Ogólna charakterystyka termiczna doliny Wisły w obszarze Warszawy = A general thermal characterisation of the Vistula Valley in Warsaw

Kuchcik, Magdalena; Czarnecka, Kaja

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Ogólna charakterystyka termiczna doliny Wisły w obszarze Warszawy = A general thermal characterisation of the Vistula Valley in Warsaw Kuchcik, MagdalenaCzarnecka, Kaja

Object structure

Ogólna charakterystyka termiczna doliny Wisły w obszarze Warszawy = A general thermal characterisation of the Vistula Valley in Warsaw

Przegląd Geograficzny T. 95 z. 3 (2023)

Kuchcik, Magdalena : Autor ; Czarnecka, Kaja : Autor

Geografia -- czasopisma [KABA] ; Polska -- geografia -- czasopisma [KABA]

Rzeki przepływające przez miasta i ich doliny pełnią wiele funkcji przyrodniczych, w tym szczególną rolę w melioracji klimatu miasta. Dolina Wisły w Warszawie jest głównym i najbardziej efektywnym obszarem przewietrzania i regeneracji powietrza w mieście, pomimo tego niewiele wiadomo o warunkach termicznych w niej panujących. W celu ich poznania od 2016 r. rozpoczęto ich monitoring w 3 punktach: na południu i w części śródmiejskiej na lewym brzegu oraz na północy na prawym brzegu rzeki. W artykule przeanalizowano 10-minutowe dane z 6 lat (2017‑2022) z punktów w dolinie, które porównano z warunkami na stacji w ścisłym centrum miasta i na jego obrzeżach. Przedstawiono wstępną charakterystykę termiczną doliny: wartości średnie, dni termicznie charakterystyczne, częstość różnic temperatury minimalnej oraz wartości 10-minutowych między centrum miasta (Hoża) a pozostałymi stacjami w przedziałach wartości, przykładowe przebiegi temperatury latem i zimą. Omówiono zjawisko „cold spotów”, którego częstość w najbliższym sąsiedztwie Wisły miejscami przewyższała 88% analizowanych obrazów termalnych. Wykazano różnice reżimu termicznego w dolinie, zależne od lokalizacji i najbliższego sąsiedztwa punktu. Wraz z rosnącą gęstością zabudowy i spadkiem udziału terenów biologicznie czynnych maleje średnia amplituda dobowa temperatury powietrza. Północna i południowa część doliny na odcinku warszawskim cechują się podobnymi warunkami termicznymi, zaś część śródmiejska wyraźnie od nich odbiega. Jest znacznie cieplejsza, ale równocześnie notuje się tu znacznie częściej zjawisko „cold spotu”.

