The ‘Useful Man’ in the Political System of the Polish-Lithuanian Commonwealth of the Vasas – New Perspectives and Methodological Problems in Research into the Careers of Małopolska Noblemen

Kwiatek, Agata

doi:0023-5903

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

The ‘Useful Man’ in the Political System of the Polish-Lithuanian Commonwealth of the Vasas – New Perspectives and Methodological Problems in Research into the Careers of Małopolska Noblemen Kwiatek, Agata

Object structure

The ‘Useful Man’ in the Political System of the Polish-Lithuanian Commonwealth of the Vasas – New Perspectives and Methodological Problems in Research into the Careers of Małopolska Noblemen

Kwartalnik Historyczny, Vol. 130 (2023) English-Language Edition No. 7 ; Materials – Polemics

Kwiatek, Agata

Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla ; Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Polskie Towarzystwo Historyczne

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

In the article I point to the need for conducting research into the political careers of activists from the lesser nobility, whose families were not part of the power elite. In contemporary historiography, lesser nobility activists have only attracted the attention of historians to a limited extent. Yet the development of research and the availability of sources have made it possible to carry out a broader analysis, encompassing activists from the lesser nobility who stood out by virtue of the level of their involvement in the country’s political life.

Anusik, Zbigniew, ‘Kariery ulubieńców Zygmunta III: Rola polityki nominacyjnej w kreowaniu elity władzy w Rzeczypospolitej w latach 1587–1632’, in Faworyci i opozycjoniści: Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, ed. Mariusz Markiewicz and Ryszard Skowron, Cracow: Zamek Królewski na Wawelu, Państwowe Zbiory Sztuki, 2006, pp. 215–44.
Augustyniak, Urszula, Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640): Mechanizmy patronatu, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2001.
Augustyniak, Urszula, ‘Elita władzy – elita wpływów – elita uznania: Rywalizacja w kręgu elit politycznych jako czynnik zmiany systemu rządów i modernizacji struktur władzy w Rzeczypospolitej czasów Wazów’, in Społeczeństwo a elity, ed. Iwona M. Dacka-Górzyńska and Andrzej Karpiński, Warsaw: Wydawnictwo DiG, 2018 (Społeczeństwo Staropolskie. Seria nowa, 5), pp. 87–116.
Boniecki, Adam, Herbarz polski, 16 vols, Warsaw: Skład Główny Gebethner i Wolf, 1899–1913, vol. 8, 1905.
Broniarczyk, Marcin, ‘Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV’, Kwartalnik Historyczny, 119, 2012, 2, pp. 251–303.
Buczacki, Leopold, ‘Urzędy powiatowe w Wielkopolsce na przełomie XVI i XVII wieku’, Przegląd Historyczny, 74, 1983, 3, pp. 471–93.
Byliński, Janusz, ‘Jan Swoszowski – wytrawny parlamentarzysta i prawnik z czasów Zygmunta III Wazy’, Sobótka, 1993, 2/3, pp. 175–88.
Byliński, Janusz, Marcin Broniewski – trybun szlachty wielkopolskiej w czasach Zygmunta III, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994.
Chachaj, Marian, ‘Metryki zagranicznych uniwersytetów i akademii jako źródło do dziejów kultury polskiej (XVI–XVII w.)’, in Studia z dziejów epoki renesansu, ed. Henryk Zins, Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, pp. 37–56.
Chachaj, Marian, ‘Wykształcenie świeckich senatorów w Wielkim Księstwie Litewskim za panowania Zygmunta III Wazy’, in Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, ed. Krystyn Matwijowski and Zbigniew Wójcik, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988 (Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 945, Historia, no. 66), pp. 257–62.
Chachaj, Marian, ‘Wykształcenie wyższe a kariera w szesnastowiecznej Rzeczypospolitej’, in Nauczanie w dawnych wiekach: Edukacja w średniowieczu i u progu ery nowożytnej: Polska na tle Europy, ed. Wojciech Iwańczak and Krzysztof Bracha, Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, 1997, pp. 275–90.
