O dialogiczności myślenia historycznego. Tony Judt i Timothy Snyder o wieku XX jako przedmiocie metarefleksji

One of the most advanced forms of historical thinking is metahistorical dialogue. Especially when it is the result of a meeting of two eminent minds and practising historians at the same time, in this case, Tony Judt and Timothy Snyder, and the subject of the exchange of ideas becomes the twentieth century or, more precisely, attempts at its cognitive conceptualisation in the milieu of European intellectuals. Above all, conceptualisation through interpretation, that is, making sense of it, also of one’s own involvement/entangle-ment in history. The article is a story about the entanglement of history, the dilemmas of intellectuals, and the social responsibility of the historian, developed based on commentaries on Judt’s and Snyder’s Thinking the Twentieth Century.

Ash T.G., Wolne słowo. Dziesięć zasad dla połączonego świata, tłum. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2018.
Bugajewski M., Historyczna wspólnota słowa. Rozważanie z teorii historii, Poznań–Bydgoszcz 2018.
Domańska E., Encounters. Philosophy of History after Postmodernism, Charlottesville–London 1998.
Fogel R., Elton G., Which Road to the Past? Two Views of History, New Haven 1984.
Furet F., Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w., tłum. J. Górnicka-Kalinowska, M. Ochab, Warszawa 1996.
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, oprac. i posłowiem opatrzył K. Pomian, Warszawa 1999.
Judt T., Historia niedokończona. Francuscy intelektualiści 1944–1956, tłum. P. Marczewski, Warszawa 2012.
Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Poznań 2016.
Judt T., Snyder T., Rozważania o wieku XX, tłum. P. Marczewski, Poznań 2013.
Judt T., Snyder T., Thinking the Twentieth Century, New York 2012.
Judt T., Zapomniany wiek dwudziesty. Retrospekcje, tłum. P. Marczewski, Warszawa 2015.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, cz. 1: Powstanie, cz. 2: Rozwój, cz. 3: Rozkład, Warszawa 2019.
Kołakowski L., Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, Warszawa 1965.
Myślenie historyczne, red. R. Traba, H. Thünemann, cz. 1: J. Rüsen, Nadawanie historycznego sensu, Poznań 2015.
Pomorski J., Homo metahistoricus. Studium sześciu kultur poznających historię, Lublin 2019.
Pomorski J., Polityzacja/mitologizacja historii, czyli w czym neuronauka (i metodologia) może pomóc badaczowi historii najnowszej?, „Histora@Teoria” 2017, nr 4, s. 15–42.
Snyder T., Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2019.
Snyder T., O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2017.
Snyder T., The Road to Unfreedom. Russia, Europe, America, London 2018.
Solarska M., Bugajewski M., Doświadczanie przeszłości. Poznanie historyczne wobec pluralizmu czasu historycznego, Poznań 2018.
Wrzosek W., Historia – kultura – metafora. O myśleniu historycznym, Wrocław 2022.