W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi : przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego = Searching for non-capitalist paradigms of rural development : the case of tourism in the rural areas of Łódź Voivodeship

Napierała, Tomasz; Leśniewska-Napierała, Katarzyna

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi : przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego = Searching for non-capitalist paradigms of rural development : the case of tourism in the rural areas of Łódź Voivodeship Napierała, TomaszLeśniewska-Napierała, Katarzyna

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 96 z. 1 (2024)

Napierała, Tomasz : Autor ; Leśniewska-Napierała, Katarzyna : Autor

rural areas ; development ; human capital ; social capital ; Łódź voivodeship ; Poland

Celem artykułu jest przedstawienie założeń ontologicznych właścicieli i osób zarządzających różnymi rodzajami obiektów noclegowych na obszarach wiejskich; zróżnicowane ontologie otwierają obszary wiejskie o funkcji turystycznej na odmienne paradygmaty rozwoju. Przeprowadzone badania odpowiadają na dwa zasadnicze pytania badawcze, tj. 1) jakie paradygmaty rozwoju są identyfikowalne na obszarach wiejskich oraz 2) jakie jest znaczenie czynnika osobistego i społecznego dla rozwoju obszarów wiejskich w ramach zróżnicowanych ontologii rozwoju. Główną metodą jakościową zastosowaną na potrzeby niniejszego badania były strukturyzowane indywidualne wywiady pogłębione. Przeprowadzono je w 2019 r. z 14 właścicielami i osobami zarządzającymi obiektami noclegowymi zlokalizowanymi w województwie łódzkim. Zdefiniowanie pojęcia rozwoju dla uczestników badania nie było proste. Bezpośrednie odniesienia do neoliberalnego paradygmatu wzrostu gospodarczego (zwiększenie obłożenia, wzrost przychodów, zwiększenie liczby oferowanych miejsc noclegowych) pojawiły się w opiniach menedżerów obiektów hotelowych czy ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych. Właściciele gospodarstw agroturystycznych koncentrowali się natomiast na elementach takich jak jakość życia na wsi czy budowanie dobrych relacji z mieszkańcami i turystami. Nie znaczy to jednak, że wartości te były obce menedżerom obiektów komercyjnych. Zarówno oni, jak i właściciele obiektów noclegowych są „agentami zmiany”: odrzucają monofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, utożsamiają się często z niekapitalistycznymi paradygmatami rozwoju, pośredniczą w relacjach między turystami a lokalnymi społecznościami, umiejętnie korzystają z lokalnego kapitału ludzkiego i społecznego oraz przyczyniają się do jego rozwoju.

