Użytki rolne w strukturze użytkowania ziemi w Polsce w XXI wieku = Agricultural land in the land use structure in Poland in the 21st Century

Głębocki, Benicjusz; Kacprzak, Ewa

doi:1642-4689

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Użytki rolne w strukturze użytkowania ziemi w Polsce w XXI wieku = Agricultural land in the land use structure in Poland in the 21st Century Głębocki, BenicjuszKacprzak, Ewa

Object structure

Użytki rolne w strukturze użytkowania ziemi w Polsce w XXI wieku = Agricultural land in the land use structure in Poland in the 21st Century

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 57

Głębocki, Benicjusz : Autor ; Kacprzak, Ewa : Autor

struktura użytkowania ziemi ; użytki rolne ; struktura użytków rolnych ; Polska

Celem opracowania jest przedstawienie zmian zachodzących w strukturze użytkowania ziemi w Polsce w pierwszym dwudziestoleciu XXI w., koncentrując się na znaczeniu użytków rolnych. Szczególną uwagę zwrócono na aspekty przestrzenne zachodzących zmian. Analizę przeprowadzono na poziomie krajowym, wojewódzkim i w układzie gminnym. Przyjęty w opracowaniu zakres czasowy obejmuje lata 2002‑2020. Podstawę badań stanowiły materiały udostępnione przez GUGiK w Warszawie. Zmiany ustrojowe i transformacja społeczno-gospodarcza zapoczątkowały głębokie zmiany w sposobach użytkowania gruntów i stosunkach własnościowych. Współcześnie są one również wynikiem m.in. procesów urbanizacyjnych i starzenia się ludności rolniczej. Zidentyfikowane zmiany zasobów użytków rolnych oraz przekształcenia struktury użytkowania ziemi w Polsce w znacznej mierze są związane z obowiązującym ustawodawstwem regulującym m.in. kwestie podziału gospodarstw i obrotu gruntami rolnymi. Niestety ulegały one wielokrotnym modyfikacjom, co nie jest korzystne dla racjonalnego wykorzystania zasobów gruntów rolnych. Zmiany, które nastąpiły w zasobach użytków rolnych, dotyczyły zarówno gospodarstw rolnych, jak i innych form własności. Użytki rolne są traktowane jako swoisty rezerwuar gruntów pod inwestycje. Ze względu m.in. na rozwój transportu czy potrzeby mieszkaniowe Polaków, nadal obserwować będziemy kurczenie się zasobów użytków rolnych. Konieczny jest odpowiedzialne gospodarowanie gruntami rolnymi i prowadzenie monitoringu zmian zachodzących w strukturze użytkowania ziemi.

