Zamek w Kowalewie Pomorskim w XVII–XVIII wieku. Nowe spojrzenie w świetle opisów inwentarzowych

Wasik, Bogusz

doi:0023-5881

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zamek w Kowalewie Pomorskim w XVII–XVIII wieku. Nowe spojrzenie w świetle opisów inwentarzowych Wasik, Bogusz

Object structure

Zamek w Kowalewie Pomorskim w XVII–XVIII wieku. Nowe spojrzenie w świetle opisów inwentarzowych

Wasik, Bogusz

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Kowalewo Pomorskie ; castle ; architecture ; inventories ; lustrations ; early modern period ; Royal Prussia

Until the archaeological explorations conducted in 2013–2016, the castle in Kowalewo Pomorskie was among the less methodically studied commander strongholds. Those explorations materially changed this state, making it possible to reconstruct the plan of the castle to a greater degree than it had been known. An analysis of descriptions contained in inventories dating from the seventeenth and eighteenth century as conducted in this article makes it possible to considerably expand this picture and reconstruct the appearance and topography of the stronghold over this period. The arrangement of the subsequent outer baileys and the plan of the High Castle have been described in considerable detail. In addition, the same data enables us to trace the increasing degradation of the castle complex. The analysis of inventories allows for a verification of some views found in specialist literaturę

