Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku

Buniowski, Jarosław

doi:0023-5881

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku Buniowski, Jarosław

Object structure

Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku

Buniowski, Jarosław

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

pasterstwo ; hodowla ; osadnictwo ; prawo wołoskie ; Lubaczów

Celem artykułu jest identyfikacja osad pastersko-hodowlanych w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI w. oraz przedstawienie wybranych elementów ich organizacji. Podstawę źródłową niniejszych badań stanowią archiwalne i opublikowane dokumenty o charakterze skarbowym z XVI w. Ich analiza umożliwia m.in. przedstawienie skali hodowli oraz liczbowe zestawienie inwentarza posiadanego przez poszczególnych mieszkańców wsi. Ponadto badania te mają za zadanie umiejscowienie pasterstwa w gospodarce regionu oraz rozpoznanie problemu ograniczania pozycji prawa wołoskiego w systemie ekonomicznym wsi. Wyniki badań wskazują na znaczne rozwarstwienie majątkowe wśród hodowców oraz ukazują pasterstwo i hodowlę jako istotną część gospodarki regionu.

Buniowski Jarosław. 2023. Wallachian Law as a Tool for Colonising Peripheral Areas: Case Study of the Sandomierz Forest in the 15th and 16th Centuries, „Colloquia Humanistica”, 12, Article 2884, https://doi.org/10.11649/ch.2884
Buraczyński Jan. 1999. Roztocze. Budowa, rzeźba, krajobraz, Lublin.
Czamańska Ilona. 2021. Obszar zamieszkiwania, status prawny i kierunki aktywności gospodarczej Wołochów/Vlachów w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej, „Balcanica Posnaniensia”, 28, 1, s. 7–34, https://doi.org/10.14746/bp.2021.28.1
Dobrowolski Kazimierz. 1951. Studia nad pochodzeniem ludności pasterskiej w Karpatach Zachodnich, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, 52, 6, s. 478–486.
Dobrowolski Kazimierz. 1961. Studia nad kulturą pasterską w Karpatach północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV–XX wieku, „Wierchy”, 29 (1960), s. 7–51.
Dobrowolski Kazimierz. 1970. Studia nad kulturą pasterską w Karpatach Północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV do XX wieku, [w:] Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, red. W. Antoniewicz, 8, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 98–121.
Hołub-Pacewiczowa Zofia. 1930. Z badań nad pasterstwem karpackiem i alpejskiem, „Wierchy”, 8, s. 89–121.
Hołub-Pacewiczowa Zofia. 1931. Osadnictwo pasterskie i wędrówki w Tatrach i na Podtatrzu, Kraków.
Inkin Vasilij Fadeevič. 1974. Dvoriŝe i lan v korolevskih imeniâh Galičiny v XVI–XVIII vv., „Materialy po istorii sels′kogo hozâjstva i krest′ânstva SSSR”, 8, s. 27–41.
Inwentarze. 2014. Inwentarze i rozliczenia folwarczne wsi Kobylnicy Ruskiej i Wołoskiej z lat 1711–1723, oprac. B. Kowal, S. Baran, Przemyśl.
Jabłonowski Aleksander. 1902. Ziemie ruskie: Ruś Czerwona, 1, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, 7, 1, Warszawa, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/40252/edition/57222/content (dostęp 30.03.2023).
Jabłonowski Aleksander. 1903. Ziemie ruskie: Ruś Czerwona, 2, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, 7, 2, Warszawa, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/1178/edition/1794/content (dostęp 30.03.2023).
Janeczek Andrzej. 1993. Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Warszawa, https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/56016?id=56016 (dostęp 30.03.2023).
Janeczek Andrzej. 2017. Początki i rozwój kolonizacji wołoskiej na Roztoczu: Lubycza i jej okolice w XV–XVI w., [w:] Ziemia lubycka. Geografia, historia, język, kultura, red. M. Koper, Lublin–Lubycza Królewska, s. 33–60.
Janeczek Andrzej, Świeżawski Aleksander. 1991. Rejestr poboru łanowego województwa bełskiego z 1472 r., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 39, 1, s. 27–55, https://www.academia.edu/40199321/Rejestr_poboru_%C5%82anowego_wojew%C3%B3dztwa_be%C5%82skiego_z_r (dostęp 30.03.2023).
