yibo W., Qingbo W., 2008, Effects of permafrost thawing on vegetation and soil carbon pool losses on the Qinghai–Tibet Plateau, China, Geoderma, 143, 1-2, s. 143–152.
11. Gude M., Barsch D., 2005, Assessment of geomorphic hazards in connection with permafrost occurrence in the Zugspitze area (Bavarian Alps, Germany), Geomorphology, 66, 1–4, s. 85–93.
12. Haeberli W., 1973, Die Basis Temperatur der winterlichen Schneedecke als möglicher Indikator für die Verbreitung von Permafrost in den Alpen, Zeitschrift für Gletscherkunde und Glazialgeologie, 9, 1–2, s. 221–227.
13. Haeberli W., 1978, Special aspects of high mountain permafrost methodology and zonation in the Alps, [w:] Proceedings of the Third International Conference on Permafrost, Edmonton, Canada, National Research Council of Canada, Ottawa, s. 378–384.
14. Hinzman L.D., Kane D.L., Yoshikawa K., Carr A., Bolton W.R., Fraver M., 2003, Hydrological variations among watersheds with varying degrees of permafrost, [w:] Proceedings of the VII International Permafrost Conference, Switzerland, July 21–25, 2003, Taylor and Francis Group plc, London, s. 407–411.
15. Hoelzle M., Haeberli W., Keller F., 1993, Aplication of BTS measurements for modelling mountain permafrost distribution, [w:] Sixth International Conference on Permafrost. Proceedings, 1, Beijing, China, s. 272–277, maszynopis powielony.
16. Hoelzle M., Wegmann M., Krummenacher B., 1999, Miniature temperature dataloggers for mapping and monitoring of permafrost in high mountain areas: first experience from the Swiss Alps, Permafrost and Periglacial Processes, 10, 2, s. 113–124.
17. Ishikawa M., 2003, Thermal regimes at the snow-ground interface and their implications for permafrost investigation, Geomorphology, 52, 1–2, s. 105–120.
18. Ishikawa M., Hirakawa K., 2000, Mountain permafrost distribution based on BTS measurements and DC resistivity soundings in the Daisetsu Mountains, Hokkaido, Japan, Permafrost and Periglacial Processes, 11, 2, s. 109–123.
19. Jorgenson M.T., Racine C.H., Walters J.C., Osterkamp T.E., 2001, Permafrost degradation and ecological changes associated with a warming climate in central Alaska, Climatic Change, 48, 4, s. 551–571.
20. Kędzia S., 2004, Klimatyczne i topograficzne uwarunkowania występowania wieloletniej zmarzliny w Tatrach Wysokich (na przykładzie Koziej Dolinki), Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Kraków, maszynopis.
21. Kędzia S., Mościcki J., Wróbel A., 1998, Studies on the occurrence of permafrost in Kozia Valley (The High Tatra Mts.), [w:] J. Repelewska-Pękalowa (red.), Relief, Quaternery Paleogeography and Changes of the Polar Environment. Polar Session, Uniwersytet Marii Curie-Słodowskiej, Lublin, s. 51–57.
22. Lamparski P., Kędzia S., 2007, Permafrost occurrence in Kozia Dolinka (High Tatra Mountains) in light of georadar investigations, Geomorphologia Slovaca, 7, 1, s. 82–88.
23. Lewkowicz A.G., Ednie M., 2004, Probability mapping of mountains permafrost using the BTS method, Wolf Creek, Yukon Territory, Canada, Permafrost and Periglacial Processes, 15, 1, s. 67–80.
24. Mościcki J., Kędzia S., 2001, Investigation of mountain permafrost in the Kozia Dolinka valley, Tatra Mountains, Poland, Norsk Geografisk Tidsskrift, 55, 4, s. 235–240.
25. Philips M., Schweizer J., 2007, Effect of mountain permafrost on snowpack stability, Cold Regions Science and Technology, 47, 1–2, s. 43–49.
26. Salzmann N., Nötzli J., Hauck C., Gruber S., Hölzle M., Haeberli W., 2007, Ground surface temperature scenarios in complex high-mountain topography based on regional climate model results, Journal of Geophysical Research Earth Surface, 112, s. F02S12.