Amtsbücher. 2015. Amtsbücher des Deutschen Ordens um 1450. Pflegeamt zu Seehesten und Vogtei zu Leipe, wyd. C.A. Franzke, J. Sarnowsky, Göttingen.
Bau- und Kunstdenkmäler. 1889. Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreussen, 6–7, Der Kreis Thorn, oprac. J. Heise, Danzig.
Guerquin Bohdan. 1984. Zamki w Polsce, Warszawa.
Haftka Mieczysław. 1999. Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów, Malbork–Płock.
Jóźwiak Sławomir, Trupinda Janusz. 2012. Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń.
Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan. 2001. Leksykon zamków w Polsce, red. L. Kajzer, Warszawa.
Katalog. 1973. Katalog zabytków sztuki w Polsce, 11, Województwo bydgoskie, 6, Powiat golubsko-dobrzyński, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa.
Lustracja. 2009. Lustracja województw Prus Królewskich 1765, 2, Województwo chełmińskie, 2, Ziemia chełmińska, wyd. J. Dygdała, Toruń.
Opis. 1938. Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, wyd. J. Paczkowski, Toruń.
Rogalski Bogumił. 1986. Komturski gotycki zamek krzyżacki w Kowalewie na tle ówczesnej architektury obronnej zakonu, [w:] Dzieje Kowalewa Pomorskiego, red. J. Danielewicz, Bydgoszcz, s. 57–95.
Starski Michał. 2016. Archeologia o Zamku Wysokim w Człuchowie, [w:] Wokół człuchowskiego wzgórza zamkowego od XIV do XX w. Architektura — administracja — polityka. Materiały z konferencji w dniu 22 stycznia 2016 r., red. K. Monikowska, Człuchów, s. 9–29.
Steinbrecht Conrad. 1888. Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen, 2, Die Zeit der Landmeister 1230–1309, Berlin.
Torbus Tomasz. 1998. Die Konventsburgen in Deutschordensland Preussen, München.
Torbus Tomasz. 2014. Zamki konwentualne Państwa Krzyżackiego w Prusach, Gdańsk.
Wasik Bogusz. 2014. Analiza źródeł architektonicznych, [w:] Zamek biskupów chełmińskich w Wąbrzeźnie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 87–98.
Wasik Bogusz. 2015. Zamki pokrzyżackie w województwie chełmińskim w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, „Wiadomości Konserwatorskie”, 41, s. 20–35, http://www.zeriba.pl/wkjohc/wk/wk41.pdf (dostęp 13.09.2023).
Wasik Bogusz. 2016a. Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej (od XIII do XV wieku), Toruń.
Wasik Bogusz. 2016b. Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim, „Ochrona Zabytków”, 69, 2 (269), s. 21–30, https://ochronazabytkow.nid.pl/wp-content/uploads/2019/08/OZ_2-2016_02_Wasik.pdf (dostęp 13.09.2023).
Wasik Bogusz. 2017. Zamek, kościół i mury miejskie w Kowalewie Pomorskim — kwestia XIV-wiecznych warsztatów budowlanych, „Biuletyn Historii Sztuki”, 79, 1, s. 71–86.
Wasik Bogusz. 2018a. Zamek w Kowalewie Pomorskim — pierwsze wyniki badań archeologicznych, [w:] Stare i nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu, red. J. Raczkowski, Studia i Materiały z Dziedzictwa Kulturowego Torunia i Regionu, 2, Toruń, s. 51–61, 273–280, http://dx.doi.org/10.12775/SiMDzKTiR_T2.2018.005
Wasik Bogusz. 2018b. Zamek w Świeciu. Topografia i technika budowy zamku krzyżackiego, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 2 (300), s. 211–237, https://doi.org/10.51974/kmw-134886
Wasik Bogusz. 2020. Układ przestrzenny i architektura zamku w Kowalewie Pomorskim w świetle badań z lat 2013–2016, [w:] Stare i nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu, 2, red. J. Raczkowski, M. Jakubek-Raczkowska, Studia i Materiały z Dziedzictwa Kulturowego Torunia i Regionu, 3, Toruń, s. 27–39, 317–323, http://dx.doi.org/10.12775/SiMDzKTiR_T2.2018.002
Wasik Bogusz. 2021. Zamki pokrzyżackie w dobie Prus Królewskich. Przekształcenia i modernizacja na wybranych przykładach, [w:] Regnum defendo ense et alis tego stricto. Królestwa bronię dobytym mieczem i osłaniam skrzydłami. Malbork w Prusach Królewskich, 1, Prusy Królewskie i Malbork w okresie staropolskim (1454–1772), red. R. Panfil, A. Dobry, Malbork, s. 276–298.
Wasik Bogusz, Wiewióra Marcin. 2016. Próba rekonstrukcji układu przestrzennego zamku wysokiego (domu konwentu) w Kowalewie Pomorskim na podstawie źródeł historycznych i najnowszych wyników badań archeologiczno-architektonicznych, „Wiadomości Konserwatorskie”, 45, s. 53–65, http://www.zeriba.pl/wkjohc/wk/wk45.pdf (dostęp 13.09.2023).
Wiewióra Marcin. 2017. Zamek krzyżacki w Kowalewie Pomorskim — wstępne podsumowanie wyników badań archeologiczno-architektonicznych, [w:] Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz, 2, red. A. Różański, Poznań, s. 1049–1069.
Wiewióra Marcin, Misiewicz Krzysztof, Wasik Bogusz, Małkowski Wiesław. 2017. Przedzamcze zachodnie zamku w Kowalewie Pomorskim w świetle badań nieinwazyjnych i archeologiczno-architektonicznych, „Wiadomości Konserwatorskie”, 51, s. 42–52, http://www.zeriba.pl/wkjohc/wk/wk51.pdf (dostęp 13.09.2023).
Wiewióra Marcin, Wasik Bogusz. 2017. Zamek w Kowalewie Pomorskim. Dzieje warowni w świetle wyników badań archeologiczno-architektonicznych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, 35, s. 129–158, https://apcz.umk.pl/AUNC_ARCH/article/view/17919 (dostęp 13.09.2023).
Wiewióra Marcin, Wasik Bogusz, Momot Agata. 2016. Chronologia zamku krzyżackiego w Kowalewie Pomorskim na podstawie wyników pierwszego sezonu badań w 2013 r., [w:] Od Torunia do Charkowa, red. M. Grupa, A. Pydyn, s. 129–141.