Title:

Ants (Hymenoptera: Formicidae) of Chełmowa Góra in the Świętokrzyski National Park

Subtitle:

Fragmenta Faunistica, vol. 56, no. 1 ; Mrówki (Hymenoptera: Formicidae) Chełmowej Góry w Świętokrzyskim Parku Narodowym ; Ants of Chełmowa Góra

Creator:

Rzeszowski, Kamil ; Babik, Hanna ; Czechowski, Wojciech ; Markó, Bálint

Contributor:

Polska Akademia Nauk. Muzeum i Instytut Zoologii

Publisher:

Museum and Institute of Zoology, PAS

Place of publishing:

Warszawa

Date issued/created:

2013

Description:

Bibliogr. s. 13-14 ; S. 1-15 : il. (w tym kolor.) ; 25 cm ; Streszcz. ang. i pol. Nazwy taksonów również łac.

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Subject and Keywords:

Mrówki -- zoocenozy -- Polska -- Chełmowa Góra (góra) [KABA] ; Mrówki -- ekologia -- Polska -- Świętokrzyskie, Góry [KABA] ; Formicidae ; mrówkowate ; Hymenoptera ; błonkoskrzydłe ; błonkówki ; owady ; insects ; zgrupowania mrówek ; struktura populacji ; lasy ; mrówki leśne ; konkurencja międzygatunkowa

Abstract:

Badano skład gatunkowy i zagęszczenie gniazd mrówek w typowych środowiskach leśnych obszaru ochrony ścisłej „Chełmowa Góra” (enklawy Świętokrzyskiego Parku Narodowego): żyznej buczyny karpackiej (Dentario glandulosae-Fagetum), subkontynentalnego grądu (Tilio- Carpinetum) i kontynentalnego bom mieszanego (Querco roboris-Pinetum) oraz dodatkowo świeżej łąki rajgrasowej (Arrhenatheretum elatioris). W grądzie i borze wzięto pod uwagę po dwie strefy leśne: brzeżną strefę lasu i wnętrze lasu. Materiał w postaci prób gniazdowych zbierano biocenometryczną metodą przeszukiwania kwadratów o powierzchni 1 m2, 10 m2, 100 m2. Łącznie znaleziono 16 gatunków mrówek. Zgrupowania z poszczególnych środowisk liczyły od dwóch (w buczynie) do dziewięciu (na łące) gatunków. Zagęszczenie gniazd było wysoce zróżnicowane: od 0,33/100 m2 w buczynie do 19,34/100 m2 na łące. Najliczniejszymi (pod względem zagęszczenia gniazd) gatunkami w poszczególnych środowiskach były: Formica polyctena Först. (leśny oligotop) w buczynie i brzeżnej partii bom, Myrmica ruginodis (leśny politop) w grądzie (obu strefach) i wnętrzu bo m oraz Lasius niger (L.) (politop terenów otwartych) na łące. Formica polyctena tworzy na Chełmowej Górze (w borze mieszanym, buczynie i grądzie) tzw. superkolonię liczącą setki gniazd. Występujące w dużym zagęszczeniu gniazda i, co za tym idzie, ogromna liczebność mrówek, należą do osobliwości tego obszaru. Jak wszystkie rude mrówki leśne, F. polyctena jest gatunkiem terytorialnym, zajmującym szczytowe miejsce w międzygatunkowej hierarchii konkurencyjnej. W tym kontekście wyniki uzyskane na Chełmowej Górze przedyskutowano pod kątem ograniczającego wpływu tamtejszej superkolonii na występowanie pozostałych gatunków mrówek, a tym samym różnorodność ich miejscowych zgrupowań.

