Młyn Dolny w Bystrzycy na Pogórzu Kaczawskim. Zanik młynarstwa tradycyjnego w czasach industrializacji

Duma, Paweł; Piekalski, Jerzy; Latocha, Agnieszka; Pietruszka, Marta; Jaworski, Krzysztof; Mackiewicz, Maksym

doi:0023-5881

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Młyn Dolny w Bystrzycy na Pogórzu Kaczawskim. Zanik młynarstwa tradycyjnego w czasach industrializacji Duma, PawełPiekalski, JerzyLatocha, AgnieszkaPietruszka, MartaJaworski, KrzysztofMackiewicz, Maksym

Object structure

Młyn Dolny w Bystrzycy na Pogórzu Kaczawskim. Zanik młynarstwa tradycyjnego w czasach industrializacji

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej R. 68 Nr 4

Duma, Paweł ; Piekalski, Jerzy ; Latocha, Agnieszka ; Pietruszka, Marta ; Jaworski, Krzysztof ; Mackiewicz, Maksym

Instytut Archeolgoii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

watermill ; Pogórze Kaczawskie ; industrialization ; ALS

Appelt Heinrich. 1939. Zur Siedlungsgeschichte der Kastellanei Lähn, „Zeitschrift für Geschichte Schlesiens”, 73, s. 1–10
Auktion. 1863. Auktion. Der Bote aus dem Riesengebirge, 62, s. 1343
Bagniewski Zbigniew, Kubów Piotr. 1977. Średniowieczny młyn wodny z Ptakowic na Dolnym Śląsku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXV, nr 1, s. 3–31
Baranowski Bogdan. 1971. Rozmiary i rejonizacja przemysłu młynarskiego w Polsce w XVI–XVIII w., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”, t. 75, s. 15–37
Baranowski Bogdan. 1977. Polskie młynarstwo, Wrocław
Bartyś Julian. 1970. Zmiany w technice urządzeń mielących od XVII do początków XX wieku, „Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego”, t. 12, s. 101–178
Baumert Doris. 2017. Wiesenthal, Kreis Löwenberg (Schlesien). Kurze Ortsgeschichte anlässlich der 800-Jahr-Feier am 3. Juni 2017, Nürnberg
Bedwin Owen. 1980. The Excavation of Batsford Mill, Warbleton, East Sussex, 1978, „Medieval Archaeology”, 24 (1), s. 187–201
Behrens Ernst C. 1789. Die practische Mühlen-Baukunst oder gründliche und vollständige Anweisung zum Mühlen- und Mühlen-Grundwerks-Baue mit den Haupt- und Specialrissen [...], Schwerin
Bender Witold. 1974. Młyn z początku XIII wieku na południowym Mazowszu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXII, nr 2, s. 213–229
Bennett Rebecca, Welham Kate, Hill Ross A., Ford Andrew. 2012. A comparison of visualization techniques for models created from airborne laser scanned data, „Archaeological Prospection”, 19 (1), s. 41–48
Berthold Jens. 2015. Mühlen im Befund — Eine Übersicht zu archäologischen Erscheinungsformen von Wassermühlen, [w:] Wassermühlen und Wassernutzung im mittelalterlichen Ostmitteleuropa, red. M. Maříková, Ch. Zschieschang, Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa, t. 50, Stuttgart, s. 235–268
Berthold Jens. 2016. Grundlagen der Archäomolinologie: Aspekte archäologischer Mühlenkunde, „Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit”, 29, s. 113–124
Błoński Mariusz, Żukowski Robert. 2019. Relikty pomostu średniowiecznego młyna w Nasielsku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXVII, nr 3, s. 381–394
Brykała Dariusz, Podgórski Zbigniew. 2020. Evolution of landscapes influenced by watermills, based on examples from Northern Poland, „Landscape and Urban Planning”, 198, s. 1–15
Buczek Karol. 1969. Z dziejów młynarstwa w Polsce średniowiecznej, „Studia Historyczne”, t. 12, nr 1, s. 17–51
Champagne Frédéric, Ferdière Alain, Rialland Yannick. 1997. Re-découverte d’un moulin à eau augustéen sur l’Yèvre (Cher) / The rediscovery of an augustan water-mill on the river Yèvre (Cher), „Revue archéologique du Centre de la France”, 36 (1), s. 157–160
