Polisemantyzacja kultury – dzieje pojęcia

Cyngot, Dorota

doi:0003-8180

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Polisemantyzacja kultury – dzieje pojęcia Cyngot, Dorota

Object structure

Polisemantyzacja kultury – dzieje pojęcia

Archeologia Polski T. 66 (2021)

Cyngot, Dorota

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

polysemantisation of culture ; monosemantic culture group ; polisemantic culture group ; methodology of archaeology ; theory of sets ; theory of literature ; Stanisław Tabaczyński (1930–2020) ; Stanisław Piekarczyk (1924–1993) ; Stanisław Lem (1921–2006)

The process of polysemantisation of culture is understood as a growing diversity in the transmission, reception and reading of information within human groups forming a certain community. This concept, described in the late 1960s by science-fiction writer dealing with the philosophy of culture Stanisław Lem, became an inspiration for historians dealing with the Middle Ages. It was introduced to the historical sciences by Stanisław Piekarczyk, in a form developed into an original model based on the theory of sets. Subsequently, this model was included in the assembly of archaeological methods by Stanisław Tabaczyński, who extended its references to material culture. The article presents the history of the concept of polysemantisation of culture, as well as the characteristics of model social groups of mono- or polysemantic culture. It also gives examples of the use of the concept of polysemantisation in the modern humanities

