Skandynawowie nad Parsętą, czyli przyczynek do dziejów polskiej archeologii w 2 połowie XX w. Glosa polemiczna do artykułu Władysława Duczko

Rębkowski, Marian; Kara, Michał

doi:0003-8180

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Skandynawowie nad Parsętą, czyli przyczynek do dziejów polskiej archeologii w 2 połowie XX w. Glosa polemiczna do artykułu Władysława Duczko Rębkowski, MarianKara, Michał

Object structure

Skandynawowie nad Parsętą, czyli przyczynek do dziejów polskiej archeologii w 2 połowie XX w. Glosa polemiczna do artykułu Władysława Duczko

Archeologia Polski T. 66 (2021)

Rębkowski, Marian ; Kara, Michał

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Poland ; Pomerania ; Świelubie ; early medieval period ; cemeteries ; Scandinavian material culture ; history of archaeology

The text is a polemic with some of the ideas presented by Władysław Duczko in an article published in the previous issue of “Archeologia Polski”, entitled The Scandinavians on the Parsęta river: the Viking graves in the cemetery at Świelubie in Western Pomerania. At the present stage of research one cannot easily uphold the hypothesis presented in that article that Scandinavians to the exclusion of all others were buried in the Świelubie cemetery. The main object of criticism, however, are the opinions formulated by the author of the article, ascribing “anti-Normanism” to three late Polish scholars who dealt with Slavic–Scandinavian relations in the early Middle Ages, including the explorer of Świelubie, Władysław Łosiński, and that they were moved in their reasoning by factors other than scientific