Chłapowski, Krzysztof, Elita senatorsko-dygnitarska Korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV Wazy, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe, 1996.
Choińska-Mika Joanna, Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe, 1998.
Ciara, Stefan, Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
Czapliński, Władysław, ‘Kilka uwag o działalności sejmowej Stanisława z Brzezia Chrząstowskiego’, Reformacja w Polsce, 12, 1956, pp. 254–60.
Czapliński, Władysław, ‘Rola sejmów XVII wieku w kształtowaniu się kultury politycznej w Polsce’, in Dzieje kultury politycznej, ed. Józef Andrzej Gierowski, Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, pp. 42–50.
Deputaci Trybunału Koronnego, 1578–1794: Spis, part 1: 1578–1620, ed. Henryk Gmiterek, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe; Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego, 1578–1794: Spis, part 2: 1621–1660, ed. Dariusz Kupisz, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe; Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego, 1578–1794: Spis, part 3: 1661–1700, ed. Leszek A. Wierzbicki, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe; Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.
Filipczak-Kocur, Anna, ‘Sejmik województwa sieradzkiego wobec problemów skarbowych Rzeczypospolitej w latach 1578–1648’, in Kultura, polityka, dyplomacja: Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą rocznicę Jego urodzin, ed. Andrzej Bartnicki et al., Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, pp. 141–57.
Gębka, Grzegorz, ‘Reprezentacja sejmowa województwa lubelskiego za panowania Jana Kazimierza Wazy’, Res Historica, 17, 2004, pp. 39–53.
Guzowski, Piotr, Rodzina szlachecka w Polsce przedrozbiorowej: Studium demograficzne, Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy; Polskie Towarzystwo Historyczne, 2019.
Jusupović, Monika, Prowincjonalna elita litewska w XVIII wieku: Działalność polityczna rodziny Zabiełłów w latach 1733–1795, Warsaw: Polskie Towarzystwo Historyczne; Instytut Historii PAN; Wydawnictwo Neriton, 2014.
Kamler, Anna, Od szkoły do senatu: Wykształcenie senatorów w Koronie 1501–1586: Studia, Warsaw: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2006.
Kaniewska, Irena, Małopolska reprezentacja sejmowa za czasów Zygmunta Augusta, Cracow: Uniwersytet Jagielloński, 1974.
Kaniewska, Irena, ‘Mikołaj Trzebuchowski zaufany doradca króla Zygmunta Augusta (droga kariery)’, in Faworyci i opozycjoniści: Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, ed. Mariusz Markiewicz and Ryszard Skowron, Cracow: Zamek Królewski na Wawelu, Państwowe Zbiory Sztuki, 2006, pp. 101–17.
Kobylec, Rafał, ‘Sejmik województwa krakowskiego w latach 1572–1648’, unpublished doctoral dissertation, Jagiellonian University, Cracow, 2022.
Korytko, Andrzej, ‘Na których opiera się Rzeczpospolita’: Senatorowie koronni za Władysława IV Wazy, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2015.
Kraszewski, Igor, ‘Deputaci do Trybunału Koronnego w latach 1626–1646: Przyczynek prozpograficzny’, in ‘Trzeba dyscypliny – bez niej nie da się pasji składnie wyrazić…’: Studia z dziejów nowożytnych (XVI–XVIII w.), ed. Maciej Forycki, Adam Perłakowski and Filip Wolański, Poznań: Instytut Historii UAM, 2012, pp. 229–71.
Kryczyński, Stanisław, ‘Lubienieccy na służbie u Radziwiłłów’, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 28, 1983, pp. 233–40.
Kwiatek, Agata, ‘Listy Wazów do pisarza i sędziego ziemskiego zatorskiego Jana Pisarzowskiego (1599–1679)’, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 149, 2021, 2, pp. 391–404.
Kwiatek, Agata, ‘Przyczynek do biografii Jana Pisarzowskiego z Pisarzowic, pisarza i sędziego ziemskiego zatorskiego, sześciokrotnego deputata do Trybunału Koronnego’, in Dwory i życie dworskie w nowożytnej Europie (XVI–XVIII w.), ed. Patryk Kuc, Cracow: Historia Iagiellonica, 2020, pp. 95–116.
