The Bishops of the Diocese of Vilnius and Lithuanian Domestic Politics in 1709–17: Attitudes, Problems, and Solutions

Šapoka, Mindaugas

doi:2450-8462

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

The Bishops of the Diocese of Vilnius and Lithuanian Domestic Politics in 1709–17: Attitudes, Problems, and Solutions Šapoka, Mindaugas

Object structure

The Bishops of the Diocese of Vilnius and Lithuanian Domestic Politics in 1709–17: Attitudes, Problems, and Solutions

Acta Poloniae Historica T. 125 (2022), Varia

Šapoka, Mindaugas

Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk Historycznych ; Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2022

p. 179-206

Poland - history - Augustus II, 1697-1733 ; Polish-Lithuanian Commonwealth ; Church and state - Lithuania - 17th c. ; Vilnius bishopric ; Church and State - Catholic Church - 17th century ; Brzostowski, Konstanty Kazimierz (1644-1722) ; Confederation of Tarnogród (1715-1716) ; Confederation of Vilnius (1599)

The article looks into the participation of the bishop ordinary of the diocese of Vilnius, Kazimierz Konstanty Brzostowski, and his suffragan, Maciej Józef Ancuta, in Lithuanian politics of the period between 1709 and 1717. The study has been based on the letters written by the bishops to the Lithuanian chancellor. It examines the bishops’ attitude towards Russian contributions, the taxation of Church estates, the arbitrary contributions raised by the Lithuanian army, the introduction of Saxon troops in 1713, the reaction to the king’s policies, and the attitude towards the nationwide uprising against the Saxon troops known as the confederations of Tarnogród and Vilnius. Finally, the bishops’ opinion on Russian mediation and the notorious Silent Sejm, where it was agreed that the liberum veto would be invalid. The bishops of the diocese of Vilnius were rather indifferent to the internal problems of Lithuania. They defended the immunity of the Church estates and disapproved of the introduction of Saxon troops. However, when the confederations were formed, they tried to manoeuvre between the noble and royal camps, not wanting to ruin their reputation on either side. The bishops often spoke on behalf of the diocesan clergy. Therefore, their adopted posture was often the expression of the opinion of the whole diocese’s clergy.