Arbman H . 1937, Schweden und das karolingische Reich. Studien zu den Handelsverbindungen des 9. Jahrhunderts, Stockholm
Bogacki M . , Janowski A . , Kaczmarek Ł . red . 2019, Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich, Gniezno–Szczecin, s. 31–72
Cnotliwy E . , Leciejewicz L . , Łosiński W. red . 1983, Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź
Duczko W. 2000, Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, L. Leciejewicz, M. Rębkowski red., Kołobrzeg, s. 23–44
Duczko W. 2006, Ruś Wikingów. Historia obecności Skandynawów we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej, Warszawa
Duczko W. 2017, Skandynawowie w Europie Wschodniej i na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Recepcja i odrzucenie – kiedyś i dzisiaj, [w:] Recepcja i odrzucenie. Kontakty międzykulturowe w średniowieczu, Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, 1, L.P. Słupecki, P. Sierżęga, A. Rozwałka, M. Dzik red., Rzeszów, s. 67–82
Duczko W. 2020, Skandynawowie nad rzeką Parsętą: problem wikińskich grobów na cmentarzysku w Świelubiu na Pomorzu Zachodnim, „Archeologia Polski”, 65, s. 131–188
Dulinicz M . 2001, Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa
Eggers H . J . 1978, Funde der wendisch-wikingischen Zeit in Pommern. Textband, Kiel
Gabriel I . 1985, Brettspiel in Oldenburg vor Tausend Jahren, [w:] 750 Jahre Stadtrecht Oldenburg in Holstein, Oldenburg, s. 207–220
Gardeła L . 2015, Vikings in Poland. A critical overwiew, [w:] Viking Worlds. Things, spacies and movement, M.H. Ericsen, U. Pedersen, B. Rundberger, I. Exelsen, H.L. Berg red., Oxford-Philadelephia, s. 213–234
Herrmann J . [1988] 1989, Zur Struktur von Handel und Handelsplätzen im südwestlichen Ostseegebiet vom 8.–10. Jahrhundert, [w:] Oldenburg – Wolin – Staraja Ladoga – Novgorod– Kiev. Handel und Handelsverbindungen im südlichen und östlichen Ostseeraum während des frühen Mittelalters, Internationale Fachkonferenz der Deutschen Forschungsgemeinschaft vom 5.–9. Oktober 1987 in Kiel, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission”, 69, s. 720–739
Kara M. [1991] 1992, Z badań nad wczesnośredniowiecznymi grobami z uzbrojeniem z terenu Wielkopolski, [w:] Od plemienia do państwa. Śląsk na tle wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny Zachodniej, Śląskie Sympozja Historyczne, 1, L. Leciejewicz red., Wrocław, s. 99–120
Kara M . 1992, The graves of the armed Scandinavians from the middle and the younger Viking period from the territory of the first Piasts’ state, [w:] Death and burial. A Conference on Medieval Archaeology in Europe 21st–24th September 1992 at the University of York, Pre-printed Papers, 4, T. Dickinson, E. James red., York, s. 167–177
Kara M . 1998, Wczesnośredniowieczny grób uzbrojonego kupca z miejscowości Ciepłe na Pomorzu Gdańskim w świetle ponownej analizy chronologicznej, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński red., Poznań, s. 505–524
Kara M . 2014, The conquest involving Viking war-bands in the process of the Piast state formation. A critique, „Slavia Antiqua”, 55, s. 125–143
Kara M . , Michałowski A . , Rębkowski M . 2018, Profesora Władysława Łosińskiego wkład w polską archeologię wczesnego średniowiecza, czyli przyczynek do szkicu o pokoleniu archeologów okresu badań „milenijnych”, „Slavia Antiqua”, 59, s. 9–20
Kleingärtner S . 2014, Die frühe Phase der Urbanisierung an der südlichen Ostseeküste im ersten nachchristlichen Jahrtausend, Studien zur Siedlungsgeschichte und Archäologie der Ostseegebiete, 13, Neumünster
Kostrzewski J . 1946, Germanie przedhistoryczni w Polsce, „Przegląd Archeologiczny”, 7/1, s. 65–89
Leciejewicz L . [1954] 1956, Cmentarzysko w Birce. Próba interpretacji społecznej, „Archeologia”, 6, s. 141–159, 306–307, 321–322
Leciejewicz L . 1976, Obcy kupcy na Słowiańszczyźnie Zachodniej w okresie wielkiego przełomu (IX–XI w.), [w:] Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa, s. 333–339
Leciejewicz L . 1979, Normanowie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
Leciejewicz L . 1981, Słowianie Zachodni i Normanowie we wzajemnych stosunkach kulturowych we wczesnym średniowieczu, „Pomorania Antiqua”, 10, s. 155–168
Leciejewicz L . 1990, „Kultura prapolska” Józefa Kostrzewskiego w dzisiejszej perspektywie, „Slavia Antiqua”, 32, s. 25–33
Leciejewicz L . 1993, Normanowie nad Odrą i Wisłą w IX–XI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 100/4, s. 49–62
Leciejewicz L . [1994/1995] 1995, Skandinavier im Oder- und Weichselgebiet 800–1200, „Acta Praehistorica et Archaeologica”, 26/27, s. 73–82
Leciejewicz L . 1999, The Baltic as the Mediterranean Sea of Northern Europe in the Early Middle Ages, [w:] Rannesrednevekovye drevnosti severnoj Rusi i eë sosedej, E.N. Nosov red., Sankt-Peterburg, s. 123–128
Leciejewicz L . , Rębkowski M . 2007, Uwagi końcowe. Początki Kołobrzegu w świetle rozpoznania archeologicznego, [w:] Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, L. Leciejewicz, M. Rębkowski red., Origines Polonorum, 2, Warszawa, s. 299–317
Łosiński W. 1969, Badania archeologiczne w Świelubiu i Skroniu, powiat Kołobrzeg, w latach 1967–1968, [w:] Sprawozdania z badań archeologicznych prowadzonych na terenie woj. koszalińskiego w latach 1967–1968, F.J. Lachowicz red., Koszalin, s. 80–89
Łosiński W. 1972, Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII–X/XI w.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
Łosiński W. 1974, Srebrny wystrój odzieży z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Świelubiu w powiecie kołobrzeskim, [w:] Studia Archaeologica Pomeranica, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Koszalinie, Seria Wydawnictw Monograficznych, 2, F.J. Lachowicz red., Koszalin, s. 159–175