Leszczyński, Józef, ‘Siedemnastowieczne sejmiki a kultura polityczna szlachty’, in Dzieje kultury politycznej w Polsce, ed. Józef Andrzej Gierowski, Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, pp. 51–68.
Łopatecki, Karol, ‘Kariera siedemnastowiecznego ewangelickiego szlachcica Jana Kunowskiego’, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 62, 2018, pp. 47–89.
Lulewicz, Henryk, ‘Przegrany faworyt: Polityczna pozycja marszałka ziemskiego i starosty żmudzkiego Jana Chodkiewicza po roku 1572’, in Faworyci i opozycjoniści: Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII wieku, ed. Mariusz Markiewicz and Ryszard Skowron, Cracow: Zamek Królewski na Wawelu, Państwowe Zbiory Sztuki, 2006, pp. 181–90.
Matwijów, Maciej, ‘Drogi kariery osobistej Marcina Michała Dębickiego, trybuna szlachty sandomierskiej drugiej połowy XVII wieku’, Studia Historyczne, 49, 2006, 2, pp. 123–38.
Matwijów, Maciej, ‘Marcin Michał Dębicki (ok. 1610–ok. 1689). Trybun szlachecki XVII wieku’, Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 16, 2005, pp. 7–95.
Moniuszko, Adam, ‘Sędziowie sądów szlacheckich w województwie płockim 1576–1600: Próba rekonesansu badawczego’, Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, 19, 2016, pp. 39–67.
Namier, Lewis, The Structure of Politics at the Accession of George III, London: Macmillan Press; New York: St. Martin’s Press, 1957.
Opaliński, Edward, Elita władzy w województwach poznańskim i kaliskim za Zygmunta III, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1981.
Opaliński, Edward, Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652: System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
Opaliński Edward, Rodziny wielkosenatorskie w Wielkopolsce, na Kujawach i na Mazowszu za Zygmunta III: Podstawy karier, Warsaw: Wydawnictwo DiG, 2007.
Pielas, Jacek, ‘Kariery urzędnicze i pozycja społeczno-majątkowa podkomorzych ziemskich w Małopolsce w XVI–XVII wieku na tle porównawczym’, Klio: Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym, 32, 2015, 1, pp. 31–57.
Pielas, Jacek, ‘Urzędnicy grodzcy nowokorczyńscy i ich kariery w XVII wieku’, in Dzieje biurokracji, Radzyń Podlaski: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych; Lublin: Towarzystwo Nauki i Kultury ‘Libra’, 2007– , vol. 4, ed. Artur Górak, Krzysztof Latawiec and Dariusz Magier, 2011, part 1, pp. 137–52.
Przyboś, Kazimierz, and Adam Walaszek, ‘Reprezentacja sejmowa województwa krakowskiego w XVII wieku’, Studia Historyczne, 20, 1977, 3, pp. 377–402.
Rodkiewicz, Witold, ‘Kariery posłów koronnych na sejmy Stefana Batorego, Przegląd Historyczny, 78, 1987, 2, pp. 167–89.
Sidorowska, Agnieszka, ‘Lubelska reprezentacja sejmowa za panowania Władysława IV: Próba analizy pochodzenia społecznego i karier’, Res Historica, 7, 1999, pp. 35–51.
Siedlecki, Jan, ‘Kariera Prokopa Leśniowolskiego, starosty brańskiego (ok. 1590– 1653)’, in Drobna szlachta podlaska w XVI–XIX w.: Materiały sympozjum w Hołnach Mejera (26–27 maja 1989 roku), ed. Stefan K. Kuczyński, Białystok: Ośrodek Badań Historii Wojskowej; Muzeum Wojska; Polskie Towarzystwo Heraldyczne, 1991, pp. 127–39.
Siedlecki, Jan, ‘Mikołaj Skaszewski i Krzysztof Żelski – posłowie szlachty ziemi bielskiej na sejmy Rzeczypospolitej’, Studia Podlaskie, 3, 1991, pp. 27–40.
Sokalski, Marcin, ‘Działalność parlamentarna i sejmikowa Marcjana Ścibora Chełmskiego’, Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 25, 2021, 1, pp. 71–98.
Sokalski, Marcin, Między królewskim majestatem a szlachecką wolnością: Postawy polityczne szlachty małopolskiej w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Cracow: Historia Iagellonica, 2002.
Sokołowski, Wojciech, Politycy schyłku złotego wieku: Małopolscy przywódcy szlachty i parlamentarzyści w latach 1574–1605, Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.
