Iwan Kriwoziercew jako świadek niektórych okoliczności zbrodni katyńskiej

The article systematises the previously unknown aspects of the biography of the Russian peasant Ivan Krivozertsev (1915–1947), who was the most important witness of the Katyn massacre after 1945 until the disclosure of this crime in the 1990s. The article presents details of the repression and death of the witness’s father, currently available infor-mation about his family, escape from his place of residence, complete testimony to the Polish authorities and writers, and the investigation undertaken after the unexplained death of Ivan Krivozertsev. The article’s subject is also the legal analysis and verification of testimonies made by Ivan Krivozertsev, the assessment of the witness’ motives and the reconstruction of the witness's character in connection with the recently made feature film.

Figes O., Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2008.
Goetel F., Czasy wojny, wyd. 1, Londyn 1955, wyd. 2, Gdańsk 2000.
Katyń. Wybór publicystyki 1943–1988 i „Lista Katyńska”, Londyn 1988.
Lebiediewa N.S., Komisja specjalna i jej przewodniczący Burdenko, w: Zbrodnia katyńska między prawdą i kłamstwem, red. M. Tarczyński, Warszawa 2008 („Zeszyty Katyńskie”, nr 23).
Lewis F., Kto zabił Kriwickiego?, w: W. Kriwicki, W tajnej służbie Stalina, tłum. Z. Kunert, Warszawa 2000.
Mackiewicz J., Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary, zebrał i oprac. J. Trznadel, t. I, Warszawa 1997.
Maresch E., Katyń 1940, tłum. z ang. M. Urbański, Warszawa 2014.
Mackiewicz J., Tajemnicza śmierć Iwana Kriwoziercowa, głównego świadka zbrodni katyńskiej, „Wiadomości” R. VII, (Londyn) 20 IV 1952, nr 15–16 (315–316) (dostęp: 27 VII 2020).
Niemiecki urzędowy materiał w sprawie masowego mordu w Katyniu, red. nauk. A. Bosiacki, tłum. P. Bentkowski, Warszawa 2020.
Pietrow N., Poczet katów katyńskich, tłum. J. Prus-Wojciechowska, Warszawa 2015.
Platajs J., Zbrodnia katyńska. Zeznania świadków przed polskimi sądami wojskowymi 1943–1946, Gdańsk 2016.
Savory D.L., O rzezi w Katyniu, „Wiadomości”, (Londyn) 10 IV 1949, nr 15.
Swianiewicz S., W cieniu Katynia, Paryż 1989.
Trznadel J., Rosyjscy świadkowie Katynia (1943–1946–1991), w: Zbrodnia katyńska. Droga do prawdy, red. M. Tarczyński, Warszawa 1992 („Zeszyty Katyńskie”, nr 2).
Urban Th., Katyń. Zbrodnia i walka propagandowa wielkich mocarstw, tłum. E. Ziegler-Brodnicka, Warszawa 2019.
Weber C., Krieg der Täter. Die Massenerschießungen von Katyń, Hamburg 2015.
Wolsza T., Jak Sowieci mścili się na lekarzach katyńskich (dostęp: 6 III 2020).
Wolsza T., Katyń 1940. Świadkowie i świadectwa (PDF udostępniony dzięki uprzejmości Autora).
Wolsza T., „To co widziałem przekracza swą grozą najśmielsze fantazje”. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku, Warszawa 2015.
Zachenter A., Oni wciąż są i robią swoje, „Dziennik Polski”, 14 IX 2009 (dostęp: 17 VII 2020).