Alexander, N., & McKenna, A. (1998). Rural tourism in the Heart of England. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 10(5), 203‑207. https://doi.org/10.1108/09596119810227820
Apollo, M., Andreychouk, V., Moolio, P., Wengel, Y., & Myga-Piątek, U. (2020). Does the altitude of habitat influence residents' attitudes to guests? A new dimension in the residents' attitudes to tourism. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 31, 100312. https://doi.org/10.1016/j.jort.2020.100312
Ashley, C., & Maxwell, S. (2001). Rethinking rural development. Development Policy Review, 19(4), 395‑425. https://doi.org/10.1111/1467-7679.00141
Bański, J. (2017). The future of rural Poland: The main trends and possible scenarios. Eastern European Countryside, 23(1), 71‑102. https://doi.org/10.1515/eec-2017-0004
Bański, J., & Czapiewski, K.Ł. (2008). Identyfikacja i ocena czynników sukcesu społeczno-gospodarczego na obszarach wiejskich. Warszawa: IGiPZ PAN. https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGWiRL/Projekty/Ekspertyza_obszary_sukcesu.pdf
Barke, M. (2004). Rural tourism in Spain. International Journal of Tourism Research, 6(3), 137‑149. https://doi.org/10.1002/jtr.480
Bessiere, J. (1998). Local development and heritage: Traditional food and cuisine as tourist attractions in rural areas. Sociologia Ruralis, 38(1), 21‑34. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00061
Buchowski, M. (2009). Property relations, class, and labour in rural Poland. W: L. Kürti & P. Skalnik (red.), Postsocialist Europe: Anthropological perspectives from home (s. 51‑75). Beghahn.
Cánoves, G., Villarino, M., Priestley, G. K., & Blanco, A. (2004). Rural tourism in Spain: An analysis of recent evolution. Geoforum, 35(6), 755‑769. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2004.03.005
Chojnicki, Z. (1999). Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Dai, M., Fan, D. X. F., Wang, R., Ou, Y., & Ma, X. (2021). Residents' social capital in rural tourism development: Guanxi in housing demolition. Journal of Destination Marketing & Management, 22, 100663. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2021.100663
Davidsson, P., & Honig, B. (2003). The role of social and human capital among nascent entrepreneurs. Journal of Business Venturing, 18(3), 301‑331. https://doi.org/10.1016/S0883-9026(02)00097-6
Drobek, W., Gawlik, A., & Woś, B. (2016). Obiekty hotelarskie na terenach wiejskich jako czynnik rozwoju opolskiej wsi. Studia KPZK PAN, 167, 172‑179.
Duarte, M. E., & Belarde‐Lewis, M. (2015). Imagining: creating spaces for Indigenous ontologies. Cataloging & Classification Quarterly, 53(5‑6), 677‑702. https://doi.org/10.1080/01639374.2015.1018396
Durydiwka, M. (2012). Czynniki rozwoju i zróżnicowanie funkcji turystycznej na obszarach wiejskich w Polsce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Durydiwka, M. (2013). Czynniki rozwoju funkcji turystycznej na obszarach wiejskich w Polsce. W: R. Pawlusiński (red.), Współczesne uwarunkowania i problemy rozwoju turystyki (s. 255‑266). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Fleischer, A., & Tchetchik, A. (2005). Does rural tourism benefit from agriculture? Tourism Management, 26(4), 493‑501. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2003.10.003
Fois, F. (2017). Shamanic spiritual activism: Alternative development in the Brazilian Itamboatá valley. Third World Thematics: A TWQ Journal, 2(2‑3), 338‑355. https://doi.org/10.1080/23802014.2017.1411208
Gartner, W.C. (2005). A perspective on rural tourism development. Journal of Regional Analysis & Policy, 35(1), 33‑42.
Ghasemi, M., & Hamzah, A. (2014). An investigation of the appropriateness of tourism development paradigms in rural areas from main tourism stakeholders' point of view. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 144, 15‑24. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.269
Gierańczyk, W., & Gierańczyk, W. (2013). Przestrzenne zróżnicowanie infrastruktury turystycznej w Polsce w świetle typologii obszarów wiejskich według OECD i EUROSTAT. Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy, 11(1), 45‑55. https://doi.org/10.56583/br.1137
Gralak, K., & Kacprzak, M. (2021). Trendy i kierunki rozwoju agroturystyki w kontekście ekonomii doświadczeń. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Hall, D. (2004). Rural tourism development in Southeastern Europe: Transition and the search for sustainability. International Journal of Tourism Research, 6(3), 165‑176. https://doi.org/10.1002/jtr.482
