Title:

Christian textual amulet on a lead sheet from Rękawczyn in Greater Poland Province

Subtitle:

Sprawozdania Archeologiczne 73 nr 2 (2021)

Creator:

Urbanová, Daniela ; Havel, Dalibor ; Mutlová, Petra ; Knauber, Konrad ; Schellner, Katarzyna ; Gorczyca, Krzysztof

Publisher:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Date issued/created:

2021

Description:

il. ; 25 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Subject and Keywords:

Christian amulet ; lead amulet ; protective magic ; Gospel of John ; Gothic minuscule ; medieval archaeology

Abstract:

The subject of this article is the discovery of a lead amulet with an engraved Latin inscription. It was found in Rękawczyn (the eastern part of Greater Poland) in 2018 during research conducted by the District Museum in Konin. This artefact is the first and so far only find of its kind in a Polish context. It was identified by comparing it to similar finds from Germany and Bohemia from the 11th-13th centuries that bear apotropaic Latin inscriptions. The text on the amulet consists of 24 lines, which are barely legible and which contain a long quotation from the Gospel of John followed by an apotropaic formula with magical words. The reconstruction of the text is accompanied by a tentative interpretation and commentary. The palaeographical analysis of the script (Gothic minuscule) dates the amulet to the second half of the 14th century. The study presents the amulet in the wider context of similar inscriptions of European origin

References:

Blänsdorf J. 2019. Fränkisches Bleiamulett aus Mörstadt. Zeitschrift für Papyrologie und Epigrafik 210, 277-286
Blažková K., Šámal Z., Urbanová D., Knauber K. and Havel D. 2017. Středověký olověný amulet z hradiště Dřevíč (k.ú. Kozojedy, o. Rakovník). Archeologické rozhledy 69/1, 121-142
Bozóky E. 2003. Charmes et prières apotropaïques. Turnout-Belgium: Brepols
Bracha K. 1991. Magia słowa. Świadectwa teologów i wierzenia popularne w XV wieku. Kwartalnik Historyczny 98/3, 17-32
Brückner A. 1902. Literatura religijna w Polsce średniowieczne 1, Kazania i pieśni. Szkice literackie i obyczajowe. Warszawa: Druk Piotra Laskauera i S-ki
Daniel R. W. and Maltomini F. 1990. Supplementum magicum Vol. 1. Papyrologia Coloniensia, Köln: Westdeutscher Verlag
Düwel K. 2001. Mittelalterliche Amulette aus Holz und Blei mit lateinischen und runischen Inschriften. In V. Vogel (ed.), Ausgrabungen in Schleswig (= Berichte und Studien 15). Neumünster: Wachholtz, 227-302
Düwel K. 2015. Runica minora. Ausgewählte kleine Schriften zur Runenkunde (= Studia Mediaevalia Spetentrionalia 25). Wien: Fassbaender
Epigraphic conventions 2015. In Ch. Bruun and J. Edmondson (eds), The Oxford Handbook of Roman Epigraphy. Oxford: Oxford University Press, 785-786
Fernández Nieto F. J. 2010. A Visigothic Charm from Asturias and the Classical Tradition of Phylacteries against Hail. In R. Gordon and Marco Simón F. (eds), Magical Practice in the Latin West. Leiden, Boston, 551-599
Franklin S. 2002. Writing, Society and Culture in Early Rus, c. 950–1300. Cambridge: Cambridge University Press
Fuhrmann H. 2014. Die Inschriften der Stadt Halberstadt. Die deutschen Inschriften 86. Leipziger Reihe 5. Wiesbaden: Reichert Verlag
Gastgeber Ch. and Harrauer H. 2001. Ein christliches Bleiamulett aus Schleswig. In V. Vogel (ed.), Ausgrabungen in Schleswig. Berichte und Studien 15, Neumünster, 207-226
Gorczyca K. and Schellner K. and Wielgus B. 2018. Wstępne wyniki badań wykopaliskowych wielokulturowego stanowiska Słowikowo 17, gm. Orchowo, woj. wielkopolskie (sezony 2016-2017). In Wierzbicki J. (ed.), Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w latach 2013-2017, Poznań: Instytut Archeologii UAM, 159-166
Gordon R. 2002. Shaping the Text, Innovation and Authority in Graeeco-Egyptian Malign Magic. In F. Herman, H. W. Horstmannshof, F. T. Singor, J. van Straten and J. H. M. Strubbe (eds), Kykeon: Studies in Honour of H. S. Versnel. Leiden, Boston, Köln: Brill, 69-111
Guazzo F. M. 1992. Compendium maleficarum, 1608. L. Tamburini ed. Torino: Einaudi: 1992
Heim R. 1892. Incantamenta magica Graeca Latina. Leipzig: Teubner
Ianin V. L. and Zalizniak A. A. (eds) 2000. Novgorodsky Gramoty na Bereste X, (iz raskopok 1990-1996 godov). Paleografiia berestianykh gramot i ikh vnestratigraficheskoe datirovane. Moskva
Karczewska J. 2010. Własność szlachecka na pograniczu wielkopolsko-kujawskim w pierwszej połowie XV wieku. Kraków: Avalon
Kieckhefer R. 1997. Forbidden Rites. A Necromancer’ Manual of the Fifteenth Century. University Park, Pennsylvania: Penn State University Press
Kieckhefer R. 2014. Magic in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press
Koch W. 1991. Bearbeitungs- und Editionsgrundsätze für die “Wiener Reihe” des deutschen Inschriftenwerkes. Wien: ÖAW
Kondracki T. 2000. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Kotansky R. D. 2019. Textual Amulets and Writing Traditions in the Ancient World. In D. Frankfurter (ed.), Guide to the Study of Ancient Magic. Leiden, Boston: Brill, 507-554
Kozierowski S. 1914. Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi gnieźnieńskiej. Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego
Láng B. 2005. Researche Problems of Magical Texts in central Europe. In B. Seghyová (ed.), The Role of Magic in the Past. Learned and Popular Magic Beliefs and Diversity of Attitudes. Bratislava: Pro Historia: Society and Historical Institute of Slovak Academy of Sciences, 11-18
Lecouteux C. 2015. Dictionary of Ancient Magic Words and Spells. Rochester: Toronto
Lekszycki J. 1889. Ältesten grosspolnischen Grodbücher 2. Leipzig: S. Hirzel
Librowski S. 1978. Repertorium akt wizytacji kanonicznych dawnej Archidiecezji Gnieźnieńskiej: część 4: indeks geograficzno-historyczny: zeszyt 1: indeks do części 1: (zasób włocławski). Archiwa, biblioteki i muzea kościelne 37, 53-174
Łaski J. 1881. Jana Łaskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, prymasa, legata urodzonego Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej: z poręki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego podług kodeksów rękopiśmiennych archiwum gnieźnieńskiego i kaliskiego 1, Gniezno: Nakładem i drukiem J. B. Langiego
Mach F. and Šittler E. 1910. Oprava chrámu svatojiřského na hradě pražském. Památky archeologické 24, 65-114, 329-362, 401-450
Muhl A. and Gutjahr M. 2013. Magische Beschwörungen in Blei – Inschriftentäfelchen des Mittelalters aus Sachsen-Anhalt (= Kleine Hefte zur Archäologie in Sachsen-Anhalt 10). Halle (Saale): Verlag Beier & Beran
Nováček V. J. 1901. Amulet ze XIV. století, nalezený v chrámu sv. Jiří na hradě Pražském, Český lid 10, 353-354
Petkov K. 2008. The Voices of Medieval Bulgaria, Seventh-Fifteenth Century. The Records of a Bygone Culture (= East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450 5). Leiden/Boston: Brill
Sanzo J. E. 2019. Early Christianity. In D. Frankfurter (ed.), In Guide to the Study of Ancient Magic. Leiden/Boston: Brill, 198-239
Schellner K. and Gorczyca K. 2018. Wstępne wyniki badań wykopaliskowych wielokulturowego stanowiska Słowikowo 17, gm. Orchowo, woj. wielkopolskie w sezonach 2016-2017. Konińskie Zeszyty Muzealne 13, 21-32
Schellner K. and Gorczyca K. 2019. Badania archeologiczne na stanowisku 17 w Słowikowie (Rękawczynie), gm. Orchowo, powiat Słupca, w sezonach 2018-2019. Konińskie Zeszyty Muzealne 14, 6-19
Semkowicz W. 2011. Paleografia łacińska. Kraków: Towarzystwo Wydawców i Autorów Prac Naukowych Universitas
Schulz M. 2003. Beschwörungen im Mittelalter. Heidelberg: C. Winter
Sikora M. 2019. Monety ze stanowiska Słowikowo 17 (Rękawczyn), gm. Orchowo, woj. wielkopolskie. Konińskie Zeszyty Muzealne 14, 22-50
Simek R. 2011. Elves and Exorcism. Runic and other Lead Amulets in Medieval Popular Religion. In D. Anlezark (ed.), Myths, legends and heroes: essays on Old Norse and Old English Literature in honour of John McKinnell. Toronto, Buffalo, London: University of Toronto Press, 25-52
Skemer D. 2006. Binding words, Textual Amulets in the Middle Ages. University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press
Skemer D. 2015. Magic Writ: Textual Amulets Worn on the Body for Protection, In A. Kehnel and S. Panagiotopoulos (eds), Schriftträger – Textträger. Zur materialen Präsenz des Geschriebenen in frühen Gesellschaften. Berlin, München, Boston: De Gruyter, 127-150
Tomlin R. S. O. 1997. Sede in tuo loco: A fourth-Century Uterine Phylactery in Latin from Roman Britain. Zeitschrift für Papyrologie und Epigrafik 115, 291-294
Urbanová D. 2019. [Bestiam] stantem, sedentem, volantem, serpentem... Einige Bemerkungen zur Inschrift auf Blei aus Karthago. In N. Kazanskyi (ed.), Indo-European Linguistics and Classical Philology XXIII: Proceedings of the 23th Conference in Memory of Professor Joseph M. Tronsky June 24-26, 2019. Sankt Peterburg: Nauka, 1038-1050
Vavřík D., Knauber K., Urbanová D., Kumpová I., Blažková K. and Šámal Z. 2020. Unveiling magic from the middle ages: tomographic reading of a folded lead amulet from Dřevíč fortress (Czech Republic). Archaeological and Anthropological Sciences 12, 1-12
Willer L. and Knauber K. 2016. Amulette – Verborgene Beschützer. Spektrum der Wissenschaft Spezial Archäologie – Geschichte – Kultur 3.16, 47-51

Relation:

Sprawozdania Archeologiczne

Volume:

73

Issue:

2

Start page:

339

End page:

364

Resource type:

Tekst

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

0081-3834 ; doi:10.23858/SA/73.2021.2.2498

Source:

IAiE PAN, sygn. P 244 ; IAiE PAN, sygn. P 245 ; IAiE PAN, sygn. P 243 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Access:

Otwarty