Diarjusz Walnej Rady Warszawskiej z roku 1710, ed. Ryszard Mienicki (Wilno, 1928)
Falkowski Czesław, ‘Maciej Józef Ancuta’, in Polski Słownik Biograficzny, 1 (1935), 90–1
Gierowski Józef Andrzej, ‘Nuncjusz Benedykt Odescalchi o obciążeniu dóbr kościelnych hiberną i leżami zimowymi’, in Cezary Kuklo (ed.), Cała historia to dzieje ludzi… Studia z historii społecznej ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyczańskiemu (Białystok, 2004), 283–9
Gierowski Józef Andrzej, Między saskim absolutyzmem a złotą wolnością. Z dziejów wewnętrznych Rzeczypospolitej w latach 1712–1715 (Wrocław, 1953)
Gierowski Józef Andrzej, W cieniu Ligi Północnej (Wrocław, 1971)
Kamuntavičienė Vaida, Katalikų bažnyčios ir valstybės santykiai Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje XVII a. antrojoje pusėje (Kaunas, 2008)
Konfederacya generalna nierozdzielnie całey prowincyey Wielkiego Księstwa Litewskiego z woyskiem, zgodnie od Woiewodztw, ziem, y powiatow uczyniona w Wilnie Anno Domini 1716, mśca Marca dnia 23 (Wilno, 1716)
Kriegseisen Wojciech, ‘“Krzywda nad wszystkie krzywdy – hiberna w Polszcze”. Problem świadczeń kleru katolickiego na wojsko Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII i na początku XVIII wieku’, Barok. Historia – Literatura – Sztuka, viii, 1 (15) (2001), 19–38
Kriegseisen, Wojciech, ‘Postanowienia Sejmu Niemego w kwestiach wyznaniowych i ich konsekwencje, czyli w sprawie genezy “sprawy dysydenckiej”, in Michał Zwierzykowski (ed.), Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa (Warszawa, 2019), 177–88
Kurczewski Jan (ed.), Kościół zamkowy czyli katedra Wileńska, iii (Wilno, 1916)
Link-Lenczowski Andrzej (ed.), Na szlakach Rzeczypospolitej w nowożytnej Europie (Kraków, 2008)
Perłakowski Adam (ed.), Listy Jana Jerzego Przebendowskiego podskarbiego wielkiego koronnego do Jana Szembeka podkanclerzego i kanclerza wielkiego koronnego z lat 1711–1728 (Kraków, 2010)
Piwarski Kazimierz, ‘Konstanty Kazimierz Brzostowski’, Polski Słownik Biograficzny, 3 (1937), 50–2
Przyałgowski Wincenty, Żywoty biskupów wileńskich, 3 (Petersburg, 1860)
Rachuba Andrzej, ‘Litwa wobec projektu zwołania sejmu konego w 1695 r. i walki Sapiehów z biskupem Brzostowskim’, Zapiski historyczne, li, 1 (1986), 63–82
Rachuba Andrzej, ‘Polityka nominacyjna Stanisława Leszczyńskiego na Litwie w latach 1705–1709’, Przegląd Historyczny, lxxxiii, 4 (1992), 617–32
Rachuba Andrzej, ‘Udział kapituły wileńskiej w życiu parlamentarnym Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku’, in Urszula Augustyniak (ed.), Środowiska kulturotwórcze i kontakty kulturalne Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do XIX wieku (Warszawa, 2009), 153–63
Romaniuk Przemysław P., ‘Instytucjonalne podstawy hegemonii Sapiehów w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVII w.’, in Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, and Adam Danilczyk (eds), W cieniu wojen i rozbiorów: studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku (Warszawa, 2014), 29–37
Šapoka Mindaugas, ‘Konfederacka komisja skarbowa Wielkiego Księstwa Litewskiego w Brześciu w 1716 roku’, in Tomasz Ciesielski (ed.), Studia nad konfederacją tarnogrodzką i Sejmem Niemym (Warszawa, 2020), 51–65
Šapoka Mindaugas, ‘Sejmik generalny wielkiego księstwa litewskiego w Brześciu w 1710 r.’, in Вaдим Аніпяркоў, Дзмітрый Віцько, and Андрей Мацук (eds), Актуальные проблемы истории и культуры: зборнiк навуковых артыкулаỷ. Вып. 2: Парламентарызм у Вялікім Княстве Літоўскім у XVIII стагоддзі (Мiнск, 2020), 120–35
Šapoka Mindaugas, Warfare, Loyalty and Rebellion: The Grand Duchy of Lithuania and the Great Northern War, 1709–17 (London–New York, 2018)
Stanek Wojciech, ‘Generalny zjazd tranogrodzki w 1715 roku’, in Kazimierz Wajda (ed.), Między wielką polityką a szlacheckim partykularyzmem (Toruń, 1993), 263–73
Staszewski Jacek, ‘Pomysły reformatorskie czasów Augusta II’, Kwartalnik Historyczny, lxxxii, 4 (1975), 736–65
Staszewski Jacek, August II Mocny (Wrocław, 1998)
Transakcya ugody miedzy Iasnie Wielmożnym w Bogu Nayprzewielebnieyszym Imścią Xiędzem Konstantym Kazimierzem Brzostowskim Biskupem Wileńskim, Iaśnie Wielmożnym Imścią Xiędzem Mikołaiem Zgierskim Biskupem Zmuydzkim, Iaśnie Wielmożnym Imscią Xiędzem Alexandrem Horainem Biskupem Smoleńskim y innemi IWW Ichm: Xiężą prałatami, Kanonikami pomienionych diecezyi Nomine totius Cleri czyniącemi A Jaśnie Wielmożnym Imść P Ludwikiem Konstantym na Rożance y Włodawie Pocieiem kasztelanem Wilenskim Hetmanem W WXL Punskim, Szereszowskim etc etc starostą zawartey Anno D 1713 dnia 13 maia (n.p., 1713)
Volumina legum: Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782 wydanego, 6 (Petersburg, 1860)