Ostatni taki „Judosz”. Uwagi o konstruowaniu i dekonstruowaniu dziedzictwa kulturowego w kontekście tożsamości mieszkańców Skoczowa

Czerwińska, Kinga

doi:1429-0618

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Ostatni taki „Judosz”. Uwagi o konstruowaniu i dekonstruowaniu dziedzictwa kulturowego w kontekście tożsamości mieszkańców Skoczowa Czerwińska, Kinga

Object structure

Ostatni taki „Judosz”. Uwagi o konstruowaniu i dekonstruowaniu dziedzictwa kulturowego w kontekście tożsamości mieszkańców Skoczowa

The last such “Judosh”. Remarks on constructing and deconstructing of cultural heritage in the context of the identity of the residents of Skoczów ; Journal of Urban Ethnology 19 (2021)

Czerwińska, Kinga

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

cultural heritage ; identity ; invention of tradition ; performativity of heritage

One of the key factors that shape the profile of the local culture is the value-determining attitude towards one’s own cultural heritage, which is grounded over the period of several generations. Heritage, and thus defining the past, becomes the ground for seeking a common social and cultural identity that ultimately turns into a platform for activity based on social bonds. The manifestation of these bonds is expressed by the local community integration coefficient. An intriguing aspect of it is a situation where the value of cultural heritage is undermined either by the community members or by certain external factors. Defence mechanisms vary significantly whilst the consequences may destabilise the sense of community or, on the contrary, strengthen it. Theoretical theses of the article are based on empirical research on the origins of the “Judosh” parade, which constitutes one of the identity determinants of the residents of Skoczów. An unsuccessful attempt to enter this custom in the UNESCO National List of Intangible Cultural Heritage triggered a wave of confusion among the residents and, as a consequence, gave rise to reflection on the vitality of this custom as well as to attempts at deconstructing it

Baudrillard J. 2005. Symulakry i symulacja. Tłum. Królak S. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Bauman Z. 1994. Dwa szkice o moralności ponowoczesnej. Warszawa: Instytut Kultury
Bokszański Z. 1989. Tożsamość, interakcja, grupa. Tożsamość jednostki w perspektywie teorii socjologicznej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Burszta W. J. 2004. Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
Broda J. 1972. Rok obrzędowy na Podbeskidziu. Biuletyn Ludoznawczy 1972 (5), 48–50
Cała A. 1987. Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Cała A. 1989. Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim (1864–1897) : postawy, konflikty, stereotypy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Czerwińska K. 2009. Sztuka ludowa na Śląsku Cieszyńskim. Między tradycją a innowacją. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Ellis C. 2003. The Ethnographic I: A Methodological Novel About Teaching and Doing Autoethnography, Walnut Creek: AltaMira
Fog Olwing K. 1999. The Burden of Heritage. Claiming a Place for the West Indian Culture. American Ethnologist 26 (2), 370–388
Garstka R. 2013. Świat obok nas. Katowice: Regionalny Ośrodek Kultury
Garstka R., Lysko A. 2018. Czas niezwykły. Obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku. Katowice: Regionalny Ośrodek Kultury
Hobsbawm E., Terence R. 2008. Tradycja wynaleziona. Tłum. Godyń F. Godyń P. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Kajfosz J. 2009. O językowym i kulturowym konstruowaniu tradycji. [W:] J. Adamowski, J. Styka (red.), Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, 2. Tradycja w tekstach kultury. Lublin: Wydawnictwo UMSC, 70–88
Kwaśniewicz K. 1984. Zwyczaje i obrzędy doroczne. Etnografia Polska, 28 (1), 133–191
Kwaśniewski K. 1987. Tożsamość kulturowa. [W:] Staszczak Z. (red.) Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Warszawa–Poznań: PWN, 351–352
Kirshenblatt-Gimblett B. 1998. Destination Culture: Tourism, Museums and Heritage. Berkeley: University of California Press
Lowenthal D. 1998 The Heritage Crusade and the Spoils of History. Cambrige: University Press
Lubaś M. 2008 Tradycjonalizacje kultury. O zaletach i ograniczeniach koncepcji „tradycji wymyślonych”. [W:] G. Kubica, M. Lubaś (red.), Tworzenie i odtwarzanie kultury. Tradycja jako wymiar zmian społecznych. Studia z dziedziny antropologii społecznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 33–69
Lubaś M. 2017. Teoria dziedzictwa kulturowego w naukach społecznych. [W:] A. Chabiera, A. Dąbrowski, A. Fortuna-Marek, A. Kozioł, M. Lubaś, P. Nowak, B. Skaldawski, K. Stępnik Dziedzictwo kulturowe w badaniach. 1. Polacy wobec dziedzictwa. Raport z badań społecznych. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, NID. 17–19
Ogrodowska B. 2004. Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Warszawa: Wydawnictwo Muza
Orawski R. 2000. Ostatni taki Judosz. Kalendarz Miłośników Skoczowa 2000. Skoczów: Towarzystwo Miłośników Skoczowa, 140–141
Orawski R. 2008. Ostatni taki Judosz. Kronika Skoczowska 22. Skoczów: Towarzystwo Miłośników Skoczowa, s. 1–13
Pośpiech J. 1987. Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku. Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski w Opolu
Solnit R. 2018. Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne. Tłum. Dzierzgowska A., Królak S. Kraków: Karakter
Smith L. 2016. „Zwierciadło dziedzictwa”: narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie. Rocznik Antropologii Historii 6 (9), 25–44
Spyra J. 1994. (red.) W cieniu skoczowskiej synagogi. Skoczów: Wydano nakładem Komitetu Organizacyjnego 100 rocznicy powstania żydowskiej gminy wyznaniowej w Skoczowie
Spyra J. 1997. Między Europą a zaściankiem. Żydzi na Śląsku Cieszyńskim na przestrzeni wieków. Studia Etnologiczne i Antropologiczne 1, 58–76
Studnicki G. 2009. Między tożsamością a atrakcją. Rozważania na marginesie konfliktu wokół skoczowskiego „Judosza”. [W:] H. Rusek, A. Drożdż (red.), Tożsamość etniczna i kulturowa Śląska w procesie przemian. Prace i Materiały Etnograficzne XXXVI. Wrocław–Cieszyn: Wydawnictwo PTL, 225–242
Studnicki G. 2017. Skoczowski Judosz. [W:] K. Pieronkiewicz-Pieczko (red.) Śląskie Prace Etnograficzne: Śląskie zwyczaje i obrzędy doroczne. Echa przeszłości czy żywa tradycja? IV. Katowice: Muzeum Śląskie, 169–195
Środa M. 2020. Obcy, inny, wykluczony. Kraków: Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria
Szczęśniak A. 2019. Żyd judasz skatowany i spalony w Pruchniku z udziałem dzieci. Skąd ten antysemicki zwyczaj? https://oko.press/zyd-judasz-skatowany-i-spalony-w-pruchniku-z-udzialem-dzieci-skad-ten-antysemicki-zwyczaj, 25.07. 2021
Tokarska-Bakir J. 2004. „Wieszanie Judasza” czyli tematy żydowskie. [W:] J. Tokarska-Bakir, Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny: Wydawnictwo Pogranicze, 73–94
Urbach E. 1987. Wyrwany z piekieł. Kraków: Wydawnictwo Sofer
Wieruszewska M. 1989. Tożsamość kulturowa jako wartość i czynnik konstytutywny społeczności lokalnej. [W:] B. Jałowiecki, B. Sowa, P. Dudkiewicz (red.), Społeczności lokalne.Teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Universitas, 302–324
Wikipedia, hasło: Judosz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Judosz, 25.07.2021