Barford P. 1995, Marksizm w archeologii polskiej w latach 1945–1975, „Archeologia Polski”, 40, s. 7–78
Barford P. 1997, Małowiarygodny? Odpowiedź na polemikę Pana Jacka Lecha, „Archeologia Polski”, 42, s. 233–248
Barford P. 2004, Polish archaeology and Marxism: just a passing phase?, [w:] Arheolog: detektiv i myslitel’/The archaeologist: detective and thinker: sbornik stat’ej, posvâŝennyj 77-letiû L’va Samojloviča Klejna, L.B. Višnâckij, A.A. Kovalev, O.A. Ŝeglova red., Sankt-Peterburg, s. 182–197
Cyngot D. , Zalewska A . 2015, O kluczowych dla archeologii zagadnieniach i terminach w dialogu ze Stanisławem Tabaczyńskim, „Archeologia Polski” 60, s. 207–227
Cyngot D. , Zalewska A . I . 2019, A life in archaeology and the specificity of archaeological research. Encounters with Stanisław Tabaczyński, „Archaeologia Polona”, 57, s. 185–205
Freidenberg O. 2007, Obraz i pojęcie, Gdańsk
Freudenberg O. 2005, Semantyka kultury, Kraków
Gula M . 2000, Bibliografia prac Stanisława Tabaczyńskiego, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 11–24
Jędrzejko E . 2009, Składniowe parametry przemian językowo-stylowych w XX wieku, [w:] W kręgu teorii: studia językoznawcze dedykowane profesorowi Kazimierzowi Polańskiemu in memoriam, H. Fontański, R. Molencki, O. Wolińska, A. Kijak red., Katowice, s. 99–116
Kłoskowska A . 1964, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa
Kroeber A . L . , Kluckhohn C . 1952, Culture: a critical review of concepts and definitions, Cambridge MA
Kucy A . 2019, Polisemantyczność przekazu biblijnego. Słowo Boże w wymiarze czasowo-przestrzennym, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica”, 17, s. 43–52
Lech J . 1997, Małowierni. Spór wokół marksizmu w archeologii polskiej lat 1945–1975, „Archeologia Polski”, 42, s. 175–232
Lech J . [1997] 1998, Between captivity and freedom. Polish archaeology in the 20th century, „Archaeologia Polona”, 35–36, s. 25–222
Lem S . 1968, Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, wyd. 1, Kraków
Lem S . 1975, Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, I–II, wyd. 2 zmienione, Kraków
Lem S . 1988, Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, wyd. 3 z dużymi zmianami, Kraków
Lem S . 2010, Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, wyd. 4 powtórzone wydanie z 2002 r., Warszawa
Leś M . M . 2015, Summa technologiae odnaleziona w przekładzie, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, 6, s. 187–201
Lotman Û.M. 1967a, K probleme tipologii kul’tury, „Trudy po Znakovym Sistemam”, 3, s. 30–38
Lotman Û.M. 1967b, Tezisy k probleme „iskusstvo v râdu modeliruûŝih sistem”, „Trudy po Znakovym Sistemam”, 3, s. 130–145
Łotman J . 2017, Kultura. Historia. Literatura, Gdańsk
Mamzer H . 2014, [rec.] Antropologia pradziejów jako krytyka archeologii (Andrzej P. Kowalski, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Toruń 2014), „Rocznik Antropologii Historii”, 6, s. 325–337
Marciniak A . , Tabaczyński S . 2017, Geneza i rozwój nierówności społecznych w paradygmatach badawczych archeologii. Zarys problematyki, „Przegląd Archeologiczny”, 63, s. 45–52
Markiewicz H . 2007, „Summa litteraturae” Stanisława Lema sposobem niecybernetycznym wyłożona, w: tegoż, Utarczki i perswazje: 1947–2006, Kraków
Nowińska J . 2017, Polisemantyczność sformułowania płomień ognia na kartach Biblii i jego zastosowanie jako elementu komparatywnego w opisie Boga, „Resovia Sacra”, 24, s. 361–374
Ornowska A . 2014, Edukacja penitencjarna a pluralizm kulturowy: współczesne dylematy i przyszłe wyzwania, „Studia Iuridica Toruniensia”, 15, s. 129–141
Piekarczyk S . 1971, Z problemów polisemantyzacji kultury. Próba konstrukcji modelu, „Studia Źródłoznawcze”, 16, s. 1–24
Piekarczyk S . 1972, Historia. Kultura. Poznanie. Książka propozycji, Warszawa
Piekarczyk S . 1973, Kultura i polisemantyzacja kulturowa, „Studia Semiotyczne”, 4, s. 71–94
Piekarczyk S . 1987, W średniowiecznej rzeczywistości, Warszawa
Sulima R . 1985, Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej, wyd. 2, Warszawa
Ślizewska K . 2016, „Ej wy, ludzie psy, brudna wasza maść”. O polisemantyzacji gier słownych w utworach pochodzących z albumu Jezus Maria Peszek, czyli metajęzyk już rozwiązywany, „Prolog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne”, 4/1 (Międzyludzkie), s. 96–115
Tabaczyński S . 1970, Neolit środkowoeuropejski. Podstawy gospodarcze, Wrocław
Tabaczyński S . 1980, Le processus de polisémantisation culturelle et sa projection dans les trouvailles archéologiques. Exemple Slave, maszynopis komunikatu wygłoszonego 17.09.1980 na IV Międzynarodowym Kongresie Archeologii Słowiańskiej w Sofii, 12 ss.
Tabaczyński S . 1987, Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław
Tabaczyński S . 2009, Polysemantisation of culture and its influence on the source forming process, [w:] Abstracts. 15th annual meeting of the European Association of Archaeologists, 15–20 September 2009, Riva del Garda, session: Sediments as a archaeological source, T. Kalicki org., Trento, Italy, s. 219
Tabaczyński S . 2010, Processes of polysemantisation of culture and their fossil correlates, [w:] Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza, B. Gediga, W. Piotrowski red., Biskupin– Wrocław, s. 13–25
Tabaczyński S . 2012a, Identifying social aspects of cultural changes in the past, [w:] Rytm przemian kulturowych w pradziejach i średniowieczu, B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski red., Biskupin–Wrocław, s. 27–37
Tabaczyński S . 2012b, Kultura i kultury, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska red., Poznań, s. 571–604
Tabaczyński S . 2012c, Socjologia pradziejów. Zarys problematyki, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska red., Poznań, s. 732–769
Tabaczyński S . 2021, Some observations on palaeosociology, social interactions, polysemantisation of culture and the theoretical writings of Leo Klejn from the Polish perspective, „Archeologia Polski”, 66, s. 21–28
Tabaczyński S . , Wyczółkowski D . 2009, Archeologia i antropologia cmentarzysk na wczesnośredniowiecznych obiektach wielowarstwowych, [w:] Metody. Źródła. Dokumentacja, Funeralia Lednickie spotkanie, 11, W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński red., Poznań, s. 21–33
Tabaczyński S . , Zalewska A . 2012, Ku istotnościowej koncepcji źródła archeologicznego. Uwagi na temat aktualnej kondycji myśli teoretycznej w badaniu przeszłości społecznej. Wprowadzenie, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska red., Poznań, s. 17–28
Topolski J . 1983, Teoria wiedzy historycznej, Poznań
Topolski J . 1996, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej. Warszawa
Wawrzyniak J . 2016, Etyka eutanazji. Studium filozoficzno-aksjolingwistyczne, Poznań
Żyłko B . 2015, Semiotyka rosyjska: szkoła po szkole. Szkoła tartusko-moskiewska po latach, „ER(R)GO. Teoria–Literatura–Kultura”, 31/2, s. 65–71