The Film Director Who Was a Spy. Jadwiga Plucińska (1908–1999): A Forgotten Pioneer of Polish Documentary Film

Szymański, Karol

doi:1230-5057

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

The Film Director Who Was a Spy. Jadwiga Plucińska (1908–1999): A Forgotten Pioneer of Polish Documentary Film Szymański, Karol

Object structure

The Film Director Who Was a Spy. Jadwiga Plucińska (1908–1999): A Forgotten Pioneer of Polish Documentary Film

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, Vol. 59, No 3 (2024), Special Issue

Szymański, Karol

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2024

p. 77-86 ; Content outline also in Polish.

Plucińska, Jadwiga (1908-1999) ; actors - Poland - 1945- ; documentary films - history and criticism ; Polish cinematography - 1945- ; women film directors ; political trials - Poland - 1945-

This article aims to recall Jadwiga Plucińska – a pre-war actress, during the Second World War, a secretary in the Warsaw office of Die Deutsche Wochenschau, and between 1946 and 1959, a director of some twenty documentaries and features for the Polish Newsreel, showing the social, cultural and moral changes first in Poland recovering from the devastation of war (especially in the so-called Recovered Territories), and then during the ‘56 October Thaw. Her career was interrupted in 1959 by her arrest and subsequent five-year imprisonment on a charge of spying for US intelligence. As a result, Plucińska was almost completely forgotten and erased from the pages of Polish cinema history, and her work, withdrawn from distribution since the late 1950s, remains virtually unknown.

Bielińska I., ‘Po dłuższej przerwie – nowe filmy, nowe pomysły’, Film, no. 35 (1957).
Bocheńska J., ‘Rozwój polskiego filmu dokumentalnego w latach 1944–1958’, Kwartalnik Filmowy, no. 2 (1965).
Domke R., Ziemie Zachodnie i Północne Polski w propagandzie lat 1945–1948 (Zielona Góra, 2010).
Hera J., ‘Losy aktorów w Generalnym Gubernatorstwie (wrzesień 1939 – 1 sierpnia 1944)’, Pamiętnik Teatralny, no. 1–4 (1997).
Hera J., Losy artystów polskich w czasach niewoli 1939–1954 (Kraków, 2019).
Hera J., ‘Niepokorni – pokorni. Losy aktorów polskich 1944–1954’, Pamiętnik Teatralny, no. 3–4 (2008).
Hera J., ‘Życie artysty w niewoli. Rzecz o Andrzeju Szalawskim’, Pamiętnik Teatralny, no. 2 (1999).
Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), ed. M. Hendrykowska (Poznań, 2018).
‘Kronika. Zmarli. Jadwiga Plucińska’, in: Almanach sceny polskiej 1999/2000, ed. A. Chojnacka (Warszawa, 2005).
Lemann J., ‘Film dokumentalny’, in: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Film, kinematografia, ed. E. Zajiček (Warszawa, 1994).
Lemann-Zajiček J., Kino i polityka. Polski film dokumentalny 1945–1949 (Łódź, 2003).
Leśniewska I., ‘Wpływ polityki na filmy dokumentalne o tzw. Ziemiach Odzyskanych. Studium przypadków’, in: Kino polskie: reinterpretacje. Historia – ideologia – polityka, ed. K. Klejsa, E. Nurczyńska-Fidelska (Kraków, 2008).
Leśniewska-Orlicka I., ‘Osadnicy, przesiedleńcy, autochtoni… Analiza obrazu mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych Polski na podstawie wybranych kronik i dokumentów filmowych zrealizowanych w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie’, in: Ziemie Zachodnie i Północne w polskiej kinematografii (1944/1945–1989), ed. M. Kowalski, T. Sikorski (Szczecin, 2019).
Malicka W., Wrocław w Polskiej Kronice Filmowej. Nowe miasto i nowi mieszkańcy w propagandzie państwowej 1945–1970 (Kraków, 2012).
Orski M., Obywatele francuscy w obozie koncentracyjnym Stutthof w latach 1941–1945 (Gdańsk, 2010).
‘Plucińska Jadwiga Helena’, in: Słownik biograficzny teatru polskiego, vol. 3: 1910–2000, [part 2:], M–Ż, ed. B. Berger et al. (Warszawa, 2016).
Świeżyński W., ‘Film dokumentalny’, in: Historia filmu polskiego, ed. J. Toeplitz, vol. 3: 1939– 1956 (Warszawa, 1974).
Trojanowski K., Świnie w kinie? Film w okupowanej Polsce (Warszawa, 2018).
Wołowski J., ‘“Film Polski” usuwa kolaboracjonistów’, Życie Warszawy, no. 317 (1947).
Wołowski J., ‘Sumujemy’, Życie Warszawy, no. 281 (1947).