Allahyari, H., Salehi, E., Zebardast, L., & Jafari, H. (2023). Investigating the Influence of Urban River Valleys on Meteorological Parameters at the Local Scale as a Factor for urban sustainability - Case study: Farahzad River Valley. Pollution, 9(2), 839‑855. https://doi.org/10.22059/poll.2023.350003.1663
Barat, A., Parth Sarthi, P., Kumar, S., Kumar, P., & Sinha, A.K. (2001). Surface Urban Heat Island (SUHI) Over Riverside Cities Along the Gangetic Plain of India. Pure Appl. Geophys., 178, 1477‑1497. https://doi.org/10.1007/s00024-021-02701-6
Bartnik, A. (2017). Mała rzeka w dużym mieście. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Błażejczyk, K. (2002). Znaczenie czynników cyrkulacyjnych i lokalnych w kształtowaniu klimatu i bioklimatu aglomeracji warszawskiej. Dokumentacja Geograficzna, 26. Warszawa: IGiPZ PAN.
Błażejczyk, K., Kuchcik, M., Milewski, P., Dudek, W., Kręcisz, B., Błażejczyk, A., Szmyd, J., Degórska, B., & Pałczyński, C. (2014). Miejska wyspa ciepła w Warszawie: uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO, IGiPZ PAN.
Cruz, J.A., Blanco, A.C., Garcia, J.J., Santos, J.A., & Moscoso, A.D. (2021). Evaluation of the cooling effect of green and blue spaces on urban microclimate through numerical simulation: A case study of Iloilo River Esplanade, Philippines. Sustainable Cities and Society, 74, 103184. https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.103184
Dąbrowska-Zielińska, K., Gurdak, R., Grzybowski, P., & Olszewski, D. (2019). Opracowanie końcowe określające stan ekosystemu m.st. Warszawy w kontekście zmian klimatu w ramach projektu LIFE_ADAPTCITY_PL. Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, Centrum Teledetekcji.
Dąbrowska-Zielińska, K., Hościło, A., Tomaszewska, M., & Kiryła, W. (2015). LIFE ADAPTCITY PL - Przygotowanie strategii adaptacji do zmian klimatu miasta metropolitarnego przy wykorzystaniu mapy klimatycznej i partycypacji społecznej, Sprawozdanie z realizacji projektu. Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, Centrum Teledetekcji.
Fortuniak, K. (2003). Miejska wyspa ciepła. Podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Gołaszewski, D. (2004). Próba oceny wpływu dolin rzecznych na kształtowanie się wybranych parametrów meteorologicznych. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 13(2), 55‑64.
Gunawardena, K.R., Wells, M.J., & Kershaw, T. (2017). Utilising green and bluespace to mitigate urban heat island intensity. Science of The Total Environment, 584‑585, 1040‑1055. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.01.158
Guo, F., Xu, S., Zhao, J., Zhang, H., Liu, L., Zhang, Z., & Yin, X. (2023). Study on the mechanism of urban morphology on river cooling effect in severe cold regions. Front. Public Health, 11, 1170627. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1170627
Halaś, A., Czarnecka, K., Piasecki, K., & Łaszewski, M. (2019). Przestrzenne i sezonowe zróżnicowanie wybranych parametrów jakości wody w zlewni zurbanizowanej na przykładzie Potoku Służewieckiego. Przegląd Geograficzny, 91(1), 121‑138. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.1.6
Hathway, E.A., & Sharples, S. (2012). The interaction of rivers and urban form in mitigating the Urban Heat Island effect: A UK case study. Building and Environment, 58, 14‑22. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2012.06.013
Holmer, B., Postgård, U., & Eriksson, M. (2001). Sky view factors in forest canopies calculated with IDRISI. Theoretical and Applied Climatology, 68, 33‑40. https://doi.org/10.1007/s007040170051
Howard, L., (1833). The Climate of London. Harvey & Darton, 1ton & Dart.
Huang, L., Zhao, D., Wang, J., Zhu, J., & Li, J. (2008). Scale impacts of land cover and vegetation corridors on urban thermal behavior in Nanjing, China. Theoretical and Applied Climatology, 94, 241‑257. https://doi.org/10.1007/s00704-007-0359-4
Information Report No. 111. (1958). Floor Area Ratio. American Society of Planning Officials. Chicago, Illinois.
Jiang, L., Liu, S., Liu, C., & Feng, Y. (2021). How do urban spatial patterns influence the river cooling effect? A case study of the Huangpu Riverfront in Shanghai, China. Sustainable Cities and Society, 69, 102835. https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.102835
Kim, Y.H.. Ryoo, S.B., Baik, J.J., Park, I.S., Koo, H.J., & Nam, J.C. (2008). Does the restoration of an inner-city stream in Seoul affect local thermal environment? Theoretical and Applied Climatology, 92, 239‑248. https://doi.org/10.1007/s00704-007-0319-z
Kossowska, U. (1973). Osobliwości klimatu wielkomiejskiego na przykładzie Warszawy. Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW, 12, 141‑185.