Bański, J. (1998). Gospodarka ziemią w Polsce w okresie restrukturyzacji. Warszawa: IGiPZ PAN.
Bański, J. (2002). Współczesne problemy użytkowania ziemi w Polsce. W: W. Kamińska (red.), Wielofunkcyjna gospodarka na obszarach wiejskich (s. 51‑61). Kielce: Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej, Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Bański, J. (2017). Zmiany własnościowe użytków rolnych w wybranych krajach Europy Środkowej, Wieś i Rolnictwo, 174(1), 7‑22.
Cegielska, K., Noszczyk, T., Kukulska, A., Szylar, M., Hernik, J., Dixon-Gough, R., Jombach, S., Valánszki, I., Kovács, K.F. (2018). Land use and land cover changes in post-socialist countries: Some observations from Hungary and Poland, Land Use Policy, 78, 1‑18. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.06.017
Dubownik, A., Rudnicki, R., Kozłowski, L. (2015). Zróżnicowanie regionalne gruntów skarbowych zakupionych przez podmioty zagraniczne, Studia KPZK PAN, 161, 267‑277.
Dzun, W. (2007). Gospodarowanie zasobami ziemi rolniczej w Polsce, Wieś i Rolnictwo, 135(2).
Dzun, W. (2012). Zmiany skali wykorzystania zasobów w gruntów rolnych w Polsce w procesie przemian systemowych i integracji z Unią Europejską. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, 18‑39.
Dzun, W., Musiał, W. (2013). Zagospodarowanie ziemi rolniczej w Polsce w okresie przed i poakcesyjnym w ujęciu regionalnym, Wieś i Rolnictwo, 161(4), 62‑78.
Falkowski, J., Kostrowicki, J. (2005). Geografia rolnictwa świata. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Głębocki, B. (1998). Przemiany struktury agrarnej polskiego rolnictwa w latach 1990‑1996. W: B. Głębocki, (red.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce (s. 9‑73). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2002). Struktura własnościowa użytków rolnych w Polsce po 11 latach transformacji gospodarki, Przegląd Geograficzny, 74(3), 425‑450.
Głębocki, B. (2005). Struktura agrarna - zmiany po 12 latach restrukturyzacji. W: B. Głębocki (red.), Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku (s. 45‑99). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2010). Landen property of churches and denominational associations in Poland, Quaestiones Geographicae, 29(2), 39‑54.
Głębocki, B. (2008). Zmiany w strukturze własnościowej i użytkowania gruntów w Poznaniu i jego strefie podmiejskiej (1990‑2007). W: T. Kaczmarek, A. Mizgajski (red.), Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia (s. 177‑192). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2008). Nieruchomości gruntowe własności kościelnej i związków wyznaniowych. W: J. Parysek, T. Stryjakiewicz (red.), Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny (s. 315-337). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2011). Dotacje Wspólnej Polityk Rolnej na rzecz Kościołów i związków wyznaniowych w 2008 roku. W: L. Mierzejewska, M. Wdowicka (red.), Współczesne problemy rozwoju miast i regionów (s.171‑192). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2014). Zmiany w strukturze agrarnej polskiego rolnictwa w latach 2002‑2012. W: B. Głębocki, (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa (s. 7‑63). Warszawa: Wydawnictwo GUS.
Głębocki, B. (2014). Rolnicze użytkowanie ziemi. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa (s. 152‑177). Warszawa: GUS.
Głębocki, B. (2018). Struktura własnościowa zasobów gruntów rolnych w województwie wielkopolskim w latach 2002‑2016. W: A. Kołodziejczak, L. Kaczmarek (red.), Rozwój zintegrowanych obszarów wiejskich a ochrona zasobów przyrodniczych (s. 55‑78). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B. (2020). Zmiany w strukturze własnościowej i zasobach gruntów na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego w okresie 1990‑2018. W: A. Kołodziejczak, L. Kaczmarek (red.), Gospodarowanie gruntami na obszarach wiejskich (s. 73‑101). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Głębocki, B., Kacprzak, E. (2011). Zmiany użytkowania ziemi w aglomeracji poznańskiej w latach 1990‑2007. W: E. Kacprzak, B. Maćkiewicz (red.). Gospodarka rolna w aglomeracji poznańskiej, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, s. 41‑60.
Górz, B. (2005). Rolnictwo Polski południowo-wschodniej. W: B. Głębocki (red.), Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku (s. 311‑356). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Griffiths, P., Müller, D., Kuemmerle, T., Hostert, P. (2013). Agricultural land change in the Carpathian ecoregion after the breakdown of socialism and expansion of the European Union, Environmental Research Letters, 8(4), 045024.
Hostert, P., Kuemmerle, T., Prishchepov, A., Sieber, A., Lambin, E.F., Radeloff, V.C. (2011). Rapid land use change after socio-economic disturbances: the collapse of the Soviet Union versus Chernobyl, Environmental Research Letters, 6(4), 045201.