Choroś Monika, Jarczak Łucja. 2015. Schlesische Orts- und Flurnamen mit dem Glied Mühle/młyn, [w:] Wassermühlen und Wassernutzung im mittelalterlichen Ostmitteleuropa, red. M. Maříková, Ch. Zschieschang, Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa, t. 50, Stuttgart, s. 173–192
Chorowska Małgorzata, Duma Paweł, Furmanek Mirosław, Legut-Pintal Maria, Łuczak Anna, Piekalski Jerzy. 2017. Wleń/Lähn District in the Sudetes Foothills, Poland: A Case Study of Cultural Landscape Evolution of an East Central European Settlement Microregion From the Tenth to the Eighteenth Centuries, „International Journal of Historical Archaeology”, 21 (1), s. 66–106
Crossley David W. 1994. Post-medieval archaeology in Britain, London
Dembińska Maria. 1973. Przetwórstwo zbożowe w Polsce średniowiecznej, Wrocław
Downward Stuart, Skinner Kevin. 2005. Working Rivers: The Geomorphological Legacy of English Freshwater Mills, „Area”, 37 (2), s. 138–147
Duma Paweł. Latocha Agnieszka, Łuczak Anna, Piekalski Jerzy. 2020. Stone Walls as a Characteristic Feature of the Cultural Landscape of the Izera Mountains, southwestern Poland, „International Journal of Historical Archaeology”, 24 (1), s. 22–43
Duma Paweł, Łuczak Anna, Piekalski Jerzy. 2019. Kopaniec in the Izera Mountains An example of unusual transformation in a village after the Thirty Years’ War period in Silesia (1618–1648), [w:] Settlement Change Across Medieval Europe. Old Paradigms and New Vistas, red. N. Brady, C. Theune, Ruralia XIII, Leiden, s. 331–340
Fajer Maria, Waga Jan M. 2017. Młyny wodne — zanikający element krajobrazu dolin rzecznych (na przykładzie Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej, [w:] Młynarstwo tradycyjne — wczoraj, dziś, jutro... Problemy zachowania ginącego dziedzictwa, red. A. Przybyła-Dumin, B. Grabny, P. Roszak-Kwiatek, Chorzów, s. 117–139
Feldhaus Franz M. 1914. Die Technik der Vorzeit, der geschichtlichen Zeit und der Naturvölker; ein Handbuch für Archäologen und Historiker, Museen und Sammler, Kunsthändler und Antiquare, Leipzig–Berlin
Feuer. 1910. Feuer, „Lähner Anzeiger”, 10 grudzień, s. 2
Fokt Krzysztof. 2012. Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków
Frančić Mirosław. 1954. Technika młynów wodnych w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. II, nr 1–2, s. 79–103
Galusová Lucie. 2011. Archeologický výzkum vodních mlýnů: výsledky, perspektivy, „Antropo Webzin”, 2, s. 113–120
Galusová Lucie. 2015. Vodní mlýn jako objekt archeologického výzkumu, „Archaeologia historica”, 40 (1), s. 267–293
Gordon Robert B., Malone Patrick M.. 1997. The Texture of Industry. An Archaeological View of Industrialization of North America, New York–OxfordGórzyńska Agnieszka, Górzyński Tomasz, Majewski Maciej. 2011
Późnośredniowieczny młyn z Mniszka na ziemi świeckiej ze stanowiska 16, „Raport”, 2005–2006, s. 59–68
Hesse Ralf. 2013. The changing picture of archaeological landscapes: lidar prospection over very large areas as part of a cultural heritage strategy, [w:] Interpreting Archaeological Topography, 3D Data, Visualisation and Observation, red. R.S. Opitz, D.C. Cowley, Oxford, s. 171–183
Härtel Hans. 1941. Ländliche Baukultur am Rande der Mittelsudeten: als Beitrag zur Landesbaupflege in Schlesien, Schlesische Heimat, t. 6, Breslau
Höger-Kunze Susanne. 2014. Kleine Flaschen und der Handel mit Olitäten aus dem Thüringer Wald, „Pressglas-Korrespondenz”, 52 (3), s. 1–9