Łosiński W. 1979, Die Kontakte zwischen Pommern und Skandinavien im frühen Mittelalter im Lichte von Forschungen im unteren Parsęta-Flußgebiet, [w:] Rapports du IIIe Congrès International d’Archéologie Slave. Bratislava 7–14 septembre 1975, 1, B. Chropovský red., Bratislava, s. 513–518
Łosiński W. 1988, Chronologia napływu najstarszej monety arabskiej na terytorium Europy, „Slavia Antiqua”, 31, s. 93–181
Łosiński W. [1993] 1994, Groby typu Alt Käbelich w świetle badań przeprowadzonych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Świelubiu pod Kołobrzegiem, „Przegląd Archeologiczny”, 41, s. 17–34
Łosiński W. 1997, Rola kontaktów ze Skandynawią w dziejach gospodarczych Słowian nadbałtyckich, „Przegląd Archeologiczny”, 45, s. 73–86
Łosiński W. 1998, Z dziejów obrzędowości pogrzebowej u północnego odłamu Słowian zachodnich w świetle nowszych badań, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński red., Poznań, s. 473–483
Łosiński W. 2003, Trójramienna zapinka skandynawska z cmentarzyska w Świelubiu pod Kołobrzegiem ‒ aspekt chronologiczny, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz red., Lublin, s. 133–139
Łosiński W. 2008, Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne, Collectio archaeologica, historica et ethnologica, 3, Poznań
Łosiński W. , Olczak J . , Siuchniński K . 1971, Źródła archeologiczne do studiów nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na terenie województwa koszalińskiego, Poznań
Minta-Tworzowska D. 1991, Pamięci Profesora Doktora Jana Żaka (1923–1990), współtwórcy współczesnej prahistorii polskiej, „Archeologia Polski”, 36, s. 321–330
Moździoch S . , Stanisławski B . , Wiszewski P. red . 2013, Scandinavian culture in Medieval Poland, Interdisciplinary Medieval Studies, 2, Wrocław
Ostoja-Zagórski J . 1970, Kurhan kultury łużyckiej na stanowisku 2 w Skroniu, pow. Kołobrzeg, „Sprawozdania Archeologiczne”, 22, s. 317–329
Rębkowski M . 2002, Prof. dr hab. Lech Leciejewicz. Szkic do portretu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i półwiecze pracy naukowej, „Archeologia Polski”, 47, s. 39–45
Rębkowski M . 2003, Kiedy powstał Kołobrzeg? Uwagi na temat datowania dwóch przełomowych momentów w dziejach miasta, „Rocznik Koszaliński”, 31, s. 245–252
Schmidt V. 1981, Slawische urnenlose Brandbestattungen in Flachengräbern aus dem Bezirk Neubrandenburg, „Zeitschrift für Archäologie”, 15, s. 333–354
Schoknecht U. 1968, Wikingische Gräber bei Menzlin, Kr. Anklam, „Ausgrabungen und Funde”, 13, s. 204–211
Schoknecht U. 1977, Menzlin. Ein frühgeschichtlichen Handelsplatz an der Peene, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezirke Rostock, Schwerin und Neubrandenburg, 10, Berlin
Sikora J . 2019, Skandynawowie a ziemie polskie w badaniach archeologicznych, [w:] Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich, M. Bogacki, A. Janowski, Ł. Kaczmarek red., Gniezno–Szczecin, s. 31–72
Stal´sberg A . 1994, Problemy kul´turnogo vzaimodejstviâ Rusi i Skandinavii v VIII–XI vv. (po arheologičeskim sobraniâm SNG), „Arheologičeskie Vesti”, 3, s. 192–202
Tyniec-Kępińska A . , Szmoniewski B. S . 2006, Nowe wczesnośredniowieczne cmentarzyska w typie Alt Käbelich z Małopolski, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, W. Chudziak, S. Moździoch red., Toruń, s. 383–389
Warnke D . 1983, Das frühmittelalterliche Hügelgräberfeld in den „Schwarzen Bergen” bei Ralswiek, Kr. Rügen, [w:] Bodendenkmalpflege und archäologische Forschung, F. Horst red., Berlin, s. 165–173
Warnke D . 1988, Frühstädtische Zentren bei den Nordwestslawen, „Fennoscandia archaeologica”, 5, s. 69–77
Wierzbicki A . 2011, Obcy w dziejach Polski. Hipoteza państwotwórczego podboju w polskiej myśli historycznej XIX i początków XX wieku, „Klio Polska. Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej XIX–XX wieku”, 5, s. 119–149
Zoll-Adamikowa H . 1975, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. I: Źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
Zoll-Adamikowa H . 1979, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, II: Analiza, wnioski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
Zoll-Adamikowa H . [1980] 1981, Einheimische und fremde Elemente im Grabkult der Ostseeslawen, „Offa”, 37, s. 184–196
Zoll-Adamikowa H . 1988, Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Archeologiczny”, 35, s. 183–229
Zoll-Adamikowa H . 1991, Problem osadnictwa skandynawskiego na południowych wybrzeżach Bałtyku w IX–X wieku, „Zeszyty Naukowe PUNO”, nowa seria, 4, s. 53–62
Żak J . 1962, Z teorii „importu” wczesnofeudalnego, „Archeologia Polski”, 7/1, s. 135–140
Żak J . 1963, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część katalogowa), Poznań
Żak J . [1965] 1967, Zarys stanu i dziejów badań nad „importami” skandynawskimi na Słowiańszczyźnie Zachodniej – Część I, „Materiały Zachodniopomorskie”, 11, s. 411–460
Żak J . [1966] 1968, Zarys stanu i dziejów badań nad „importami” skandynawskimi na Słowiańszczyźnie Zachodniej – Część II, „Materiały Zachodniopomorskie”, 12, s. 547–607
Żak J . 1967a, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część analityczna), Poznań
Żak J . 1967b, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część syntetyczna), Poznań
Żak J . 1988, Problem „importów” skandynawskich w dorzeczu Odry i Wisły w IX, X i XI wieku, [w:] Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej, 2, G. Labuda, S. Tabaczyński red., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 179–187
Żak J . [1988] 1989, Das Problem der skandinavischen „Importe” im Oder–Weichsel–Raum während des 9 –11. Jahrhunderts, [w:] Oldenburg – Wolin – Staraja Ladoga – Novgorod – Kiev. Handel und Handelsverbindungen im südlichen und östlichen Ostseeraum während des frühen Mittelalters, Internationale Fachkonferenz der Deutschen Forschungsgemeinschaft vom 5.–9. Oktober 1987 in Kiel, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission”, 69, s. 675–689