Kossowska-Cezak, U. (1978). Wpływ dużego kompleksu zieleni miejskiego na warunki termiczno-wilgotnościowe (na przykładzie warszawskiego Ogrodu Zoologicznego). Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW, 26. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Kowalska, A., Affek, A., Regulska, E., Wolski, J., Kruczkowska, B., Kołaczkowska, E., Zawiska, I., & Baranowski, J. (2019). Łęgi jesionowo-wiązowe w dolinie środkowej Wisły - stan ekosystemów pozbawionych zalewów i wytyczne do działań ochronnych. Przegląd Geograficzny, 91(3), 295‑323. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.1
Kozłowska-Szczęsna, T., Błażejczyk, K., & Krawczyk, B. (1996). Środowisko fizycznogeograficzne w Warszawie - niektóre zagadnienia. W: Atlas Warszawy, 4. Warszawa: IGiPZ PAN.
Kozłowska-Szczęsna, T., Krawczyk, B. & Błażejczyk, K. (2001). Charakterystyczne cechy klimatu Warszawy. Prace Geograficzne, 180. Warszawa: IGiPZ PAN.
Landsberg, H.E. (1981). The urban climate. New York: Academic Press.
Lewińska, J. (2000). Klimat miasta, zasoby, zagrożenia, kształtowanie. Kraków: Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej.
Mavrakou, T., Polydoros, A., Cartalis, C. & Santamouris, M. (2018). Recognition of thermal hot and cold spots in urban areas in support of mitigation plans to counteract overheating: application for Athens. Climate, 6(1). https://doi.org/10.3390/cli6010016
Merecki, R. (1915). Klimatologia ziem polskich. Warszawa: Drukarnia i Litografia "Jan Cotty".
Murakawa, S., Sekine, T., Narita, K., & Nishina, D. (1991). Study of the effects of a river on the thermal environment in an urban area. Energy and Buildings, 16(3‑4), 993‑1001. https://doi.org/10.1016/0378-7788(91)90094-J
Nowacka-Rejzner, U. (2009). Doliny rzeczne w systemie przyrodniczym Małopolski i ich znaczenie dla krystalizacji struktury wybranych miast. Czasopismo Techniczne, 106(10, 2-A), 95‑104.
Oke, T.R. (1987). Boundary Layer Climates. London: Routledge.
Pancewicz, A. (2003). Rola rzek w rozwoju przestrzennym historycznych miast nadrzecznych. W: Woda w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, T. II, 275‑285.
Park, C.Y., Lee, D.K., Asawa, T., Murakami, A., Kim, H.G., Lee, M.K., & Lee, H.S. (2019). Influence of urban form on the cooling effect of a small urban river. Landscape and Urban Planning, 183, 26‑35. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.10.022
Stewart, I.D. (2011). A systematic review and scientific critique of methodology in modern urban heat island literature. International Journal of Climatology, 31(2), 200‑217.
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego m.st. Warszawy ze zmianami (SUiKZP). (2006). Ujednolicona forma Załącznika Nr 1 do Uchwały Nr LXXXII/2746/2006 Rady m.st. Warszawy z dnia 10.10.2006 r. z wyróżnieniem zmian. Pobrane z: https://www.bip.warszawa.pl/dokumenty/radamiasta/uchwaly/2018‑2023/1611_uch_zal_1_tekst_studium.pdf (01.03.2023).
Szulczewska, B., Giedych, R., Borowski, J., Kuchcik, M., Sikorski, P., Mazurkiewicz, A., & Stańczyk, T. (2014). How much green is needed for a vital neighbourhood? In search for empirical evidence. Land Use Policy, 38, 330‑345. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2013.11.006
Szymanowski, M. (2004). Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu. Acta Universitatis Wratislavensis, Studia Geograficzne, 77.
Tsichritzis, L., & Nikolopoulou, M. (2019). The effect of building height and façade area ratio on pedestrian wind comfort of London. Journal of Wind Engineering & Industrial Aerodynamics, 191, 63‑75. https://doi.org/10.1016/j.jweia.2019.05.021
Wang, Y., Ouyang, W., Zhan, Q., & Zhang, L. (2022). The Cooling Effect of an Urban River and Its Interaction with the Littoral Built Environment in Mitigating Heat Stress: A Mobile Measurement Study. Sustainability, 14(18), 11700. https://doi.org/10.3390/su141811700
Wawer, J. (1997). Miejska wyspa ciepła w Warszawie. W: M. Stopa-Boryczka (red.), Nowe metody badań klimatu Polski, Prace i Studia Geograficzne, 20, 145‑197.
Wrzesiński, D. (2010). Detekcja zmian reżimu hydrologicznego Warty w profilu Poznania w latach 1822‑2005. W: D. Wrzesiński (red.), Odpływ rzeczny i jego regionalne uwarunkowania (s. 135‑152). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Xu, Y., Ren, C., Ma, P., Ho, J., Wang, W., Ka-Lun Lau, K., Lin, H., & Ng, E. (2017). Urban morphology detection and computation for urban climate research. Landscape and Urban Planning, 167, 212‑224. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2017.06.018
Yu, Z., Yang, G., Zuo, S., Jørgensen, G., Koga, M., & Vejre, H. (2020). Critical review on the cooling effect of urban blue-green space: A threshold-size perspective. Urban Forestry & Urban Greening, 49, 126630. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126630