Holt Richard. 1988. The mills of medieval England, Oxford–New York
Jaccottey Luc, Labeaune Régis. 2010. Découverte d’un moulin hydraulique aypisachntique à Longvic (Côte-d’Or), „Revue archéologique de l’Est”, 59 (2), s. 665–668
Jeute Gerson H. 2015. Zur Verbreitung der hochmittelalterlichen Mühle aus archäologischer Sicht, [w:] Wassermühlen und Wassernutzung im mittelalterlichen Ostmitteleuropa, red. M. Maříková, Ch. Zschieschang, Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa, t. 50,Stuttgart, s. 269–278
Kaczyński Bartłomiej. 2017. Dawny młyn wodny „Patorra” w świetle badań wykopaliskowych przeprowadzonych latem 2012 roku, na stanowisku XXI w Szkotowie, pow. nidzicki, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, t. 295 (1), s. 109–156
Kiarszys Grzegorz, Szalast Grzegorz. 2014. Archeologia w chmurze punktów. Porównanie rezultatów filtracji i klasyfikacji gruntu w projekcie ISOK z wynikami opracowanymi w oprogramowaniu LAStools i Terrasolid, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 19, s. 267–292
Kizik Edmund. 2008. Młyny w Ekonomii Malborskiej według inwentarzy z lat 1755 i 1765, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LVI, nr 3–4, s. 397–404
Knoblich Augustin. 1863. Chronik von Lähn und Burg Länhaus am Bober. Urkundliche Beiträge zur Geschichte der Städte, Ritterburgen, Fürsten, und Adelsgeschlechter Schleseins, Breslau
Kouschil Christa. 2000. Młynarstwo a rozwój społeczny w średniowieczu, [w:] Niebezpieczne drogi i podejrzani młynarze, red. Z. Czarnuch, D.A. Rymar, Gorzów Wielkopolski, s. 107–121
Kowalczyk Andrzej, Paprocki Dariusz. 2012. Relikty nowożytnego kompleksu młyńskiego w Raduszynie, gm. Murowana Goślina, pow. poznański, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 13, s. 153–160
Krajniak Wiktor. 2016. Między młynarstwem a elektryfikacją. Społeczno -gospodarcze uwarunkowania wykorzystania potencjału energetycznego rzeki Bóbr od średniowiecza do 1945 roku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, R. 76, s. 121–163
Kubicki Rafał. 2012. Młynarstwo w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w XIII–XV wieku (do 1454 r.), Gdańsk
Kwaśny Zbigniew. 1959. Młyny zbożowe w majątkach Schaffgotschów na początku XVIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 14 (4), s. 487–498
Leveau Philippe. 1996. The Barbegal Water Mill in Its Environment: Archaeology and the Economic and Social History of Antiquity, „Journal of Roman Archaeology”, 9, s. 137–153
Lisowska Ewa, Gunia Piotr, Borowski Michał. 2014. Production and distribution of rotary quernstones from quarries in southwestern Poland in the early Middle Ages, [w:] Seen through a millstone, AmS-Skrifter, red. L. Selsing, Stavanger, s. 167–180
Loewe Ludwig. 1969. Schlesische Holzbauten, Düsseldorf
Łuczak Czesław. 1950. Technika przemysłu spożywczego w Poznaniu w XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, R. 12, s. 69–104
Maleczyńska Kazimiera. 1961. Dzieje starego papiernictwa śląskiego, Monografie Śląskie, t. 4, Wrocław
Mosse John. 1967. The Albion Mills 1784–1791, „Transactions of the Newcomen Society”, 40 (1), s. 47–60
Mühlen-Ordnung. 1777. Mühlen-Ordnung für das Souveraine Herzogthum Schlesien und die Graffschaft Glatz, Breslau
Myśliwski Grzegorz. 2003. Utilization of water in the Central Europe (12th–16th centuries), [w:] Economia e energia, secc. XIII–XVIII : atti della „Trentaquattresima settimana di studi”, 15–19 aprile 2002, red. S. Cavaciocchi, Firenze, s. 321–334
Notebaart Jannis C. 1972. Windmühlen: Der Stand der Forschung über das Vorkommen und den Ursprung, Paris