Harvey, D. (2009). Social justice and the city. University of Georgia Press.
Hwang, D., & Stewart, W.P. (2017). Social capital and collective action in rural tourism. Journal of Travel Research, 56(1), 81‑93. https://doi.org/10.1177/0047287515625128
Idziak, W. (2011). Turystyka społeczna-inspiracje dla turystyki wiejskiej. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 288(64), 9‑18.
Ionela, G.-P., Constantin, B. M., & Dogaru, L.-D. (2015). Advantages and Limits for Tourism Development in Rural Area (Case Study Ampoi and Mureş Valleys). Procedia Economics and Finance, 32, 1050‑1059. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)01567-1
Jagusiewicz, A., & Byszewska-Dawidek, M. (2010). Turystyka wiejska w 2010 roku i założenia jej rozwoju. Warszawa: Instytut Turystyki.
Jalinik, M. (2010). Uwarunkowania i czynniki rozwoju usług turystycznych na obszarach wiejskich. Problemy Zarządzania, 8(3), 119‑137.
Jones, S. (2005). Community-based ecotourism: The significance of social capital. Annals of Tourism Research, 32(2), 303‑324. https://doi.org/10.1016/j.annals.2004.06.007
Klein, E., & Morreo, C.E. (2019). Introduction. W: E. Klein & C. E. Morreo (red.), Postdevelopment in practice: Alternatives, economies, ontologies. Routledge.
Leszczyński, A. (2020). Ludowa historia Polski: Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania. Wydawnictwo W.A.B.
Leśniewska-Napierała, K., & Napierała, T. (2017). Funkcja hotelarska w rewitalizacji obszarów wiejskich: Studium przypadków w województwie pomorskim. Turyzm, 27(2), 65‑76. https://doi.org/10.18778/0867-5856.27.2.06
Leśniewska-Napierała, K., Napierała, T., Tobiasz-Lis, P., & Wójcik, M. (2019). Sustainable tourism development towards spatial justice: Evidence from Masłomęcz, Poland. W: K. Birdir (red.), The Third International Congress on Future of Tourism: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability (Futourism 2019) (s. 407‑410). Mersin University. http://hdl.handle.net/11089/30512
Liu, Y.-L., Chiang, J.-T., & Ko, P.-F. (2023). The benefits of tourism for rural community development. Humanities and Social Sciences Communications, 10(1), 137. https://doi.org/10.1057/s41599-023-01610-4
Ludwig, D. (2016). Overlapping ontologies and Indigenous knowledge. From integration to ontological self-determination. Studies in History and Philosophy of Science, 59, 36‑45. https://doi.org/10.1016/j.shpsa.2016.06.002
Łącka, I. (2015). Ekoturystyka jako obszar działalności podmiotów ekonomii społecznej. Europa Regionum, 23, 195‑210. https://doi.org/10.18276/er.2015.23-16
Łysoń, P., Kraśniewska, W., Tupaczewska, A., Jasiukiewicz, D., & Uchman, J. (2020). Zeszyt metodologiczny: Statystyka turystycznej bazy noclegowej. Departament Badań Społecznych GUS, Urząd Statystyczny w Rzeszowie. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/turystyka/zeszyt-metodologiczny-statystyka-turystycznej-bazy-noclegowej, 15,1.html
Macbeth, J., Carson, D., & Northcote, J. (2004). Social capital, tourism and regional development: SPCC as a basis for innovation and sustainability. Current Issues in Tourism, 7(6), 502‑522. https://doi.org/10.1080/1368350050408668200
Malewska-Szałygin, A. (2021). Countermovements: Rural social imaginaries confronting neoliberal economics and politics in Southern Poland. Europe-Asia Studies, 73(9), 1641‑1657. https://doi.org/10.1080/09668136.2021.1957084
Marciniuk-Kluska, A. (2014). Turystyka jako determinanta rozwoju obszarów wiejskich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, 101.
Martín Martín, J.M., Salinas Fernández, J.A., Rodríguez Martín, J.A., & Ostos Rey, M. del S. (2020). Analysis of tourism seasonality as a factor limiting the sustainable development of rural areas. Journal of Hospitality & Tourism Research, 44(1), 45‑75. https://doi.org/10.1177/1096348019876688
Matczak, A. (2015). Ewolucja turystyki na obszarach wiejskich. Studia KPZK PAN, 162, 63‑82.
Moscardo, G., Konovalov, E., Murphy, L., McGehee, N. G., & Schurmann, A. (2017). Linking tourism to social capital in destination communities. Journal of Destination Marketing & Management, 6(4), 286‑295. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2017.10.001
Murdoch, J. (2000). Networks-A new paradigm of rural development? Journal of Rural Studies, 16(4), 407‑419. https://doi.org/10.1016/S0743-0167(00)00022-X
Napierała, T. (2019). Usługi hotelowe na obszarach wiejskich w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 53, 51‑62. https://doi.org/10.7163/SOW.53.4