Jawor Grzegorz. 2004. Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin.
Jawor Grzegorz. 2016. Northern Extent of Settlement on the Wallachian Law in Medieval Poland, „Res Historica”, 41, s. 35–49, http://dx.doi.org/10.17951/rh.2016.41.35
Jawor Grzegorz. 2018. Vigesima agnorum et decima porcorum. Redevances pastorales dans les villages valaques en Pologne aux XVe et XVIe siècles, „Banatica”, 28, s. 465–479, https://www.banatica.ro/media/b28/465-480.pdf (dostęp 30.03.2023).
Jawor Grzegorz. 2019. Ius Valachicum jako narzędzie kolonizacji obszarów peryferyjnych (na przykładzie pogranicza polsko-ruskiego w XIV–XVI wieku), [w:] Pogranicza w polskich badaniach mediewistycznych, red. A. Janeczek, M. Parczewski, M. Dzik, Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, 3, Rzeszów, s. 177–191.
Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1950/1951. Gospodarka pasterska w Beskidzie Śląskim, „Prace i Materiały Etnograficzne”, 8–9, s. 155–322.
Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1958. Z badań nad pasterstwem i hodowlą na Podhalu, „Etnografia Polska”, 1, s. 357–360.
Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1961. Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, „Etnografia Polska”, 5, s. 227–231.
Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1967. Próba klasyfikacji typów pasterstwa karpackiego, „Etnografia Polska”, 11, s. 87–98.
Kowal Bogumiła, Majus Krzysztof Dawid. 2016. Łukawiec. Dzieje galicyjskiej wsi, Przemyśl.
Kubrak Zygmunt. 2018. Dzieje lasów lubaczowskich, Rzeszów.
Lubomirski Jan Tadeusz. 1855. Północno-wschodnie wołoskie osady, „Biblioteka Warszawska”, 4, s. 1–56, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/96766/edition/91203/content (dostęp 30.03.2023).
Lustracja. 2001. Lustracja województw ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564–1565, wyd. K. Chłapowski, H. Żytkowicz, 2, Warszawa.
Materìali. 1906. Materìali do ìstorìï suspìl′no-polìtičnih i ekonomìčnih vìdnosin Zahìdn′oï Ukraïni, wyd. M. Gruševs′kij, Serìâ druga (č. 81–132) (1531–1574), „Zapiski Naukovogo Tovaristva Ìmeni Ševčenka”, 15, 69, 1, s. 84–166.
Opisi. 1897. Opisi korolïvŝin v rus′kih zemlâh XVI vìku, wyd. M. Gruševs′kij, 2, Lûstraciï zemel′ peremis′koï j sânoc′koï, Žerela do ìstoriї Ukraїni-Rusi, 2, L′vìv.
Opisi. 1900. Opisi korolïvŝin v rus′kih zemlâh XVI vìku, wyd. M. Gruševs′kij, 3, Lûstraciï zemel′ holms′koï, belz′koï ì l′vìvs′koï, Žerela do ìstoriї Ukraїni-Rusi, 3, L′vìv.
Półćwiartek Józef. 2010. Kolbuszowa i jej rozległa okolica leżąca w północnej części Puszczy Sandomierskiej. Rozważanie wokół zasięgu puszczy, „Rocznik Kolbuszowski”, 10, s. 179–195, http://cyfrowa.bibliotekakolbuszowa.pl/dlibra/docmetadata?id=538&from=pubstats (dostęp 30.03.2023).
Roztocze. 2002. Roztocze. Środowisko przyrodnicze, red. J. Buraczyński, Lublin.
Sawicki Ludomir. 1911. Wędrówki pasterskie w Karpatach I, „Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział nauk antropologicznych, społecznych, historyi i filozofii”, 4, 6, s. 79–106.
Sawicki Ludomir. 1919a. Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Wędrówki pasterskie w Karpatach III), „Materjały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, s. 137–183.
Sawicki Ludomir. 1919b. Szałaśnictwo w Górach Żywieckich (Wędrówki pasterskie w Karpatach IV), „Materjały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, s. 184–195.
Stadnicki Aleksander. 1848. O wsiach tak zwanych wołoskich na północnym stoku Karpat, Lwów, https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/8667/edition/8004/content?ref=desc (dostęp 30.03.2023).
Volumina. 1859. Volumina Legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, 2, Petersburg, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/47855/edition/64472/content (dostęp 30.03.2023).
Zbiór. 1963. Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, 2, Dokumenty z lat 1421–1441, Wrocław–Warszawa–Kraków.