Listy z celi śmierci – językowy obraz więziennej traumy skazańców komunistycznego aparatu represji

Those fighting for a free Poland, who did not accept the surrender of their country, liberated from German occupation in 1945, to the next invader — the Union of Soviet Socialist Republics and the new Polish communist regime — became victims of the new political system. Arrested, tortured, and accused of activities against the new government, they were sentenced to many years in prison or to death. While a waiting the executions, they wrote official, censored letters to their families, and secret messages if possible. The first were never sent, the second sometimes reached the recipients. The language of these letters forms the basis of this research. In their letters, convicts wrote requests, thanks, and farewells, shared their reflections on God, faith, and death, family values and their dramatic future. They gave vent to their emotions and feelings, which, thanks to the efforts of their families and historians, spoke out years later. The article interprets these texts using the methodology of the ‘linguistic image of the world’ developed by the Lublin Ethnolinguistic School.

Anusiewicz Janusz, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995
Anusiewicz Janusz, Dąbrowska Anna, Fleischer Michael, Językowy obraz świata i kultura, w: Językowy obraz świata i kultura, red. Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000 (Język a kultura, t. 13, Acta Universitatis Vratislaviensis”, nr 2218), s. 11–44
Bartmiński Jerzy, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006
Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Teoria tekstu. Zbiór studiów, red. Teresa Dobrzyńska, Ossolineum, Wrocław 1986, s. 65–81
Bugajski Marian, Wojciechowska Anna, Językowy obraz świata a literatura, w: Językowy obraz świata i kultura, red. Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000 (Język a kultura, t. 13, Acta Universitatis Vratislaviensis”, nr 2218) s. 153–159
Bukowczan-Rzeszut Agnieszka, „Oświęcim to była igraszka”. Co działo się w katowniach UB?, (dostęp: 15 II 2021)
Kowalski Waldemar, Bohaterowie z dołów śmierci, PWN, Warszawa 2016
Miodońska-Brookes Ewa, Kulawik Adam, Tatara Marian, Zarys poetyki, PWN, Warszawa 1980
Nowak Tomasz, Język w świetle odkryć nauki, Petrus, Kraków 2011
Pisarek Walery, Pojęcie pola wyrazowego i jego użyteczność w badaniach stylistycznych, „Pamiętnik Literacki” 1967, 2, s. 493–516
Płużański Tadeusz M., Bestie. Mordercy Polaków, 3S Media, Warszawa 2012
Płużański Tadeusz M., Oprawcy. Zbrodnie bez kary, Capital, Warszawa 2012
Rode Danuta, Dukała Karolina, Kabzińska Joanna, Zalewska-Łunkiewicz Karolina, Kliniczna psychologia sądowa, PWN, Warszawa 2020
Słownik współczesnego języka polskiego, red. Bogusław Dunaj, Wilga, Warszawa 1996
Sprawa karna przeciwko Danucie Siedzikównie ps. Inka, (dostęp: 22 II 2021)
Podziemie zbrojne, (dostęp: 22 II 2021)
Terlecki Ryszard, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007
Walicki Ryszard, Tortury w Polsce 1945–1955 i współcześnie, Książka i Prasa, Warszawa 2013
Wieliczka-Szarkowa Joanna, Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie, Wydawnictwo AA, Kraków 2013
Wolsza Tadeusz, Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje, RM, Warszawa 2013
Wysocki Wiesław Jan, Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948, Biblioteka Armii Krajowej, Rytm, Warszawa 2012