Napierała, T., Leśniewska-Napierała, K., Nalej, M., & Pielesiak, I. (2022). Co-evolution of tourism and industrial sectors: The case of the Bełchatów industrial district. European Spatial Research and Policy, 29(2), 149‑173. https://doi.org/10.18778/1231-1952.29.2.09
Napierała, T., Tobiasz-Lis, P., & Wójcik, M. (2022). Just Tourism Destination. W: D. Buhalis (red.), Encyclopedia of Tourism Management and Marketing (s. 11‑13). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781800377486.just.tourism.destination
Neumeier, S. (2017). Social innovation in rural development: Identifying the key factors of success. The Geographical Journal, 183(1), 34‑46. https://doi.org/10.1111/geoj.12180
Nunkoo, R. (2017). Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital? Journal of Destination Marketing & Management, 6(4), 277‑285. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2017.10.003
Oppermann, M. (1996). Rural tourism in Southern Germany. Annals of Tourism Research, 23(1), 86‑102. https://doi.org/10.1016/0160-7383(95)00021-6
Park, D.-B., Lee, K.-W., Choi, H.-S., & Yoon, Y. (2012). Factors influencing social capital in rural tourism communities in South Korea. Tourism Management, 33(6), 1511‑1520. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.02.005
Połucha, I. (2021). Agroturystyka jako antidotum w pandemicznej egzystencji. W: E. Kmita-Dziasek & M. Szanduła (red.), Turystyka wiejska i dziedzictwo wsi w kontekście pandemii SARS-CoV-2 (s. 23‑39). Instytut Zootechniki, Państwowy Instytut Badawczy.
Przezbórska-Skobiej, L. (2015). Uwarunkowania rozwoju rynku turystyki wiejskiej w Polsce. Turystyka i Rozwój Regionalny, 3, 101‑115. https://doi.org/10.22630/TIRR.2015.3.9
Randelli, F., Romei, P., & Tortora, M. (2014). An evolutionary approach to the study of rural tourism: The case of Tuscany. Land Use Policy, 38, 276‑281. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2013.11.009
Rastegar, R., Higgins-Desbiolles, F., & Ruhanen, L. (2023). Tourism, global crises and justice: Rethinking, redefining and reorienting tourism futures. Journal of Sustainable Tourism, 1‑15. https://doi.org/10.1080/09669582.2023.2219037
Roman, M., & Niedziółka, A. (2017). Agroturystyka jako forma przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Wydawnictwo SGGW.
Safonov, A., Hall, C. M., & Prayag, G. (2023). Non-collaborative behaviour of accommodation businesses in the associational tourism economy. Journal of Hospitality and Tourism Management, 54, 98‑107. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2022.12.007
Saxena, G., & Ilbery, B. (2008). Integrated rural tourism: A border case study. Annals of Tourism Research, 35(1), 233‑254. https://doi.org/10.1016/j.annals.2007.07.010
Schroeder, H., & González, C.P.N. (2019). Bridging knowledge divides: The case of indigenous ontologies of territoriality and REDD+. Forest Policy and Economics, 100, 198‑206. https://doi.org/10.1016/j.forpol.2018.12.010
Slee, B., Farr, H., & Snowdon, P. (1997). The economic impact of alternative types of rural tourism. Journal of Agricultural Economics, 48(1‑3), 179‑192. https://doi.org/10.1111/j.1477-9552.1997.tb01144.x
Soulard, J., Knollenberg, W., Boley, B.B., Perdue, R.R., & McGehee, N.G. (2018). Social capital and destination strategic planning. Tourism Management, 69, 189‑200. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.06.011
Spychała, A., Graja-Zwolińska, S., Tacu, G., & Păduraru, T. (2017). Perception of modern agritourism: Wielkopolskie Province (Poland) and the Northeast Region (Romania) case study. European Journal of Service Management, 23, 63‑70. https://doi.org/10.18276/ejsm.2017.23-08
Szwichtenberg, A. (1993). Turystyka alternatywna i ekoturystyka-nowe pojęcia w geografii turyzmu. Turyzm, 3(2), 51‑59. https://doi.org/10.18778/0867-5856.3.2.04
Ver Beek, K.A. (2000). Spirituality: A development taboo. Development in Practice, 10(1), 31‑43. https://doi.org/10.1080/09614520052484
Wilson, S., Fesenmaier, D.R., Fesenmaier, J., & Van Es, J.C. (2001). Factors for success in rural tourism development. Journal of Travel Research, 40(2), 132‑138. https://doi.org/10.1177/004728750104000203
Wojciechowska, J. (2007). Systematyka i wyróżniki pojęć dotyczących turystyki na obszarach wiejskich. W: W. Kurek, M. Mika (red.), Studia nad turystyką: Tradycje, stan obecny i perspektywy badawcze. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Zielinski, S., Jeong, Y., Kim, S., & B. Milanés, C. (2020). Why community-based tourism and rural tourism in developing and developed nations are treated differently? A Review. Sustainability, 12(15), 5938. https://doi.org/10.3390/su12155938