Kacprzak, E. (2002). Zmiany przestrzenno-organizacyjne sadownictwa w Polsce. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Kacprzak, E., 2005, Zmiany przestrzenno-strukturalne polskiego sadownictwa w latach 1988‑2004. W: B. Głębocki (red.), Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku (s. 193‑217). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Kacprzak, E. (2014). Zmiany przestrzenne upraw sadowniczych w lach 2002‑2010. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa (s. 273‑320). Warszawa: GUS.
Kacprzak, E., Głębocki, B. (2016). Urban sprawl a zmiany zasobów użytków rolnych na obszarach wiejskich aglomeracji poznańskiej w latach 1990‑2016. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 34, 99‑118.
Kaczmarek, U. (2014). Pracujący w rolnictwie polskim w 2010 r. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa (s. 72‑113). Warszawa: GUS.
Kondracki, J. (2009). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krajowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów. Stan na dzień 1 stycznia 2020. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.
Krajowy wykaz gruntów według stanu na dzień 1 stycznia 2002. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.
Kulikowski, R. (2003). Szczegółowy przegląd czynników opisujących produkcję rolną i charakterystyka możliwości produkcyjnych rolnictwa. W: W.A. Ciołkosz (red.), Charakterystyka rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski (s. 9‑87). Warszawa: GUS.
Kulikowski, R. (2005). Rolnicze użytkowanie ziemi w Polsce w świetle wyników PSR z 2002 roku. W: B. Głębocki (red.), Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku (s. 159‑191). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Kuemmerle, T., Müller, D., Griffiths, P., Rusu, M. (2009). Land use change in Southern Romania after the collapse of socialism, Regional Environmental Change, 9(1), 1.
Lichorowicz, A. (1998). Ewolucja ograniczeń podziału gospodarstwa rolnego w ustawodawstwie polskim. W: B. Głębocki (red.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce (s. 491‑507). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Long, H., Qu, Y. (2018). Land use transitions and land management: A mutual feedback perspective, Land Use Policy, 74, 111‑120. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2017.03.021
Long, H., Qu, Y., Tu, S., Zhang, Y., Jiang, Y. (2020). Development of land use transitions research in China, Journal of Geographical Sciences, 30(7), 1195‑1214. https://doi.org/10.1007/s11442‑020‑1777‑9
Łowicki, D. (2008). Land use changes in Poland during transformation: Case study of Wielkopolska region, Landscape and urban planning, 87(4), 279‑288. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2008.06.010
Marks-Bielska, R. (2013). Factors shaping the agricultural land market in Poland, Land Use Policy, 30(1), 791‑799. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.06.003
Milczarek-Andrzejewska, D., Wilkin, J., Marks-Bielska, R., Czarnecki, A., Bartczak, A. (2020). Agricultural Land-use Conflicts: An Economic Perspective, Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics, 304(4), 5‑31. https://doi.org/10.33119/GN/128217
Wilkin, J. (2014). Ziemia rolnicza - dobro wielofunkcyjne, Wieś i Rolnictwo, 162(1), 113‑121.
Prishchepov, A.V., Radeloff, V.C., Baumann, M., Kuemmerle, T., Müller, D. (2012). Effects of institutional changes on land use: agricultural land abandonment during the transition from state-command to market-driven economies in post-Soviet Eastern Europe, Environmental Research Letters, 7(2), 024021.
Rudnicki, R. (2005). Gospodarstwa rolne spółek prawa handlowego jako nowy element struktury agrarnej w Polsce. W: B. Głębocki (red.), Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku (s. 101‑132). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Rudnicki, R. (2014). Analiza absorpcji środków WPR i ich wpływu na zmiany strukturalne w rolnictwie polskim. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa (s. 443‑465). Warszawa: GUS.
Rudnicki, R., Kluba, M. (2014). Użytkowanie ziemi i produkcja rolnictwa w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2002‑2010: studium statystyczno-przestrzenne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Stacherzak, A., Hájek, L., Hełdak, M. (2019). Changes in the Use of Agricultural Land in Poland and Czech Republic, Journal of Ecological Engineering, 20(7), 211‑221. https://doi.org/10.12911/22998993/109869
Szymańska, J. (2012). Gospodarowanie zasobami ziemi w Polsce - aspekty teoretyczne i praktyczne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Dz.U. 1991 nr 107 poz. 464.
Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592.