References:

BABIK H., CZECHOWSKI W., WŁODARCZYK T. & STERZYŃSKA M. 2009. How does a strip of clearing affect the forest community of ants (Hymenoptera: Formicidae). Fragmenta Faunistica 52: 125-141.
BEGDON J. 1958. Nowe stanowiska kilku interesujących gatunków Formicoidea w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C 13: 85-93.
CERDÁ X., ARNAN X. & RETANA J. 2013. Is competition a significant hallmark of ant (Hymenoptera: Formicidae) ecology? Myrmecological News 18: 131-147.
COLLINGWOOD C. A. 1979. The Formicidae (Hymenoptera) of Fennoscandia and Denmark. Fauna Entomologica Scandinavica 8: 1-174.
CZECHOWSKA W. 1976. Myrmekofauna Pienińskiego Parku Narodowego (Hymenoptera, Formicoidea). Fragmenta Faunistica 21: 115-144.
CZECHOWSKI W. & CZECHOWSKA W. 2006. Succession of Lasius s. str. ant species (Hymenoptera: Formicidae) in moist pine forests - reassessment after taxonomic revisions of the subgenus. Fragmenta Faunistica 49: 91-97.
CZECHOWSKI W. & PISARSKI B. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of linden-oak-hombeam forests and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. 1. Nest density. Fragmenta Faunistica 34: 133-141.
CZECHOWSKI W., PISARSKI B. & CZECHOWSKA W. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of moist meadows on the Mazovian Lowland. Fragmenta Faunistica 34: 47-60.
CZECHOWSKI W., PISARSKI B. & YAMAUCHI K. 1995. Succession of ant communities (Hymenoptera, Formicidae) in moist pine forests. Fragmenta Faunistica 38: 447—488.
CZECHOWSKI W., RADCHENKO A. & CZECHOWSKA W. 2002. The ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland. Museum and Institute of Zoology PAS, Warszawa, 200 pp.
CZECHOWSKI W., RADCHENKO A., CZECHOWSKA W. & VEPSÄLÄINEN K. 2012. The ants of Poland with reference to the myrmecofauna of Europe. Fauna Poloniae 4 (ns), Natura optima dux Foundation, Warszawa, 496 pp.
DEKONINCK W., HENDRICK F., GROOTAERT P. & MAELFAIT J.-P. 2010. Present conservation status of red wood ants in north-western Belgium: worse than previously, but not a lost cause. European Journal of Entomology 107: 209-218..
GALLÉ L. 1991. Structure and succession of ant assemblages in a north European sand dune area. Holarctic Ecology 14:31-37.
GENERALNA DYREKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA: http://www.geoserwis.gdos.gov.pl.
GŁAZEK T. & WOLAK J. 1991. Zbiorowiska roślinne Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jego strefy ochronnej. Monographiae Botanicae 72: 3-108.
JARVIS A., REUTER H. I., NELSON A. & GUEVARA E. 2008. Hole-filled seamless SRTM data V4, International Centre for Tropical Agriculture (CIAT), available from http://srtm.csi.cgiar.org.
KOWALCZYK A. 1988. Nowe stanowiska w Polsce interesujących gatunków żądłówek Hymenoptera, Aculeata. Przegląd Zoologiczny 32: 221-223.
LIANA A. 2000. Bezkręgowce lądowe. In: ClEŚLIŃSKI S. & KOWALKOWSKI A. (eds), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Bodzentyn, pp. 309-328.
KRYSZTOFIK E. 1962. Inwentaryzacja mrowisk w uroczyskach Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Las Polski 36: 9-11.
KRZYSZTOFIAK L. 1984. Mrówki (Hymenoptera, Formicoidea) Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Fragmenta Faunistica 28: 309-323.
KULMATYCKI W. 1920. Mrówki niektórych okolic Małopolski. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej 53/54: 157-172.
MABELIS A. A. 1984. Interference between wood ants and other ant species (Hymenoptera, Formicidae). Netherlands Journal of Zoology 34: 1-20.
MATUSZKIEWICZ W. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 537 pp.
OpenStreetMap. http ://www.openstreetmap.org.
PARAPURA E. & PISARSKI B. 1971. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) Bieszczadów. Fragmenta Faunistica 17: 319-356.
PĘTAL J. 1980. Ant populations, their regulation and effect on soil in meadows. Ekologia Polska 28: 297-326.