Orser Charles E. 2002. Windmills, [w:] Encyclopaedia of Historical Archaeology, red. Ch.E. Orser, London–New York, s. 574–575
Palmer Marilyn, Nevell Michael, Sissons Mark. 2012. Industrial archaeology: a handbook, York
Peuckert Will E. 1928. Schlesische Volkskunde, Heidelberg (reprint: Franfurt/Main 1978)
Podwińska Zofia. 1970. Rozmieszczenie wodnych młynów zbożowych w Małopolsce w XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XVIII, nr 3, s. 373–402
Raistrick Arthur. 1972. Industrial Archaeology: An Historical Survey, London
Reynolds Terry S. 1983. Stronger Than a Hundred Men: A History of the Vertical Water Wheel, Baltimore–London
Rospond Stanisław. 1968. Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, t. 1: A–B. Warszawa–Wrocław
Rynne Colin. 2007. The archaeology of power and industry, [w:] The Post-Medieval Archaeology of Ireland 1550–1850, red. A. Horning, R.Ó. Baoill, C. Donnelly, P. Logue, Dublin, s. 241–261
Rzepkowski Krzysztof. 2015. Złoty kciuk: młyn i młynarz w kulturze Zachodu, Warszawa–Toruń
Samsonowicz Henryk. 1954. Rzemiosło wiejskie w Polsce XIV–XVII w., Warszawa
Sánchez-Jiménez Francisco J., González José A. 2018. Watermills: The Origin of the Use of Renewable Hydraulic Energy in Spain, „Industrial Archaeology Review”, 40 (1), s. 2–10
Schneider Jan G. 1794. Dalsze poprawne y pomnożone młyno-budownictwo. Część 1, Warszawa
Schmuck Adam. 1957. Regiony termiczne województwa wrocławskiego, „Czasopismo Geograficzne”, t. 28 (3–4), Wrocław
Seen through a millstone. 2014. Seen through a millstone. AmS-Skrifter, red. L. Selsing, Stavanger
Sochacka Stanisława. 2015. Die Namen der Wassermühlen in Schlesien, [w:] Wassermühlen und Wassernutzung im mittelalterlichen Ostmitteleuropa, red. M. Maříková, Ch. Zschieschang, Forschungen zur Geschichte und Kultur des östlichen Mitteleuropa, t. 50, Stuttgart, s. 163–172
Sowina Urszula. 2009. Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym: ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa
Strahler Arthur N. 1957. Quantitatives analysis of watershed geomorphology, „Transactions of the American Geophysical Union”, 38 (6), s. 913–920
SUB. 1971. Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, wyd. H. Appelt, Wien–Köln–Graz
Szymczyk Maciej. 2001. Dzieje jeleniogórskiego ośrodka przemysłu papierniczego (cz. 1: do 1945 r.), „Rocznik Jeleniogórski”, R. 33, s. 95–114
Trawkowski Stanisław. 1959. Młyny wodne w Polsce w XII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. VII, nr 1, s. 62–86
Tucker Gordon D. 1982. Millstones North and South of the Scottish Border, „Industrial Archaeology Review”, 6 (3), s. 186–193
Verschiedenes. 1907. Lähn, 13. August (Verschiedenes), „Der Bote aus dem Riesengebirge”, 15 sierpień, s. X
Ward Owen H. 1982. Millstones from La Ferté-sous-Jouarre, France, „Industrial Archaeology Review”, 6 (3), s. 205–210
Wesołowska Henryka. 1969. Młynarstwo wiejskie Opolszczyzny od XVIII do XX wieku, Opole
Wężyk Piotr 2015. Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LiDAR, Warszawa
Wiatrowski Leszek. 1974. Przemiany gospodarki folwarcznej i chłopskiej na Śląsku w okresie reform agrarnych w XIX w., Wrocław
Wiśniewski Jerzy. 1970. Nazwy młynów w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XVIII, nr 3, s. 449–455
Zientara Benedykt. 2006. Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 3, Warszawa
Związek Tomasz. 2014. Kształtowanie sieci młynów wodnych na przykładzie powiatu konińskiego (ok. 1300–1550), „Studia Geohistorica”, t. 2, s. 118–142