Działalność biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna w latach dwóch wojen światowych : analiza porównawcza

Główny cel artykułu stanowi przedstawienie losów greckokatolickiego duchownego Grzegorza Chomyszyna w czasie trwania dwóch najważniejszych konfliktów zbrojnych XX w. W chwili wybuchu I wojny światowej od dekady był już biskupem stanisławowskim, starając się wprowadzić zmiany w funkcjonowaniu Cerkwi greckokatolickiej i opowiadając się za jej latynizacją. Podczas II wojny światowej został kilkakrotnie aresztowany przez okupantów rosyjskich i niemieckich. Zmarł w grudniu 1945 r. wskutek brutalnych przesłuchań w więzieniu łukianowskim.

Chojnowski A., Bruski J.J., Ukraina, Warszawa 2006.
Chomyszyn G., Dwa królestwa, red. I. Pełechatyj, W. Osadczy, tłum. M. Siudak, Kraków 2017.
Chomyszyn G., Problem ukraiński, Warszawa 1933.
Galuba R., „Niech nas rozsądzi miecz i krew…” Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919, Poznań 2004.
Grajny R., Stosunek władz Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej do społeczności polskiej Stanisławowa w latach 1918–1919, w: Stanisławów i ziemia stanisławowska w II Rzeczypospolitej. Wojskowość – bezpieczeństwo – społeczeństwo – kultura, red. M. Kardas, A.A. Ostanek, P. Semków, Warszawa–Stanisławów 2017, s. 129–142.
Himka J.P., Kościół greckokatolicki a procesy narodowotwórcze wśród Ukraińców w Galicji, „Znak” 1985, nr 4, s. 41–52.
Jehreszij O., Jepyskop Hryhorij Chomyszyn. Portret relihijno-cerkownoho i hromadśko-politycznoho dijacza, Iwano-Frankiwśk 2006.
Karbarz-Wilińska J., Dęby i burzany. Ukraińskie organizacje i partie związane z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem (1925–1939), Gdańsk–Warszawa 2020.
Karbarz-Wilińska J., Koncepcja wzajemnej tolerancji w myśli biskupa stanisławowskiego Hryhorija Chomyszyna. Przyczynek do relacji między katolikami obrządków greckokatolickiego i rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej, „Studia Historica Gedanensia” 2013, t. IV: Nietolerancja, s. 125–135.
Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Aspekty polityczne i wojskowe, Warszawa 2000.
Kozłowski M., Zapomniana wojna. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919, Bydgoszcz 1999.
Marczuk W., Myrotworcza misija Hreko-Katołyćkoji cerkwy u period ukrajinśko-polśkoji wijny 1918–1919 rr., w: Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski (1918–1989), t. I, red. R. Drozd, Słupsk–Warszawa 2000, s. 24–30.
Melnyczuk P., Władyka Hryhorij Chomyszyn. Patriot, misioner, muczenyk, Lwiw 1997.
Moskaluk M., Ukrajinśkyj chrystyjanśko-suspilnyj ruch u Hałyczyni. Ideołohija, instytualizacija, dijalnist’ (kin. XIX – 30-ti rr.XX st.), Iwano-Frankiwśk 2018.
Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
Pastyr dobryj. Hryhorij Chomyszyn, Jepyskop stanisławiwśkyj (25.03.1867 – 28.12.1945) u spohadach suczasnykiw, red. I. Pełechatyj, Iwano-Frankiwśk 2017.
Pastyrśkyj łyst Hryhorija Chomyszyna do Wseczesnoho kłyra i wirnych Stanisławiwśkoji jeparchiji pro polityczne położennja ukrajinśkoho narodu w polśkij derżawi, Lwiw 1931.
Serdjuk N., Jepyskop Hryhorij Chomyszyn mowoju materialiw slidstwa (za dokumentami Hałuzewoho Derżawnoho archiwu SB Ukrajiny), „Z Archiwiw WUCzK-GPU-NKWD-KGB” 2004, nr 1/2 (22/23), s. 451–480.
Strutyński M., Myśl społeczno-polityczna Kościoła greckokatolickiego w II RP (1918–1939), Kraków 2019.
Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wschodniej granicy Polski (lipiec 1945 – luty 1951 roku), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1996, t. II, s. 81–92.
Wolsza T., Za żelazną kurtyną. Europa Środkowo-Wschodnia, Związek Sowiecki i Józef Stalin w opiniach polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii 1944/1945–1953, Warszawa 2005.
Wysocki R., Liga Narodów wobec pacyfikacji Galicji Wschodniej w 1930 roku a polsko-ukraińska konfrontacja na arenie międzynarodowej, w: Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski (1918–1989), t. I, red. R. Drozd, Słupsk–Warszawa 2000, s. 46–55.