PĘTAL J., JAKUBCZYK H. & WÓJCIK Z. 1970. Influence des fourmis sur les modifications des sols et des plantes dans les milieux de prairie. In: PFFILLIPSON J. (ed.), Methods of study in soil ecology. UNESCO, Paris, pp. 235-240.
PĘTAL J. & PISARSKI B. 1966. Metody ilościowe stosowane w badaniach myrmekologicznych. Ekologia Polska, B 12: 363-376.
PĘTAL J. & PISARSKI B. 1981. Formicidae. In: GÓRNY M. & GRUM L. (eds), Metody stosowane w zoologii gleby. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, pp. 264-275
PISARSKI B. 1961. Studien iiber die polnischen Arten der Gattung Camponotus Mayr (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici 9: 147-208.
PISARSKI B. 1971. Charakterystyka zoologiczna środowisk Bieszczadów Zachodnich. Fragmenta Faunistica 17: 24-30.
PISARSKI B. 1975. Mrówki. Formicoidea. Katalog Fauny Polski (no 23) 26, 1, 85 pp.
PISARSKI B. & VEPSÄLÄINEN, K., 1989. Competition hierarchies in ant communities (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici 42: 321-328.
PUNTTILA P., HAILA Y., PAJUNEN T. & TUKIA H. 1991. Colonisation of clearcult forests by ants in southern Finland: a quantitative survey. Oikos 61: 250-262.
ROSENGREN R. & SUNDSTRÖM, L. 1991. The interaction between red wood ants, Cinara aphids, and pines. A ghost of mutualism past? In: HUXLEY C. R. & CUTLER D. F. (eds), Ant-plant interactions. Oxford University Press, Oxford, pp. 80-91.
SAVOLAINEN R. & VEPSÄLÄINEN, K. 1988. A competition hierarchy among boreal ants: impact on resource partitioning and community structure. Oikos 51: 135-155.
SAVOLAINEN R. & VEPSÄLÄINEN, K. 1989. Niche differentiation of ant species within territories of the wood ant Formica polyctena. Oikos 56: 3-16.
SAVOLAINEN R.,VEPSÄLÄINEN, K. & Wuorenrinne H. 1989. Ant assemblages in the taiga biome: testing the role of territorial wood ants. Oecologia 81: 481—486.
SEIFERT B. 1991a. The phenotypes of the Formica rufa complex in East Germany. Abhandlungen und Berichte des Naturkundemuseums Górlitz 65: 1-27.
SEIFERT B. 1991b. Lasius platythorax n. sp., a widespread sibling species of Lasius niger (Hymenoptera: Formicidae). Entomologia Generalis 16: 69-81.
SORVARI J. 2009. Foraging distances and potentiality in forest pest insect control: an example with two candidate ants. Myrmecological News 12: 211-215.
ŚWIĘTOKRZYSKI NATIONAL PARK: http://www.swietokrzyskipn.org.pl.
VEPSÄLÄINEN, K. & PISARSKI B. 1982. Assembly of island ant communities. Annales Zoologici Fennici 19: 327-335.
VEPSÄLÄINEN, K. & SAVOLAINEN R. 1994. Ant-aphid interaction and territorial dynamics of wood ants. Memorabilia Zoologica 48: 251-259.
WŁODARCZYK T. 2010. Ant species composition in relation to forest associations in Szczecin Landscape Park. Polish Journal of Entomology 79: 91-99.
ZYGMUNT R. 1997. Liczba kształtu modrzewia polskiego w rezerwacie ścisłym na Górze Chełmowej. Sylwan 141(11): 83-90.

Relation:

Fragmenta Faunistica

Volume:

56

Issue:

1

Start page:

1

End page:

15

Resource type:

Tekst

Detailed Resource Type:

Artykuł naukowy oryginalny

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

10.3161/00159301FF2013.56.1.001

Source:

MiIZ PAN, sygn. patrz sygn. czas. P. 256 vol. 56 no. 1 ; MiIZ PAN, sygn. patrz sygn. czas. P. 4664 vol. 56 no. 1 ; click here to follow the link

Language:

eng

Language of abstract:

eng ; pol

Rights:

Prawa zastrzeżone - dostęp nieograniczony

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. Korzystanie dozwolone w zakresie określonym przez przepisy o dozwolonym użytku.

Digitizing institution:

Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Muzeum i Instytutu Zoologii PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, lata 2010-2014, Priorytet 2. Infrastruktura strefy B + R ; Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Access:

Otwarty