Stone, Lawrence, The Crisis of the Aristocracy 1558–1641, Oxford: Oxford University Press, 1971.
Stone, Lawrence, ‘Prosopography’, Daedalus, 100, 1971, pp. 46–71.
Stone, Lawrence, and Joanne C. Fawtier Stone, An Open Elite? England 1540–1880, Oxford and New York: Oxford University Press, 1984.
Świderska-Włodarczyk, Urszula, Homo nobilis: Wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
Szweda, Adam, ‘Służba w dyplomacji drogą do awansu społecznego?’, in Człowiek w średniowieczu: Między biologią a historią, ed. Alicja Szymczakowa, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2009, pp. 169–78.
Szybkowski, Sobiesław, ‘Kariera Jakuba z Glinek: Przyczynek do badań nad elitą szlachecką czasów Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka’, in Tractu temporis: Ludzie – regiony – fakty: Księga dedykowana dr hab. prof. UŁ Tadeuszowi Nowakowi, ed. Tadeusz Grabarczyk and Anna Kowalska-Pietrzak, Łódź: Uniwersytet Łódzki; Wieluń: Wieluńskie Towarzystwo Naukowe, 2018, pp. 211–28.
Szybkowski, Sobiesław, ‘Kariera urzędnicza Mikołaja Kościeleckiego ze Skępnego: Problemy chronologiczne i identyfikacyjne’, in Drogą historii: Studia ofiarowane prof. Józefowi Szymańskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. Piotr Dymel, Krzysztof Skupieński and Barbara Trelińska, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001, pp. 149–60.
Trawicka, Zofia, Sejmik województwa sandomierskiego w latach 1572–1696, Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, 1985.
Tygielski, Wojciech, ‘Klientela – więzi społeczne – grupa nacisku’, in Władza i społeczeństwo w XVI i XVII w.: Prace ofiarowane Antoniemu Mączakowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, ed. Marcin Kamler et al., Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, pp. 261–82.
Tygielski, Wojciech, Listy, ludzie, władza: Patronat Jana Zamoyskiego w świetle korespondencji, Warsaw: Oficyna Wydawnicza Viator, 2007.
Uczniowie – sodalisi gimnazjum jezuitów w Brunsberdze (Braniewie) 1579–1623, ed. Marek Inglot and Ludwik Grzebień, Cracow: Wydawnictwo WAM; Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1998.
Ujma, Magdalena, Sejmik lubelski 1572–1696, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2002.
Urban, Wacław, ‘Skład społeczny i ideologia sejmiku krakowskiego w latach 1572–1606’, Przegląd Historyczny, 44, 1953, 3, pp. 309–33.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku, ed. Stanisław Cynarski and Alicja Falniowska-Gradowska, Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN, 1990 (Urzędnicy Dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII Wieku: Spisy, vol. 4: Małopolska, issue 2).
Wolski, Marian, ‘Drogi i bezdroża średniozamożnej szlachty do stanu magnackiego: Wewnątrzrodzinne uwarunkowania awansu w czasach wczesnonowożytnych’, in Honestas et turpitudo: Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, ed. Ewa Dubas-Urwanowicz et al., Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2019, pp. 13–29.
Wyczański, Andrzej, ‘Szlachta krakowska – uczestnicy synodów różnowierczych 1560–1570’, Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 47, 2002, pp. 305–10.
Zielińska, Zofia, Magnateria polska epoki saskiej: Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław and Warsaw: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
Żojdź, Karol, Wszyscy ludzie króla: Zygmunt III Waza i jego stronnicy w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszych dekadach XVII wieku, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
Żołądź, Dorota, ‘Polacy z Korony i Litwy na studiach w Dilingen (1564–1624)’, Studia Historica Slavo-Germanica, 17, 1988–1990, pp. 3–21.
Żołądź-Strzelczyk, Dorota, Peregrinatio academica: Studia młodzieży polskiej z Korony i Litwy na akademiach i uniwersytetach niemieckich w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.