Polacy na emigracji i ośrodki polonijne w latach 1865–1918 : wprowadzenie

Bańkowska, Aleksandra (1980– )

doi:978-83-66911-79-6

Pobierz

Tytuł: Polacy na emigracji i ośrodki polonijne w latach 1865–1918 : wprowadzenie

Abstrakt:

Artykuł stanowi krótkie wprowadzenie do podstawowych zagadnień historii emigracji polskiej w latach 1865–1918. Omówiona została geneza masowej emigracji w tym okresie, a także jej szacunkowe statystyki i kierunki emigracji Polaków. Wymieniono miejsca ich najliczniejszego osadnictwa oraz główne ośrodki polonijne w Europie, USA, Kanadzie i Brazylii. Przytoczono dyskusje toczone wokół kształtowania się polskiej świadomości narodowej wśród emigrantów. Tematem kolejnej części jest rola parafii katolickich i kleru w życiu ośrodków polonijnych oraz problem uniezależniania się polskich katolików od hierarchii Kościoła katolickiego w USA. Omówiono również kwestie organizacji polityczno-kulturalno-samopomocowych Polaków na emigracji, w tym stronnictw politycznych działających w Europie w powiązaniu z krajem i wielkich amerykańskich organizacji polonijnych. Scharakteryzowano też udział polskich emigrantów w walkach na frontach I wojny światowej oraz działalność polityczną ośrodków polonijnych w tym czasie.

Bibliografia:

Anuszewska Ewa, Gospodarowanie Polonii brazylijskiej, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Babiński Grzegorz, Instytucje i organizacje polonijne, w: Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988
Białokur Marek, Kierunek Szwajcaria, czyli kilka epizodów z dziejów polskiej emigracji u podnóża Alp na przełomie XIX i XX wieku, „Edukacja, Kultura, Społeczeństwo” 1, 2020
Borejsza Jerzy Wojciech, Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa 1966
Brożek Andrzej, Polityka imigracyjna w państwach docelowych emigracji polskiej (1850–1939), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, Warszawa 1984
Brożek Andrzej, Polonia amerykańska 1854–1939, Warszawa 1977
Brożek Andrzej, Ruchy migracyjne z ziem polskich pod panowaniem pruskim w latach 1850–1918, w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, Warszawa 1984
Buczek Daniel S., Kultura religijna Polonii. Analiza zagadnień, w: Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988
Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Dzwonkowski Roman, Śladkowski Wiesław, Polonia francuska, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Eder Wiesława, Polonia w krajach Beneluksu, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, Warszawa 1984
Głuchowski Kazimierz, Materjały do problemu osadnictwa polskiego w Brazylji, Warszawa 1927
Grabski Władysław, Żabko-Potopowicz Antoni, Ratownictwo społeczne w czasie wielkiej wojny 1914–1918, w: Polska w czasie wielkiej wojny 1914–1918, t. 2: Historia społeczna, red. Marceli Handelsman, Warszawa 1932
Groniowski Krzysztof, Emigracja z ziem zaboru rosyjskiego (1864–1918), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, Warszawa 1984
Groniowski Krzysztof, Polska emigracja zarobkowa w Brazylii 1871–1914, Wrocław 1972
Ignatowicz Maria Anna, Przemiany społeczności polskiej w Brazylii, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Kaczmarek Wiesław, Kraszewski Piotr, Polacy w Szwajcarii, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Kancewicz Jan, Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich: organizacja i k ierownictwo w latach 1893–1896, „Przegląd Historyczny” 1967, nr 1(58)
Kieniewicz Stefan, Historia Polski 1795–1918, Warszawa 1968
Kołodziej Bernard, Duszpasterstwo i życie religijne Polonii, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Kołodziej Edward, Emigracja z ziem polskich od końca XIX wieku do czasów współczesnych i tworzenie się skupisk polonijnych, w: Emigracja z ziem polskich w XX wieku. Drogi awansu emigrantów, red. Adam Koseski, Pułtusk 1998
Koseski Adam, Procesy migracji i społeczności polonijne. Problematyka metodologiczno-historiograficzna, Lublin–Pułtusk 2003
Kozicki Stanisław, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964
Kruszka Wacław, Historya polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. 1, wyd. 2, Milwaukee 1905
Kubiak Hieronim, Wiatr Jerzy J., Tendencje dominujące procesu formowania się i przeobrażeń Polonii amerykańskiej, w: Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988
Kujawa Arkadiusz, Polacy w Kanadzie. Ewolucja struktur organizacyjnych i działalność Polonii kanadyjskiej, Warszawa 2008
Later-Chodyłowa Elżbieta, Polonia w krajach skandynawskich, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Leś Barbara, Życie religijne Polonii amerykańskiej, w: Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988
Long Leonard M., Geneza i rozwój Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców, Chicago 1942
Muzeum Narodowe Polskie w Rapperswilu, Kraków 1906
Morawska Ewa, Labor Migrations of Poles in the Atlantic World Economy, 1880–1914, „Comparative Studies in Society and History” 1989, nr 2
Paradowska Katarzyna, Polacy w Wielkiej Brytanii do 1939 roku, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Paradowska Katarzyna, Polonia włoska, w: Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska--Ceglowa, Poznań 1992
Piątkowska-Koźlik Danuta, Związek Socjalistów Polskich w Ameryce (1900–1914), Opole 1992
Pilch Andrzej, Emigracja z ziem zaboru austriackiego (od połowy XIX w. do 1918 r.), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych (XVIII–XX w.), red. Andrzej Pilch, Warszawa 1984
Piotrowski Zygmunt, Polski ruch socjalistyczny w Ameryce, w: W trzydziestą rocznicę. Księga pamiątkowa PPS, Warszawa 1923
Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988
Polonia w Europie, red. Barbara Szydłowska-Ceglowa, Poznań 1992
Smolana Krzysztof, Polonia w Argentynie. Rys historyczny, w: Dzieje Polonii w AmeryceŁacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Smolana Krzysztof, Polonia w Brazylii. Rys historyczny, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Smolana Krzysztof, Za Ocean po lepsze życie, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Zbiór studiów, red. Marcin Kula, Wrocław 1983
Stasik Florian, Polska emigracja zarobkowa w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1865–1914, Warszawa 1985
Śladkowski Wiesław, Emigracja polska we Francji 1871–1918, Lublin 1980
Tomicki Jan, Polska Partia So cjalistyczna 1892–1948, Warszawa 1983
Waingertner Przemysław, Konspiracja trzech pokoleń. Związek Młodzieży Polskiej „Zet” i ruch zetowy (1886–1996), Łódź 2017
Walaszek Adam, Polish-American History before 1939, t. 1: Polish-American History from 1854 to 2004, New York–Abingdon 2024
Walaszek Adam, Polscy robotnicy, praca i związki zawodowe w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1880–1922, Wrocław 1988
Walaszek Adam, Reemigracja ze Stanów Zjednoczonych do Polski po I wojnie światowej (1919–1924), Kraków 1983
Zgórniak Marian, Polonia amerykańska wobec problemu niepodległości w czasie I wojny światowej, w: Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. Hieronim Kubiak, Eugeniusz Kusielewicz, Tadeusz Gromada, Wrocław 1988